۶٬۲۹۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - '/ نوع اثر: کتاب / نقش: خلاصه کننده' به '') |
جز (تصحیح) |
||
(۴۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
<div class= | <div class="wikiInfo"> | ||
[[پرونده:NUR00823.jpg|بندانگشتی|مقبره شیخ طوسی در نجف اشرف]] | [[پرونده:NUR00823.jpg|بندانگشتی|مقبره شیخ طوسی در نجف اشرف]] | ||
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | ||
|- | |- | ||
! نام!! data-type= | ! نام!! data-type="authorName" |طوسی، محمد بن حسن | ||
|- | |- | ||
| | |نامهای دیگر | ||
|data-type= | | data-type="authorOtherNames" | شیخ الطایفه | ||
شیخ طوسی | شیخ طوسی | ||
خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
|- | |- | ||
|نام پدر | |نام پدر | ||
|data-type= | | data-type="authorfatherName" |حسن | ||
|- | |- | ||
|متولد | |متولد | ||
|data-type= | | data-type="authorbirthDate" |374 ش یا 995 م | ||
|- | |- | ||
|محل تولد | |محل تولد | ||
|data-type= | | data-type="authorBirthPlace" |خراسان | ||
|- | |- | ||
|رحلت | |رحلت | ||
|data-type= | | data-type="authorDeathDate" |446 ش یا 460 ق یا 1067 م | ||
|- | |- | ||
|اساتید | |اساتید | ||
|data-type= | | data-type="authorTeachers" |[[شیخ مفید]]، [[غضایری، حسین بن عبیدالله|حسین بن عبیداللَّه غضایری]]، [[علمالهدی، علی بن حسین|سید مرتضی علمالهدی]] | ||
|- | |- | ||
|برخی آثار | |برخی آثار | ||
|data-type= | | data-type="authorWritings" |[[اقتصاد، ترجمه الاقتصاد إلی طريق الرشاد]] | ||
[[الاستبصار فیما اختلف من الاخبار]] | [[الاستبصار فیما اختلف من الاخبار]] | ||
[[الاقتصاد الهادی الی طریق الرشاد]] | [[الاقتصاد الهادی الی طریق الرشاد]] | ||
[[ | [[الأمالي (طوسی)]] | ||
|-class= | |- class="articleCode" | ||
|کد | |کد مؤلف | ||
|data-type= | | data-type="authorCode" |AUTHORCODE00823AUTHORCODE | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
{{کاربردهای دیگر|شیخ الطائفه (ابهام زدایی)}} | |||
{{کاربردهای دیگر|طوسی (ابهام زدایی)}} | {{کاربردهای دیگر|طوسی (ابهام زدایی)}} | ||
'''ابوجعفر محمد بن حسن طوسی''' (385 -460ق)، معروف به شیخ طوسی، و شیخالطائفه، کنیه او ابوجعفر، از بزرگترین محدثان و فقیهان شیعه. وی نویسنده دو کتاب [[تهذيب الأحكام|التهذیب]] و [[الاستبصار في ما اختلف من الأخبار|الاستبصار]] از کتابهای چهارگانه حدیثی شیعه است. | |||
== ولادت == | |||
در ماه رمضان سال 385ق در طوس به دنیا آمد و در همان جا بزرگ شد. طوس در آن زمان، یکی از مراکز علمی مهمّ خراسان بود. وی تا سال 408ق؛ یعنی تا 23 سالگی، در همان طوس زیست و احتمالا علوم ادبی، فقه، اصول، حدیث و کلام را تا آن تاریخ در همان طوس خوانده است. | |||
