۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'مى نمود' به 'مینمود') |
جز (جایگزینی متن - 'كيفيت' به 'کیفیت') |
||
(۵ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۴: | خط ۴: | ||
| عنوانهای دیگر = | | عنوانهای دیگر = | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[ | [[موسوی خمینی، سید روحالله]] (نویسنده) | ||
| زبان =فارسی | | زبان =فارسی | ||
| کد کنگره = | | کد کنگره = | ||
خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
| ناشر = | | ناشر = | ||
مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينی(س) | |||
| مکان نشر =قم - ایران | | مکان نشر =قم - ایران | ||
| سال نشر = 1382 ش | | سال نشر = 1382 ش | ||
خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =13779 | | کتابخانۀ دیجیتال نور =13779 | ||
| کتابخوان همراه نور =02105 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
خط ۲۳: | خط ۲۴: | ||
}} | }} | ||
'''شرح حديث جنود عقل و جهل'''، اثر [[ | '''شرح حديث جنود عقل و جهل'''، اثر [[موسوی خمینی، سید روحالله|امام خمينى (قدسسرهالشريف)]] به زبان فارسى است. موضوع كتاب، علم اخلاق است، ولى مطالب آن، صرف اخلاق علمى نمىباشد، بلكه مهمترين مطلبى كه در اين كتاب مورد توجه مؤلف آن بوده است، سير و سلوك عملى سالكان كوى دوست است. | ||
اين كتاب، يكى از مهمترين آثار قلمى مؤلف بزرگوار و ارزشمندترين تراث اخلاقى بشمار مىآيد. | اين كتاب، يكى از مهمترين آثار قلمى مؤلف بزرگوار و ارزشمندترين تراث اخلاقى بشمار مىآيد. | ||
خط ۳۹: | خط ۴۰: | ||
#مؤلف در مقدمه كتاب مىفرمايد: «بايد دانست كه نویسنده در نظر ندارد كه بحث در اطراف جهات علميه اين حديث شريف كند، به جهاتى...؛ چهارم - و آن عمده است - آنكه مقصود مهم از صدور اين احاديث شريفه و مقصد اسنى از بسط علوم الهيه، افهام نكات علميه و فلسفیه و جهات تاریخیه و ادبيه نيست و نبوده، بلكه غايةالقصواى آن سبک بار نمودن نفوس است از عالم مظلم طبيعت و توجه دادن ارواح است به عالم غيب و منقطع نمودن طاير روح است از شاخسار درخت دنيا كه اصل شجره خبيثه است و پرواز دادن آن است بهسوى فضاى عالم قدس و محفل انس، كه روح شجره طيبه است و اين حاصل نيايد مگر از تصفيه عقول و تزكيه نفوس و اصلاح احوال و تخليص اعمال»<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/13779/1/7 مقدمه كتاب، ص7 و 8]</ref> | #مؤلف در مقدمه كتاب مىفرمايد: «بايد دانست كه نویسنده در نظر ندارد كه بحث در اطراف جهات علميه اين حديث شريف كند، به جهاتى...؛ چهارم - و آن عمده است - آنكه مقصود مهم از صدور اين احاديث شريفه و مقصد اسنى از بسط علوم الهيه، افهام نكات علميه و فلسفیه و جهات تاریخیه و ادبيه نيست و نبوده، بلكه غايةالقصواى آن سبک بار نمودن نفوس است از عالم مظلم طبيعت و توجه دادن ارواح است به عالم غيب و منقطع نمودن طاير روح است از شاخسار درخت دنيا كه اصل شجره خبيثه است و پرواز دادن آن است بهسوى فضاى عالم قدس و محفل انس، كه روح شجره طيبه است و اين حاصل نيايد مگر از تصفيه عقول و تزكيه نفوس و اصلاح احوال و تخليص اعمال»<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/13779/1/7 مقدمه كتاب، ص7 و 8]</ref> | ||
