شرح فصوص الحكم لابن عربي (بالی‌زاده حنفی)

شرح فصوص الحکم لابن عربی (بالی زاده)

نام کتاب	شرح فصوص الحکم لابن عربی (بالی زاده)
نام های دیگر کتاب	فصوص الحکم. شرح
پدیدآورندگان	بالی زاده حنفی، مصطفی بن سلیمان (نويسنده)
زبان	عربی
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏283‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ ‎‏ف‎‏60222
موضوع	ابن عربی، محمد بن علی، 560 - 638ق. فصوص الحکم - نقد و تفسیر تصوف - متون قدیمی تا قرن 14 عرفان - متون قدیمی تا قرن 14
ناشر	دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون
مکان نشر	بیروت - لبنان
سال نشر	1422 هـ.ق
کد اتوماسیون	1313

مؤلف اين كتاب، گرچه، نام ويژه‌اى براى كتابش ننهاده است، ولى از آنجا كه در اين كتاب، «فصوص الحكم» ابن عربى از آغاز تا انجام، سطر به سطر و فص به فص، شرح گرديده است، پس لازم و شايسته است كه «شرح فصوص الحكم» نام‌گذارى گردد.

مؤلف اين شرح، عارف آذرى، شيخ المشايخ، خليفة الخلفاء، مصطفى بن سليمان بالى‌زاده، مشتهر به بالى افندى، متوفاى سنه 1069ق، است (گرچه، ناشر كتاب، در صفحه 326 مى‌گويد: حاجى خليفه، در «كشف الظنون»، سال وفات شيخ بالى افندى را 960ق، نوشته است).

«فصوص الحكم»، از مهم‌ترين مؤلفات شيخ اكبر، كبريت احمر، ابو عبد الله، محيى الدين، محمد بن على بن عربى حاتمى طايى اندلسى است. اين كتاب، مانند گنجى است كه در آن با طلسم بسته شده است؛ عبارات آن واضح است، ولى اشارات و رموز آن پوشيده است؛ به همين خاطر، عده زيادى از دانشمندان، به شرح آن پرداختند و براى گشودن گنج و گوهر آن و حل مشكلات اسرار و رموز آن اهتمام بسيار نمودند. يكى از كسانى كه بر اين كتاب، شرح مفيدى نوشته و آن را به بهترين وجه كه فوق آن قابل تصور نيست، شرح نموده، علامه فاضل، فهامه كامل، شيخ بالى افندى عليه الرحمه است كه كنيه او خليفة الصوفية است.

شرح فصوص الحكم بالى افندى، به زبان عربى و از موجزترين شروح مزجى است كه به ندرت مطالب خارج از فصوص در آن ذكر شده است و شارح علامه تنها به شرح جملات و كشف اسرار و رموز آن اهتمام نموده است.

در اين شرح، معانى مختلف فص با استناد به كلمات ابن عربى در «فصوص الحكم» به‌خوبى معلوم و بيان گرديده است. شارح، در اين زمينه مى‌گويد: «فص، در «فصوص الحكم» به چهار معنى آمده است:

1. به معنى كلمه: ابن عربى، به اين معنى تصريح كرده و مى‌گويد: «فص هر حكمتى، كلمه منسوب به آن حكمت است».

2. به معنى قلب: با توجه به اين معنا دل‌هاى پيامبران به منزله نگين انگشتر است و ارواح ايشان به منزله حلقه نگين است.

3. به معنى حكمت: مقصود، علومى است كه در ارواح پيامبران تجلى مى‌كند. با توجه به اين معنا علوم ايشان به منزله نگين انگشتر است و ارواح ايشان به منزله حلقه نگين است.

4. به معنى خلاصه و زبده حكمت: بنا بر اين معنا، خلاصه حكمت به منزله فص از خاتم يا نگين از حلقه انگشتر است و حكمت به منزله حلقه انگشتر است.

بالى‌زاده، در لابه‌لاى شرح، انتقاداتى به شارح (قيصرى) دارد؛ به‌عنوان نمونه مى‌فرمايد: «فلا وجه لايراد الشارح فى هذا المقام» (ص 19) و نيز مى‌گويد: «فارجاع الضميرين الى ما قاله الشارح ينافى ذلك» (ص 21) و هم‌چنين مى‌فرمايد: «و اما قول الشارح اعتراض وقع بين الشرط و الجزاء... فلا ينبغى هذا القول منه». (ص 21).

اين كتاب، توسط شيخ فادى اسعد نصيف، تحقيق و تصحيح شده است. وى، در مقدمه، به تحليل كتاب فصوص و مذهب ابن عربى و معرفى وى پرداخته است. پاورقى‌ها به توضيح پاره‌اى از واژه‌ها و عبارات و ذكر منابع برخى از روايات و شرح بعضى از اعلام اختصاص يافته است.

پیوندها

مطالعه کتاب شرح فصوص الحکم لابن عربی (بالی زاده) در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور