۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
شرح علی المائة كلمة لأميرالمومنين علی بن أبی‌طالب علیه‌السلام (ابن میثم - عبدالوهاب -وطواط): تفاوت میان نسخه‌ها
شرح علی المائة كلمة لأميرالمومنين علی بن أبی‌طالب علیه‌السلام (ابن میثم - عبدالوهاب -وطواط) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۴ سپتامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۳:۲۲
، ۴ سپتامبر ۲۰۲۱جایگزینی متن - '==وابسته‌ها== [[' به '==وابسته‌ها== {{وابسته‌ها}} [['
جز (جایگزینی متن - ' | تعداد جلد =' به '| تعداد جلد =') |
جز (جایگزینی متن - '==وابسته‌ها== [[' به '==وابسته‌ها== {{وابسته‌ها}} [[') |
||
| (۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| عنوان‌های دیگر =المائه الکلمه. شرح | | عنوان‌های دیگر =المائه الکلمه. شرح | ||
شرح کلمات | شرح کلمات امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام | ||
ما نقمه عبدالوهاب فی شرح کلمات | ما نقمه عبدالوهاب فی شرح کلمات امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام | ||
مطلوب کل طالب من کلام | مطلوب کل طالب من کلام امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[عبدالوهاب بن پیر پاشا]] (شارح) | [[عبدالوهاب بن پیر پاشا]] (شارح) | ||
[[علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول]] ( | [[علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول]] (نویسنده) | ||
[[جاحظ، عمرو بن بحر]] (گردآورنده) | [[جاحظ، عمرو بن بحر]] (گردآورنده) | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
[[ابن میثم، میثم بن علی]] (شارح) | [[ابن میثم، میثم بن علی]] (شارح) | ||
[[محدث، جلال‌الدین]] (مصحح) | [[محدث، سید جلال‌الدین]] (مصحح) | ||
| زبان =عربی | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =BP 39/2402 /الف2 | | کد کنگره =BP 39/2402 /الف2 | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
| سال نشر = | | سال نشر = | ||
| کد اتوماسیون = | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE03464AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| تعداد جلد =3 | | تعداد جلد =3 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =5060 | |||
| کتابخوان همراه نور =03464 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۵: | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
كتاب، مشتمل بر مقدمه‌اى به قلم مصحح و ناشر، [[محدث، جلال‌الدین|مير جلال‌الدين حسينى اُرموى]] و سه جزء (شرح مستقل) به شرح ذيل است: | كتاب، مشتمل بر مقدمه‌اى به قلم مصحح و ناشر، [[محدث، سید جلال‌الدین|مير جلال‌الدين حسينى اُرموى]] و سه جزء (شرح مستقل) به شرح ذيل است: | ||
جزء اول، شرح صد كلمه ابن ميثم را در بردارد و مشتمل بر سه بخش و فصول متعدد است. جزء دوم، شرح اين صد كلمه را به قلم شخصى به نام عبدالوهاب در برمى‌گيرد. جزء سوم، "مطلوب كل طالب من كلام امیرالمؤمنین على بن ابيطالب" نام دارد كه در واقع شرح منظوم آن به زبان فارسى است كه توسط [[رشید وطواط، محمد بن محمد|رشيدالدين وطواط]] نگاشته شده است. | جزء اول، شرح صد كلمه ابن ميثم را در بردارد و مشتمل بر سه بخش و فصول متعدد است. جزء دوم، شرح اين صد كلمه را به قلم شخصى به نام عبدالوهاب در برمى‌گيرد. جزء سوم، "مطلوب كل طالب من كلام امیرالمؤمنین على بن ابيطالب" نام دارد كه در واقع شرح منظوم آن به زبان فارسى است كه توسط [[رشید وطواط، محمد بن محمد|رشيدالدين وطواط]] نگاشته شده است. | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۹: | ||
- نثر اللآلى من كلام [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين على(ع)]] كه در آن هر يك از كلمات آن حضرت به نثر فارسى ترجمه و در دو بيت منظوم شده است. چون اين مجموعه متضمن صد نكته از كلام على بن ابى‌طالب است به "صد كلمه" نيز شهرت دارد و در نسخه حاضر در برنامه موجود است. | - نثر اللآلى من كلام [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين على(ع)]] كه در آن هر يك از كلمات آن حضرت به نثر فارسى ترجمه و در دو بيت منظوم شده است. چون اين مجموعه متضمن صد نكته از كلام على بن ابى‌طالب است به "صد كلمه" نيز شهرت دارد و در نسخه حاضر در برنامه موجود است. | ||
- تحفه الصديق من كلام ابى‌بكر الصديق؛ فصل الخطاب من كلام عمر بن الخطاب؛ انس | - تحفه الصديق من كلام ابى‌بكر الصديق؛ فصل الخطاب من كلام عمر بن الخطاب؛ انس الله فان من كلام عثمان بن عفان. | ||
- مجموعه رسائل عربى وطواط به سال1315 ه-.ق. در دو مجلد در مصر به طبع رسيد. اين رسائل از قديم مشهور و مورد مراجعه بود. | - مجموعه رسائل عربى وطواط به سال1315 ه-.ق. در دو مجلد در مصر به طبع رسيد. اين رسائل از قديم مشهور و مورد مراجعه بود. | ||
| خط ۶۵: | خط ۶۶: | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
نخستين كسى كه به جمع و تدوين مجموعه‌اى از سخنان امام على عليه‌السلام همت گماشت و صد سخن را كه هر يك از آن به نظر او با هزار سخن برابر بود، انتخاب كرد، جاحظ، اديب، سخن‌شناس و | نخستين كسى كه به جمع و تدوين مجموعه‌اى از سخنان امام على عليه‌السلام همت گماشت و صد سخن را كه هر يك از آن به نظر او با هزار سخن برابر بود، انتخاب كرد، جاحظ، اديب، سخن‌شناس و نویسنده پرآوازه عرب بود كه د رسال‌هاى 160 تا 250ق. مى‌زيست. پس از جاحظ كار گردآورى و انتخاب مجموعه‌هايى از سخنان امام على عليه‌السلام به همت سخن‌شناسان و اديبان دنبال شد. اين بزرگان به سايقه ذوق خود و ترغيب مشتاقان، يا احتمالا به پيروى از جاحظ مجموعه‌هايى فراهم آوردند كه امروز شمارى از آن‌ها را مى‌شناسیم كه از آن جمله‌اند: دستور معالم الحكم و مأثور مكارم الشّيم، از قاضى ابوعبدالله محمد بن سلامه قضاعى(م:454ق.)، غرر الحكم و درر الكلم از ابوالفتح عبدالواحد بن محمد آمدى تميمى(م:نيمه اول قرن ششم)، نثراللآلى كه برخى گردآورنده آن را [[طبرسی، فضل بن حسن|شيخ طبرسى]]، مفسر بزرگ شيعه مى‌دانند، الحكم المنثوره و نيز مطلوب كل طالب [[رشید وطواط، محمد بن محمد|رشيدالدين وطواط]] (م:573ق.). | ||
== شرح ابن ميثم == | == شرح ابن ميثم == | ||