==مهاجرت به بغداد== | ==مهاجرت به بغداد== | ||
خط ۵۸: | خط ۶۳: | ||
==برخی از اساتید شیخ طوسی== | ==برخی از اساتید شیخ طوسی== | ||
شیخ طوسی | شیخ طوسی رحمهالله با ورود به بغداد، در مجلس درس [[شیخ مفید]] - که در آن زمان، شیخ متکلّمان و فقیهان شیعه و رئیس آنها شناخته میشد - شرکت کرد. او به مدّت پنج سال از درس [[شیخ مفید]] در اصول و کلام استفاده کرد و در همین دوره، تألیف کتاب «تهذیب الأحکام»(شرح کتاب «المقنعة» اثر [[شیخ مفید]]) را آغاز کرد. در این شرح، تأثیر جوّ کلامی بغداد بر شیخ طوسی، مشهود است. | ||
همچنین شیخ طوسی در طول این مدّت، از درس [[غضایری، حسین بن عبیدالله|حسین بن عبیداللَّه غضایری]] (م 411ق) و محمّد بن احمد بن ابیالفوارس (م بعد 411ق) و دیگر اساتید شیعه و اهل سنّت استفاده کرده است؛ همچنانکه آنان هم از او استفاده بردند و از همین روست که شاگردان بسیاری از مذاهب مختلف، از درس شیخ طوسی استفاده نمودهاند. در بغداد، سیصد نفر از مذاهب مختلف، در شمار شاگردان شیخ طوسی ذکر گردیدهاند. پس از وفات [[شیخ مفید]] در سال 413ق، رهبری شیعیان امامیمذهب به [[علمالهدی، علی بن حسین|سید مرتضی علمالهدی]] (413-436ق) رسید. او برجستهترین شاگرد [[شیخ مفید]] بود. | همچنین شیخ طوسی در طول این مدّت، از درس [[غضایری، حسین بن عبیدالله|حسین بن عبیداللَّه غضایری]] (م 411ق) و محمّد بن احمد بن ابیالفوارس (م بعد 411ق) و دیگر اساتید شیعه و اهل سنّت استفاده کرده است؛ همچنانکه آنان هم از او استفاده بردند و از همین روست که شاگردان بسیاری از مذاهب مختلف، از درس شیخ طوسی استفاده نمودهاند. در بغداد، سیصد نفر از مذاهب مختلف، در شمار شاگردان شیخ طوسی ذکر گردیدهاند. پس از وفات [[شیخ مفید]] در سال 413ق، رهبری شیعیان امامیمذهب به [[علمالهدی، علی بن حسین|سید مرتضی علمالهدی]] (413-436ق) رسید. او برجستهترین شاگرد [[شیخ مفید]] بود. | ||
خط ۷۰: | خط ۷۵: | ||
==شیخ طوسی و زعامت مرجعیت شیعه== | ==شیخ طوسی و زعامت مرجعیت شیعه== | ||
پس از وفات سید مرتضی در سال | پس از وفات سید مرتضی در سال 436ق، رهبری شیعیان به شیخ طوسی رسید. او تا سال 448ق در بغداد این وظیفه را برعهده داشت و در طول این دوازده سال، فعالیتهای علمی فراوانی را در بغداد انجام داد. خلیفه عبّاسی القائمبأمراللَّه (422-467ق) کرسی تدریس کلام را به وی اعطا کرد. این کرسی تدریس، تنها به عدّه کمی از بزرگان علما و رئیس علمای هر عصر داده میشد. این تقدیر خلیفه از شیخ طوسی، حسادت عدّهای را برانگیخت و در نزد خلیفه به سعایت از وی پرداختند و او را متّهم کردند که در کتاب «[[مصباح المتهجد|مصباح المتهجّد]]» در دعای روز عاشورا، به صحابه بهگونهای نامناسب حمله نموده است. | ||
