شمع الیقین و آیینه دین: تفاوت میان نسخه‌ها

| کتابخانۀ دیجیتال نور =24905

این کتاب یکی از پرمایه‎ترین کتاب‌های کلامی فارسی است که در آن مسائل اعتقادی و کلامی با نثری دلپذیر در پنج باب تنظیم شده است که هر باب آن مربوط به یکی از اصول پنج‎گانه عقاید شیعه امامیه (توحید، عدل، نبوت، امامت و معاد) است<ref>ر.ک: پیشگفتار، ص16</ref>.

مصحح در پیشگفتار، در مورد کتاب و کاری که وی بر روی آن انجام داده، توضیح کوتاهی ارائه نموده است، از جمله اینکه: چاپ کنونی این کتاب، بر مبنای دو نسخه خطی و چاپ سنگی 1303ق، صورت گرفته و مصحح سعی کرده است تا شیوه املای کلمات به رسم خط امروزی با اعراب‎گذاری بعضی واژه‎های نامأنوس، مطالب را برای خواننده آسان نماید<ref>ر.ک: همان</ref>.

فصل ششم در تفسیر صفات کمال و اثبات آن‌ها است. نگارنده بیان می‌دارد که دلیل بر اثبات این صفات براى ذات مقدّسش بسیار است؛ از آن جمله یکى این است که معلوم است که بسیاری از موجودات صاحب این صفات هستند، پس به طریق اولی خالق این مخلوقات، این صفات را به‎صورت کامل داراست<ref>ر.ک: همان، ص57-59</ref>.

باب دوم کتاب درباره عدل است. از نظر نویسنده مراد از عدل وجوب اتّصاف واجب تعالى به فعل حسن و جمیل و تنزّه او از فعل شرّ و قبیح است و چنان‎که توحید کمال اوست در ذات و صفات، عدل کمال اوست در افعال و اقوال و مقصود از این باب در پنج فصل بیان مى‎شود: فصل اوّل، در حسن و قبح افعال؛ فصل دوم، در غایت فعل واجب الوجود؛ فصل سوم، در وجوب اصلح و لطف بر خداى تعالى؛ فصل چهارم، در تنزیه افعال واجب تعالى از ظلم و شرّ و کیفیت دخول شرور در قضا و قدر و فصل نهایی این باب، در مسئله خلق افعال عباد است که در این مسئله سه مذهب وجود دارد: جبر و تفویض و امر بین الامرین<ref>ر.ک: همان، ص67-92</ref>.

باب سوم کتاب در موضوع نبوّت است و مطالب این باب در پنج فصل بیان شده است: فصل اوّل آن، در باب حُسن و نیکویی بعثت انبیا و وجوب این امر خطیر است، که نگارنده با تشریح این موضوع بر این باور است که به مقتضاى رحمت شامله و حکمت کامله خداوند متعال، بر خداوند واجب است تعیین حاکمى موصوف به صفات عالیه، براى تربیت نوع انسان؛ وگرنه لازم می‎آید بطلان اشرف کاینات و منجر می‌شود به هلاکت جمیع مخلوقات<ref>ر.ک: همان، ص93-96</ref>.

فصل سوم در باب راه‎های شناخت پیامبر حقیقی است و آن راهی نیست غیر از معجزه؛ زیرا نبوّت، ریاستی است از جانب خداى تعالى و اختصاصى است به جناب او؛ پس بالضروره واجب است مقارنت ادعای پیامبر با امرى از خواصّ‎ افعال الهى و خصایص امر او که مراد از معجزه، آن است<ref>ر.ک: همان، ص102-104</ref>.

موضوع سایر فصول از این قرار است: در علامت امام و معرفت طریق اثبات امامت؛ در تعیین امام بعد از رسول اکرم(ص)؛ در ذکر ادلّه سنّیان بر امامت ائمّه ایشان؛ در ذکر اندکى از مطاعن ابوبکر که همه‌اش در هیچ کتابى نمى‎گنجد؛ در ذکر اندکى از مطاعن عمر؛ در ذکر بعضى از مطاعن عثمان؛ در ذکر اندکى از مطاعن بعضى از صحابه؛ در مطاعن علماى ایشان؛ در اثبات امامت تتمّه ائمّه اثناعشر و نفى امامت از غیر ایشان؛ در اثبات وجود و غیبت امام دوازدهم(ع)؛ در خواصّ‎ فضایل ائمّه طاهرین و تفضیل ایشان بر انبیاى ماضین<ref>ر.ک: همان، ص111-668</ref>.

باب پنجم و نهایی کتاب، به موضوع معاد اختصاص داده شده، که محتوای آن در چهار فصل بیان شده است: فصل اوّل، در باب نمونه‌اى از معرفت حقیقت روح و بدن انسان و اشاره‎‎گونه‌اى به تقسیم آثار و افعال ایشان است که نگارنده با تشریح صفات و حقایقی در مورد روح، موضوع را پیش می‎برد.

فصل دوم، در مورد تقسیم لذّت و الم است؛ چنان‎که انسان از افعال و آثار بدن جسمانی لذت و الم می‎برد، مثل دیدن و شنیدن و خوردن و خوابیدن، همچنین از آثار و افعال روح، لذّت و الم می‎برد، مانند خواب دیدن.

فصل نهایی در ذکر احوال و وقایع برزخ و قیامت است که به‎تفصیل به آن پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان،ص669-693</ref>.

در پاورقی‎ها توضیح برخی از جملات و آدرس مطالب ذکر شده است.