شرح ابن ميثم كه «شرح المأه كلمه المرتضويه» نام دارد، شرحى است كه جمعى از كسانى كه نقد حال شيخ ميثم را گزارش كرده‌اند، از آن ياد نموده‌اند. يادكرد آن در انوار البدرين با اين توصيف كه «شرحى است نفيس و بى‌مانند» و در لؤلؤۀ‌البحرين با اين توضيح | شرح ابن ميثم كه «شرح المأه كلمه المرتضويه» نام دارد، شرحى است كه جمعى از كسانى كه نقد حال شيخ ميثم را گزارش كرده‌اند، از آن ياد نموده‌اند. يادكرد آن در انوار البدرين با اين توصيف كه «شرحى است نفيس و بى‌مانند» و در لؤلؤۀ‌البحرين با اين توضيح نویسنده لؤلؤه كه «اين كتاب نزد من بود؛ ولى در واقعه‌اى كه برایم پيش آمد، از دستم رفت» و در هديه‌العارفين بدون هيچ توصيفى آمده است. [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|صاحب الذريعه]] بدان اشارت كرده و آن را شرح الكلمات المئه خوانده است. بعضى متاخران، مثل [سيد محسن] امين در اعيان الشيعه، و [[زرکلی، خیرالدین|زركلى]] در الاعلام، و دكتر اباحسين در مقاله‌اش درباره حركت تألیف در بحرين، آن را ياد كرده‌اند. | ||
اين شرح در سه بخش تألیف شده و هر بخش فصول متعددى را به شرح ذيل دربردارد: | اين شرح در سه بخش تألیف شده و هر بخش فصول متعددى را به شرح ذيل دربردارد: | ||
| خط ۹۴: | خط ۹۵: | ||
اين رساله به ابوالفتح ايل ارسلان(م:حدود568ق.) و يا فرزند او، ابوالقاسم محمود بن ايل ارسلان(م:589ق.) تقديم شده است. | اين رساله به ابوالفتح ايل ارسلان(م:حدود568ق.) و يا فرزند او، ابوالقاسم محمود بن ايل ارسلان(م:589ق.) تقديم شده است. بنابراین بايد تاريخ تألیف آن را ميانه سال‌هاى 551ق. و 568ق. دانست. | ||
رشيد وطواط در اين كتاب صد كلمه‌اى را كه جاحظ از كلام على عليه‌السلام انتخاب كرده بود، به تازى و پارسى شرح كرده و از خود دو بيت شعر(قطعه) در همان معنى مى‌آورد. | رشيد وطواط در اين كتاب صد كلمه‌اى را كه جاحظ از كلام على عليه‌السلام انتخاب كرده بود، به تازى و پارسى شرح كرده و از خود دو بيت شعر(قطعه) در همان معنى مى‌آورد. | ||
| خط ۱۰۴: | خط ۱۰۵: | ||
عبدالوهاب، پس از ابن ميثم به شرح صد كلمه دست زده است كه مشخصات و تاريخ حيات او بدرستى دانسته نيست. | عبدالوهاب، پس از ابن ميثم به شرح صد كلمه دست زده است كه مشخصات و تاريخ حيات او بدرستى دانسته نيست. | ||
از مقايسه شرح عبدالوهاب با مطلوب كل طالب و دست‌نوشته‌هايى كه از آن در دست است، مى‌توان دريافت كه شارح مذكور به زبان و ادب فارسى آشنا بوده و در شرح موجز و عارفانه خود به شرح رشيد وطواط نظر داشته است، چنانكه سخنش در موارد بسيارى ترجمه كلام وطواط يا نزدیک | از مقايسه شرح عبدالوهاب با مطلوب كل طالب و دست‌نوشته‌هايى كه از آن در دست است، مى‌توان دريافت كه شارح مذكور به زبان و ادب فارسى آشنا بوده و در شرح موجز و عارفانه خود به شرح رشيد وطواط نظر داشته است، چنانكه سخنش در موارد بسيارى ترجمه كلام وطواط يا نزدیک به آن گشته است. | ||
رشيد وطواط در مقدمه شرح خود مى‌نويسد: اما بعد، چنين گويد محمد بن محمد بن عبدالجليل العمرى الكاتب الرشيد...كه امیرالمؤمنین على ابن ابى‌طالب صلوات‌الله‌عليه و على اولاده الطيبين الطاهرين با آن‌كه امام اخيار و قدوه ابرار و سيد فتيان و مقدم شجعان بود فصاحتى داشت كه عقود جواهر از انفاس او در غيرت‌اند و نجوم زواهر از الفاظ او در حيرت و عمرو بن بحر الجاحظ، رحمة‌الله‌عليه، كه در كمال براعت و وفور بلاغت، نادره اين امت و اعجوبه اين ملت بوده، از مجموع كلام امیرالمؤمنین على بن ابى‌طالب كرم الله وجهه كه جمله بدايع غرر و روايع درر است، صد كلمه اختيار كرده است و هر كلمه‌اى از آن برابر هزار كلمه داشته، و به خط خويش نبشته، و خلق را يادگار گذاشته، واجب ديدم من بنده كه پرورده خاندان و پديدآورده دودمان مجلس عالى خداوند و خداوند زاده، شاه معظم عادل....