او تا سال 448ق در بغداد این وظیفه را برعهده داشت و در طول این دوازده سال، فعالیتهای علمی فراوانی را در بغداد انجام داد. خلیفه عبّاسی القائمبأمراللَّه (422-467ق) کرسی تدریس کلام را به وی اعطا کرد. این کرسی تدریس، تنها به عدّه کمی از بزرگان علما و رئیس علمای هر عصر داده میشد. این تقدیر خلیفه از شیخ طوسی، حسادت عدّهای را برانگیخت و در نزد خلیفه به سعایت از وی پرداختند و او را متّهم کردند که در کتاب «[[مصباح المتهجد|مصباح المتهجّد]]» در دعای روز عاشورا، به صحابه بهگونهای نامناسب حمله نموده است. | |||
این نکته باعث شد که خلیفه شیخ طوسی را بههمراه کتاب مصباحش فرابخواند. شیخ طوسی در حضور خلیفه این اتّهام را نفی کرد؛ لیکن خلیفه این عبارت از دعا را به وی نشان داد که: «اللَّهُمَّ خُصَّ أَنْتَ أَوَّلَ ظالِمٍ بِاللَّعْنِ مِنّی وَ ابْدَأْ بِهِ أَوَّلًا ثُمَّ الثَّانِی ثُمَ الثَّالِثَ ثُمَّ الرَّابِعَ وَ الْعَنْ یزیدَ خامِساً». | این نکته باعث شد که خلیفه شیخ طوسی را بههمراه کتاب مصباحش فرابخواند. شیخ طوسی در حضور خلیفه این اتّهام را نفی کرد؛ لیکن خلیفه این عبارت از دعا را به وی نشان داد که: «اللَّهُمَّ خُصَّ أَنْتَ أَوَّلَ ظالِمٍ بِاللَّعْنِ مِنّی وَ ابْدَأْ بِهِ أَوَّلًا ثُمَّ الثَّانِی ثُمَ الثَّالِثَ ثُمَّ الرَّابِعَ وَ الْعَنْ یزیدَ خامِساً». | ||
خط ۸۴: | خط ۸۷: | ||
وی در همین دوره، کتاب «[[الخلاف]]» را تألیف کرد که در آن آرای مذاهب مختلف را گزارش و نقد نمود. | وی در همین دوره، کتاب «[[الخلاف]]» را تألیف کرد که در آن آرای مذاهب مختلف را گزارش و نقد نمود. | ||
او هر روز درسهای خود را در حرم امیر مؤمنان(ع) برگزار میکرد؛ ضمن اینکه کتابهای متعدّدی را نیز در این دوره تا آخر عمرش به عالم اسلام ارائه نمود. وی کتاب «[[الأمالي (طوسی، محمد بن حسن)|الأمالی]]» را در سال 458ق؛ یعنی دو سال پیش از فوتش بر شاگردان املا کرد. وی همچنین تألیف | او هر روز درسهای خود را در حرم امیر مؤمنان(ع) برگزار میکرد؛ ضمن اینکه کتابهای متعدّدی را نیز در این دوره تا آخر عمرش به عالم اسلام ارائه نمود. وی کتاب «[[الأمالي (طوسی، محمد بن حسن)|الأمالی]]» را در سال 458ق؛ یعنی دو سال پیش از فوتش بر شاگردان املا کرد. وی همچنین تألیف کتابی با عنوان «شرح الشرح» در اصول فقه را در دست داشت که کتابی مفصّل در این دانش بود؛ لیکن موفّق به اتمام آن نشد. | ||
== اساتید == | == اساتید == | ||
میتوان اساتید شیخ را در چهار گروه، دستهبندی کرد: | میتوان اساتید شیخ را در چهار گروه، دستهبندی کرد: | ||
خط ۱۰۵: | خط ۱۰۲: | ||
