۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - '/ نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده' به '') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
'''محمد بن حسين بن عبدالصمد حارثى'''، معروف به ''' | '''محمد بن حسين بن عبدالصمد حارثى'''، معروف به '''شيخ بهايى''' فقیه،شاعر، عارف، حکیم، منجم، ریاضیدان، ادیب، مورخ بزرگ شیعه است. ایشان در 17 ذى‌حجه 953ق، در روستاى «جبع» (زادگاه [[شهيد ثانى]] در لبنان) متولد شد. | ||
در دوره صفویه مقام «شيخ‌الاسلامی» رياست علماى شيعه را بر عهده گرفت. | در دوره صفویه مقام «شيخ‌الاسلامی» رياست علماى شيعه را بر عهده گرفت. | ||
در علوم مختلف فقه، اصول، تفسير، حديث، رجال، درايه، ادبيات، رياضيات، جبر، هندسه، اسطرلاب، هيئت، جفر و... آثار فراوانی به زبان‌هاى فارسى و عربى نوشت و در در دوازدهم شوال 1030ق (يا 1031ق) رحلت نمود. | در علوم مختلف فقه، اصول، تفسير، حديث، رجال، درايه، ادبيات، رياضيات، جبر، هندسه، اسطرلاب، هيئت، جفر و... آثار فراوانی به زبان‌هاى فارسى و عربى نوشت و در در دوازدهم شوال 1030ق (يا 1031ق) رحلت نمود. | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
نسب شيخ، به حارث همدانى، صحابى جليل‌القدر [[امام علی(ع)|اميرالمؤمنين(ع)]] مى‌رسد. حارث همدانى در جنگ صفين و جمل از ياوران استوار [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين(ع)]] بود و تا پايان جنگ ايستادگى نمود. | نسب شيخ، به حارث همدانى، صحابى جليل‌القدر [[امام علی(ع)|اميرالمؤمنين(ع)]] مى‌رسد. حارث همدانى در جنگ صفين و جمل از ياوران استوار [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين(ع)]] بود و تا پايان جنگ ايستادگى نمود. | ||
پس از شهادت [[شهيد ثانى]] (966ق)، جبل عامل براى شيعيان و علماى شيعى ناامن شده بود و از آن‌سو حكومت نوپاى صفوى با به رسميت شناختن مذهب شيعه در ايران، بستر مهاجرت علماى شيعه از سراسر دنيا به آنجا را فراهم نمود؛ بنابراين پدر | پس از شهادت [[شهيد ثانى]] (966ق)، جبل عامل براى شيعيان و علماى شيعى ناامن شده بود و از آن‌سو حكومت نوپاى صفوى با به رسميت شناختن مذهب شيعه در ايران، بستر مهاجرت علماى شيعه از سراسر دنيا به آنجا را فراهم نمود؛ بنابراين پدر شيخ بهايى عازم ايران شد. | ||
==کسب علم و دانش== | ==کسب علم و دانش== | ||
| خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
وى مقدارى از تحصيلات خود را در وطن فراگرفته بود كه به اصفهان وارد شد و در آنجا نيز با جديت تمام به تحصيل علوم مختلف پرداخت. شيخ ظرف مدت كوتاهى مقبوليت عام يافت و از سوى شاه عباس صفوى نهايت احترام براى او رعايت مى‌شد. | وى مقدارى از تحصيلات خود را در وطن فراگرفته بود كه به اصفهان وارد شد و در آنجا نيز با جديت تمام به تحصيل علوم مختلف پرداخت. شيخ ظرف مدت كوتاهى مقبوليت عام يافت و از سوى شاه عباس صفوى نهايت احترام براى او رعايت مى‌شد. | ||
شيخ بهايى مدت‌ها شيخ‌الاسلام هرات و در آن ديار پاسخ‌گوى احكام شرعى مردم بود. وى پس از مدتى از اين سمت كناره گرفت و به سفرهاى علمى و تحقيقى پرداخت. | |||
==مسافرت‌ها== | ==مسافرت‌ها== | ||
شيخ بهايى 30 سال در سفر بود. به مصر، سوريه، حجاز، عراق، فلسطين، افغانستان و... رفت و با علما و مردم آن مناطق به گفتگو پرداخت. او مبلغ نستوه تشيع بود و رنج سفر را به جان خريد و براى زنده‌نگه‌داشتن فرهنگ شيعى زحمات فراوانى را متحمل شد. | |||
اين عالم وارسته در سفرها با علماى اهل سنت به گفتگو مى‌نشست و فقيهان بلندپايه اهل سنت را گرامى مى‌داشت، نزدشان زانوى ادب به زمين مى‌زد و از دانش آنها بهره مى‌جست. در قدس با «ابن ابى‌لطيف مقدسى»، در دمشق با «حافظ حسين كربلايى» و «حسن بورينى» و در حلب با «شيخ عمر عرضى» ديدار كرد. | اين عالم وارسته در سفرها با علماى اهل سنت به گفتگو مى‌نشست و فقيهان بلندپايه اهل سنت را گرامى مى‌داشت، نزدشان زانوى ادب به زمين مى‌زد و از دانش آنها بهره مى‌جست. در قدس با «ابن ابى‌لطيف مقدسى»، در دمشق با «حافظ حسين كربلايى» و «حسن بورينى» و در حلب با «شيخ عمر عرضى» ديدار كرد. | ||