سلطان ابوالقاسم محمودبن خوارزمشاه ايل ارسلان بن خوارزمشاه...ام، آن صد كلمه را به رسم خدمت خزانه كتب معموره او...به دو زبان تازى و پارسى تفسير كردن و در آخر تفسير هر كلمه دو بيت شعر از منشآت خويش كه مناسب آن كلمه باشد آوردن، فقط تا فائده آن عام‌تر و منفعت آن تام‌تر باشد و هر دو فريق، هم ارباب نظم و هم اصحاب نثر، در مطالعه آن رغبت نمايند. | رشيد وطواط در مقدمه شرح خود مى‌نويسد: اما بعد، چنين گويد محمد بن محمد بن عبدالجليل العمرى الكاتب الرشيد...كه امیرالمؤمنین على ابن ابى‌طالب صلوات‌الله‌عليه و على اولاده الطيبين الطاهرين با آن‌كه امام اخيار و قدوه ابرار و سيد فتيان و مقدم شجعان بود فصاحتى داشت كه عقود جواهر از انفاس او در غيرت‌اند و نجوم زواهر از الفاظ او در حيرت و عمرو بن بحر الجاحظ، رحمة‌الله‌عليه، كه در كمال براعت و وفور بلاغت، نادره اين امت و اعجوبه اين ملت بوده، از مجموع كلام امیرالمؤمنین على بن ابى‌طالب كرم الله وجهه كه جمله بدايع غرر و روايع درر است، صد كلمه اختيار كرده است و هر كلمه‌اى از آن برابر هزار كلمه داشته، و به خط خويش نبشته، و خلق را يادگار گذاشته، واجب ديدم من بنده كه پرورده خاندان و پديدآورده دودمان مجلس عالى خداوند و خداوند زاده، شاه معظم عادل....سلطان ابوالقاسم محمودبن خوارزمشاه ايل ارسلان بن خوارزمشاه...ام، آن صد كلمه را به رسم خدمت خزانه كتب معموره او...به دو زبان تازى و پارسى تفسير كردن و در آخر تفسير هر كلمه دو بيت شعر از منشآت خويش كه مناسب آن كلمه باشد آوردن، فقط تا فائده آن عام‌تر و منفعت آن تام‌تر باشد و هر دو فريق، هم ارباب نظم و هم اصحاب نثر، در مطالعه آن رغبت نمايند. | ||
| خط ۱۱۹: | خط ۱۲۰: | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
#جعفرى، محمد مهدى، دائرۀ المعارف تشيع، ج9، ص548-549. | #جعفرى، محمد مهدى، دائرۀ المعارف تشيع، ج9، ص548-549. | ||
#مقدمه [[محدث، جلال‌الدین|محدث ارموى]] بر كتاب. | #مقدمه [[محدث، سید جلال‌الدین|محدث ارموى]] بر كتاب. | ||
#سايت aftab.ir، 22/3/1389. | #سايت aftab.ir، 22/3/1389. | ||
#متن كتاب. | #متن كتاب. | ||
#جهانبخش، جويا، پژوهش و حوزه، پاييز1380، ش7، ص81-118. | #جهانبخش، جويا، پژوهش و حوزه، پاييز1380، ش7، ص81-118. | ||
#مطلوب كل طالب، تصحيح و تعليقات دكتر محمود عابدى، مقدمه مصحح، | #مطلوب كل طالب، تصحيح و تعليقات دكتر محمود عابدى، مقدمه مصحح، بنیاد نهج‌البلاغه، چاپ سوم، 1386. | ||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[شرح بر صد کلمه امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام]] | [[شرح بر صد کلمه امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام]] | ||
| خط ۱۳۲: | خط ۱۳۵: | ||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||
[[رده:سرگذشت‌نامه‌ها]] | [[رده:سرگذشت‌نامه‌ها]] | ||
[[رده: | [[رده:سرگذشتنامههای فردی]] | ||
[[رده:ائمه اثنی عشر (دوازده امام)]] | [[رده:ائمه اثنی عشر (دوازده امام)]] | ||
[[رده:حالات فردی]] | [[رده:حالات فردی]] | ||
[[رده:علی بن ابی‌طالب(ع)]] | [[رده:علی بن ابی‌طالب(ع)]] | ||