بههرحال، اشخاص زیر بهعنوان مشایخ شیخ طوسی، شناخته شدهاند: | بههرحال، اشخاص زیر بهعنوان مشایخ شیخ طوسی، شناخته شدهاند: | ||
{{ستون-شروع|2}} | |||
# احمد بن ابراهیم قزوینی؛ | # احمد بن ابراهیم قزوینی؛ | ||
خط ۱۴۳: | خط ۱۴۳: | ||
# ابومنصور سکری؛ | # ابومنصور سکری؛ | ||
# هلال بن محمّد بن جعفر حفّار، ابوالفتح. | # هلال بن محمّد بن جعفر حفّار، ابوالفتح. | ||
{{پایان}} | |||
== شاگردان == | == شاگردان == | ||
{{ستون-شروع|2}} | |||
# آدم بن یونس بن ابیالمهاجر نسفی؛ | # آدم بن یونس بن ابیالمهاجر نسفی؛ | ||
خط ۱۸۶: | خط ۱۸۷: | ||
# منصور بن حسین آبی، ابوسعد؛ | # منصور بن حسین آبی، ابوسعد؛ | ||
# ناصر بن عبدالرضا بن محمّد بن عبداللَّه علوی حسینی، ابوابراهیم؛ | # ناصر بن عبدالرضا بن محمّد بن عبداللَّه علوی حسینی، ابوابراهیم؛ | ||
و... | |||
{{پایان}} | |||
== وفات شیخ طوسی == | |||
مصادر تراجم، در تاریخ وفات شیخ طوسی اختلاف دارند. در اینباره تواریخ متعددی نقل شده که عبارتند از: «458ق»، «459ق»، «461ق»، «465»، «466ق» و «460ق». بیشتر مصادر و معتبرترین آنها، «460ق» را ذکر کردهاند. | |||
== آثار == | |||
=== حدیث === | === حدیث === | ||
خط ۲۰۳: | خط ۲۰۷: | ||
=== کلام و امامت === | === کلام و امامت === | ||
{{ستون-شروع|2}} | |||
# تلخیص الشافی؛ | # تلخیص الشافی؛ | ||
# الغیبة؛ | # الغیبة؛ | ||
خط ۲۲۲: | خط ۲۲۷: | ||
# اصطلاحات المتکلّمین؛ | # اصطلاحات المتکلّمین؛ | ||
# الاستیفاء فی الإمامة. | # الاستیفاء فی الإمامة. | ||
{{پایان}} | |||
=== فقه === | === فقه === | ||
# النهایة فی مجرّد الفقه و الفتاوی؛ | # النهایة فی مجرّد الفقه و الفتاوی؛ | ||
خط ۲۴۶: | خط ۲۵۱: | ||
=== تفسیر === | === تفسیر === | ||
التبیان فی تفسیر القرآن. | |||
=== متفرّقه === | === متفرّقه === | ||
خط ۲۶۴: | خط ۲۶۹: | ||
رحمان ستایش، محمدکاظم، بازشناسی منابع اصلی رجال شیعه، قم، مؤسسه علمی - فرهنگی دارالحدیث، چاپ اول، 1384ش. | رحمان ستایش، محمدکاظم، بازشناسی منابع اصلی رجال شیعه، قم، مؤسسه علمی - فرهنگی دارالحدیث، چاپ اول، 1384ش. | ||
{{الگو:آثار شیخ طوسی}} | |||
{{فقیهان شیعه}} | {{فقیهان شیعه}} | ||
{{متکلمان شیعه}} | {{متکلمان شیعه}} | ||
{{مفسران شیعه}} | {{مفسران شیعه}} | ||
{{محدثان شیعه}} | {{محدثان شیعه}} | ||
{{ | {{جوامع روایی شیعه}} | ||
== وابستهها == | ==وابستهها== | ||
{{وابستهها}} | {{وابستهها}} | ||
[[جواهر الفقه]] | |||
[[جواهر الفقه]] | |||
[[جواهر الفقه و تليه رسالتان (العقائد الجعفرية و خمسون مسألة اعتقاديه)]] | [[جواهر الفقه و تليه رسالتان (العقائد الجعفرية و خمسون مسألة اعتقاديه)]] | ||
خط ۲۷۹: | خط ۲۸۵: | ||
[[اختیار معرفة الرجال]] | [[اختیار معرفة الرجال]] | ||
[[تهذیب الأحکام]] | [[تهذیب الأحکام]] | ||
[[العُدة فی أصول الفقه]] | [[العُدة فی أصول الفقه]] | ||
[[الاقتصاد فیما یتعلق بالاعتقاد]] | [[الاقتصاد فیما یتعلق بالاعتقاد]] | ||
[[تلخیص الشافی]] | [[تلخیص الشافی]] | ||
[[معالم العلماء فی فهرست کتب الشیعة و أسماء المصنفین منهم قدیما و حدیثا (تتمة کتاب الفهرست للشیخ أبی جعفر الطوسی)]] | [[معالم العلماء فی فهرست کتب الشیعة و أسماء المصنفین منهم قدیما و حدیثا (تتمة کتاب الفهرست للشیخ أبی جعفر الطوسی)]] | ||
[[رسائل الشیخ الطوسی]] | [[رسائل الشیخ الطوسی]] | ||
[[المبسوط فی فقه الامامیه]] | [[المبسوط فی فقه الامامیه]] | ||
[[الخلاف]] | [[الخلاف]] | ||
[[الاقتصاد الهادی الی طریق الرشاد]] | [[الاقتصاد الهادی الی طریق الرشاد]] | ||
[[الجمل و العقود فی العبادات]] | [[الجمل و العقود فی العبادات]] | ||
[[النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی]] | [[النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی]] | ||
[[الجمل و العقود فی العبادات/ترجمه]] | [[الجمل و العقود فی العبادات/ترجمه]] | ||
[[النهایة و نکتها]] | [[النهایة و نکتها]] | ||
[[کشف الأسرار فی شرح الإستبصار]] | [[کشف الأسرار فی شرح الإستبصار]] | ||
[[الإستبصار فیما اختلف من الأخبار]] | [[الإستبصار فیما اختلف من الأخبار]] | ||
[[الأمالي (طوسی، محمد بن حسن)]] | [[الأمالي (طوسی، محمد بن حسن)]] | ||
[[رجال الطوسی]] | [[رجال الطوسی]] | ||
[[اختیار معرفة الرجال]] | [[اختیار معرفة الرجال]] | ||
[[ | [[الغيبة (للطوسی)]] | ||
[[الفهرست (طوسی، محمد بن حسن)]] | [[الفهرست (طوسی، محمد بن حسن)]] | ||
[[مصباح المتهجد]] | [[مصباح المتهجد]] | ||
[[التبیان فی تفسیر القرآن]] | [[التبیان فی تفسیر القرآن]] | ||
[[المنتخب من تفسیر القرآن و النکت المستخرجة من کتاب التبیان]] | [[المنتخب من تفسیر القرآن و النکت المستخرجة من کتاب التبیان]] | ||
[[معراج أهل الکمال إلی معرفة الرجال]] | [[معراج أهل الکمال إلی معرفة الرجال]] | ||
[[فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنفین و أصحاب الأصول]] | [[فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنفین و أصحاب الأصول]] | ||
[[ترجمه کتاب الغيبة]] | [[ترجمه کتاب الغيبة]] | ||
[[المبسوط فی فقه الامامیه (چاپ جامعه مدرسین)]] | [[المبسوط فی فقه الامامیه (چاپ جامعه مدرسین)]] | ||
[[تهذیب الاحکام (تحقیق غفاری)]] | [[تهذیب الاحکام (تحقیق غفاری)]] | ||
[[تجرید المنطق]] | [[تجرید المنطق]] | ||
[[الأمالی]] | [[الأمالی]] | ||
[[التبیان فی تفسیر القرآن (چاپ جامعه مدرسین)]] | [[التبیان فی تفسیر القرآن (چاپ جامعه مدرسین)]] | ||