شيخ بهايى پس از سال 1006ق، شيخ‌الاسلام اصفهان شد. اصفهان، در سال 1006ق، از سوى شاه عباس كبير پايتخت ايران شد. با انتخاب اصفهان به پايتختى، مهاجرت علماى شيعه از سراسر جهان اسلام به اين شهر رونق گرفت. مدت زمانى بعد، شيخ از مقام شيخ‌الاسلامى استعفا داد و از سال 1012ق، تا سال 1019ق، به سفر رفت، سپس به اصفهان برگشت و تا آخر عمر در آن شهر ماند و به‌عنوان «شيخ‌الاسلام» رياست علماى شيعه را بر عهده گرفت. | |||
شيخ بهايى از شاعران نامدار صفويه است. شعرهاى او، به‌ويژه شعرهايى كه به سبك عراقى سروده، بسيار زيباست. وى در اشعارش به «بهايى» تخلّص مى‌كرد. از وى اشعار بسيارى به زبان‌هاى فارسى و عربى به يادگار مانده است. | |||
== اساتيد == | == اساتيد == | ||
| خط ۸۲: | خط ۸۲: | ||
#[[عاملی، حسین بن عبدالصمد|عزّالدين حسين جبل عاملى]]، پدر بزرگوار شيخ؛ | #[[عاملی، حسین بن عبدالصمد|عزّالدين حسين جبل عاملى]]، پدر بزرگوار شيخ؛ | ||
#ملا عبداللّه بن شهاب‌الدين مدرّس يزدى ( | #ملا عبداللّه بن شهاب‌الدين مدرّس يزدى (شيخ بهايى نزد اين استاد وارسته به يادگيرى منطق، فلسفه و كلام پرداخت)؛ | ||
#ملا على مذهّب ( | #ملا على مذهّب (شيخ بهايى دروس حساب، هندسه، جبر و مقابله و هيئت را نزد وى فراگرفت)؛ | ||
#مولانا افضل قاضى ( | #مولانا افضل قاضى (شيخ بهايى نزد وى به فراگيرى رياضيات پرداخت)؛ | ||
#حكيم‌الدين (اعتمادالدين) محمود ( | #حكيم‌الدين (اعتمادالدين) محمود (شيخ بهايى كتاب «قانون» نوشته [[ابن‌سینا، حسین بن عبدالله|بوعلى سينا]] را كه در باره طب است، از او فراگرفت)؛ | ||
#محمدباقر يزدى؛ | #محمدباقر يزدى؛ | ||
#احمد كچايى. | #احمد كچايى. | ||
| خط ۹۱: | خط ۹۱: | ||
== شاگردان == | == شاگردان == | ||
شيخ بهايى سال‌هاى دراز به تدريس اشتغال داشت. انديشه‌وران بسيارى در محفل درس او تربيت يافتند كه نام برخى از آنان به قرار زير است: | |||
{{ستون-شروع|2}} | {{ستون-شروع|2}} | ||
| خط ۱۰۶: | خط ۱۰۶: | ||
# شرف‌الدين محمد رويدشتى؛ | # شرف‌الدين محمد رويدشتى؛ | ||
# شيخ محمد بن على عاملى تبنينى؛ | # شيخ محمد بن على عاملى تبنينى؛ | ||
# مظفرالدين على، كه كتابى در باره زندگى | # مظفرالدين على، كه كتابى در باره زندگى شيخ بهايى نوشته است؛ | ||
# [[مجلسی، محمدتقی|محمدتقى مجلسى]]، پدر علامه [[مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی|محمدباقر مجلسى]]؛ | # [[مجلسی، محمدتقی|محمدتقى مجلسى]]، پدر علامه [[مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی|محمدباقر مجلسى]]؛ | ||
# شيخ محمود بن حسام‌الدين جزائرى؛ | # شيخ محمود بن حسام‌الدين جزائرى؛ | ||
| خط ۱۲۲: | خط ۱۲۲: | ||
== آثار == | == آثار == | ||
شيخ بهايى در علوم مختلف فقه، اصول، تفسير، حديث، رجال، درايه، ادبيات، رياضيات، جبر، هندسه، اسطرلاب، هيئت، جفر و... آثار فراوانى را به زبان‌هاى فارسى و عربى نوشت. | |||
===آثارش عبارتند از=== | ===آثارش عبارتند از=== | ||
| خط ۲۱۵: | خط ۲۱۵: | ||
== وفات == | == وفات == | ||
در دوازدهم شوال 1030ق (يا 1031ق)، مرگ به پيشواز | در دوازدهم شوال 1030ق (يا 1031ق)، مرگ به پيشواز شيخ بهايى آمد. او نيز سبكبال به‌سوى معبود پر كشيد. بيش از پنجاه هزار نفر مردم اصفهان در تشييع جنازه او شركت داشتند. ملا [[مجلسی، محمدتقی|محمدتقى مجلسى]] بر وى نماز گزارد و سپس پيكرش را به مشهد مقدس بردند و بنا بر وصيتش او را در خانه‌اش كه نزديك حرم امام رضا (ع) قرار داشت، به خاك سپردند. اكنون آرامگاه شيخ بهايى در يكى از رواق‌هاى حرم مطهّر امام رضا (ع) قرار دارد. | ||
== منابع مقاله == | == منابع مقاله == | ||