صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم: تفاوت میان نسخه‌ها

و لكن به رغم اين عقيدۀ نيرومند او در بارۀ مكاشفات عرفانى، به نظر او انسان با پيمودن يكى از دو راه، از راه ديگر بى‌نياز نيست. به اين مطلب در كتاب‌هاى خود مكرر تاكيد كرده و بر ضرورت جمع ميان دو راه برهان و عرفان پافشارى نموده است، چنان كه خود آن دو را جمع كرده و تنها كسى است كه در جمع ميان اين دو راه، موفق بوده و به درجه‌اى رسيده كه هيچ يك از فلاسفۀ اسلامى به آن نرسيده است. در مبدا و معاد،صفحۀ 278 گويد: «اولى آن است كه به طريقۀ ما، در معارف و علومى كه براى ما بر اثر جمع ميان شيوۀ متالهين از حكما، و مليين از عرفا به دست آمده است، مراجعه كنند.» سپس در حالى كه به خود مى‌بالد مى‌گويد: «آنچه به فضل و رحمت خدا برايم ميسر شد و آنچه كه از خلاصۀ رموز مبدأ و معاد كه به فضل و بخشش خداوند بدان دست يافتم، گمان نمى‌كنم هيچ كس از پيروان مشائيان و متاخران، آنان كه من مى‌شناسم، به آن رسيده باشد مگر پيشوايان و پيشتازان آنها چون ارسطو و فيلسوفان قبل از او. و نيز گمان نمى‌كنم كسى از مشايخ صوفيه كه به مكاشفه و عرفان معروف‌اند، چه از پيشينيان و چه از متاخرينشان، مى‌توانسته اين مطالب را با بحث و برهان به اثبات برساند.»

بنا بر اين، نه مشائيان پس از ارسطو به آنچه دست يافته‌اند، از راه مكاشفه دست يافته‌اند، و نه اشراقيان و عارفان به آنچه دست پيدا كرده‌اند با بحث و برهان به آن دست پيدا كرده‌اند. پس صدر المتالهين تنها كسى است كه طريقۀ دو گروه را جمع كرده و به ايجاد و وفاق بين اين دو، توفيق يافته است.