[[الموسوعة الرجالیة]] | [[الموسوعة الرجالیة]] | ||
[[گزیده تهذیب]] | [[گزیده تهذیب]] | ||
[[الأمالی (طوسی، ترجمه حسن زاده)]] | [[الأمالی (طوسی، ترجمه حسن زاده)]] | ||
[[تمهید الاصول در علم کلام اسلامی: شرح بخش نظری رساله «جمل العلم و العمل» تأليف سید مرتضی علی بن الحسین الموسوی]] | [[تمهید الاصول در علم کلام اسلامی: شرح بخش نظری رساله «جمل العلم و العمل» تأليف سید مرتضی علی بن الحسین الموسوی]] | ||
[[الکتب الاربعه (الکافی، من لا یحضره الفقیه، تهذیب الاحکام، | [[الکتب الاربعه (الکافی، من لا یحضره الفقیه، تهذیب الاحکام، الاستبصار)]] | ||
[[تهذیب الاحکام فی شرح المقنعه (رحلی)]] | [[تهذیب الاحکام فی شرح المقنعه (رحلی)]] | ||
[[رجال الطوسی]] | [[رجال الطوسی]] | ||
[[العده فی اصول الفقه (یک جلدی)]] | [[العده فی اصول الفقه (یک جلدی)]] | ||
[[تمهید الاصول فی علم الکلام]] | [[تمهید الاصول فی علم الکلام]] | ||
[[اختیار معرفة الرجال المعروف برجال الکشی]] | [[اختیار معرفة الرجال المعروف برجال الکشی]] برگزیده | ||
[[مصباح المتهجد (چاپ بیروت)]] | [[مصباح المتهجد (چاپ بیروت)]] | ||
[[أمالی الشیخ الطوسی (طبع قدیم)]] | [[أمالی الشیخ الطوسی (طبع قدیم)]] | ||
[[ مصباح المتهجد و سلاح المتعبد: بضمیمه کتاب الباب الحادی عشر]] | [[مصباح المتهجد و سلاح المتعبد: بضمیمه کتاب الباب الحادی عشر]] | ||
[[تهذیب الأحکام فی شرح المقنعة للشیخ المفید(بیروت)]] | [[تهذیب الأحکام فی شرح المقنعة للشیخ المفید(بیروت)]] | ||
[[مجموعه سه رساله در حفظ الصحه و سه رساله در مجربات]] | [[مجموعه سه رساله در حفظ الصحه و سه رساله در مجربات]] | ||
[[مسائل هامة من کتاب الخلاف]] | [[مسائل هامة من کتاب الخلاف]] | ||
[[ | [[اقتصاد، ترجمه الاقتصاد إلی طريق الرشاد]] | ||
[[ الاقتصاد فیما یجب علی العباد]] | [[الاقتصاد فیما یجب علی العباد]] | ||
[[اختیار معرفة الرجال المعروف برجال الکشی]] | [[اختیار معرفة الرجال المعروف برجال الکشی]] | ||
[[شرح المقدمة فی الکلام]] | [[شرح المقدمة فی الکلام]] | ||
[[تلخیص الشافی]] | |||
[[رجال أسانيد أو طبقات رجال كتاب التهذيب للشيخ الطوسي]] - | |||
[[ | [[الإستبصار فیما اختلف من الأخبار]] | ||
[[ | [[المبسوط فی فقه الامامیة]] | ||
[[ | [[رجال الطوسی]] | ||
[[ | [[النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی با ترجمه فارسی آن]] | ||
[[ | [[منهج الشيخ أبي جعفر الطوسي في تفسير القرآن الکريم]] | ||
[[رده:زندگینامه]] | [[رده:زندگینامه]] | ||
[[رده:مراجع تقلید]] | |||
[[رده:محدثان]] | |||
[[رده:متکلمان]] | |||
[[رده:مفسران شیعه]] | |||
[[رده:متکلمان شیعه]] | |||
[[رده:مهدویتپژوهان]] |
ویرایش