#وى شيوه علماى اخلاق و روش تدوين كتب اخلاقى پيشين را مورد نقد منصفانه قرار مىدهد و خود شيوه جديد و نوينى را برمىگزيند و كتابهاى اخلاقى خويش را بر روش نوينى تدوين مىنمايد كه بدان اشارهاى مىشود: | #وى شيوه علماى اخلاق و روش تدوين كتب اخلاقى پيشين را مورد نقد منصفانه قرار مىدهد و خود شيوه جديد و نوينى را برمىگزيند و كتابهاى اخلاقى خويش را بر روش نوينى تدوين مىنمايد كه بدان اشارهاى مىشود: | ||
#:وى در مقدمه شرح حديث جنود عقل و جهل چنين مىنگارد: «منظور ما اين است كه مقصد قرآن و حديث، تصفيه عقول و تزكيه نفوس است براى حاصل شدن مقصد اعلاى توحيد و | #:وى در مقدمه شرح حديث جنود عقل و جهل چنين مىنگارد: «منظور ما اين است كه مقصد قرآن و حديث، تصفيه عقول و تزكيه نفوس است براى حاصل شدن مقصد اعلاى توحيد و غالباً شراح احاديث شريفه و مفسرين قرآن كريم اين نكته را، كه اصل اصول است، مورد توجه قرار ندادند و سرسرى از آن گذشتهاند و جهاتى را كه مقصود از نزول قرآن و صدور احاديث به هيچوجه نبوده، از قبيل جهات ادبى و فلسفى و تاريخى و امثال آن، مورد بحث و تدقيق و فحص و تحقيق قرار دادهاند. | ||
#:حتى علماى اخلاق هم كه تدوين اين علم كردند، يا به طريق علمى - فلسفى بحث و تفتيش كردند، مثل كتاب شريف «طهارة الأعراق» محقق بزرگ [[مسکویه، احمد بن محمد|ابن مسكويه]] و كتاب شريف «[[اخلاق ناصری]]» تأليف حكيم متأله و فيلسوف متبحر افضل المتأخرين نصير الملة | #:حتى علماى اخلاق هم كه تدوين اين علم كردند، يا به طريق علمى - فلسفى بحث و تفتيش كردند، مثل كتاب شريف «طهارة الأعراق» محقق بزرگ [[مسکویه، احمد بن محمد|ابن مسكويه]] و كتاب شريف «[[اخلاق ناصری]]» تأليف حكيم متأله و فيلسوف متبحر افضل المتأخرين نصير الملة و الدين - قدّس اللّه نفسه الزكية - و بسيارى از قسمتهاى كتاب «إحياء العلوم» [[غزالی، محمد بن محمد|غزالى]] - و اين نحو تأليف علمى را در تصفيه اخلاق و تهذيب باطن تأثيرى بسزا نيست، اگر نگوييم اصلا و رأسا نيست. | ||
#:كتاب «إحياء العلوم» كه تمام فضلا او را به مدح و ثنا ياد مىكنند و او را بدء و ختم علم اخلاق مىپندارند، به نظر نویسنده در اصلاح اخلاق و قلع ماده فساد و تهذيب باطن كمكى نمىكند. | #:كتاب «إحياء العلوم» كه تمام فضلا او را به مدح و ثنا ياد مىكنند و او را بدء و ختم علم اخلاق مىپندارند، به نظر نویسنده در اصلاح اخلاق و قلع ماده فساد و تهذيب باطن كمكى نمىكند. | ||
#:بالجمله... اخلاق علمى و تاريخى و همين طور تفسير ادبى و علمى و شرح احاديث بدين منوال از مقصد و مقصود دور افتادن و تبعيد قريب نمودن است. نویسنده را عقيده آن است كه مهم در علم اخلاق و شرح احاديث مربوطه به آن يا تفسير آيات شريفه راجعه به آن، آن است كه نویسنده آن، با ابشار و تنذير و موعظت و نصيحت و تذكر دادن و يادآورى كردن، هريك از مقاصد خود را در نفوس جايگزين كند؛ بهعبارتديگر، كتاب اخلاق، موعظه كتبيه بايد باشد و خود معالجه كند دردها و عيبها را نه آنكه راه علاج نشان دهد. ريشههاى اخلاق را فهماندن و راه علاج نشان دادن، يك نفر را به مقصد نزدیک نكند و يك قلب ظلمانى را نور ندهد و يك خلق فاسد را اصلاح ننمايد. | #:بالجمله... اخلاق علمى و تاريخى و همين طور تفسير ادبى و علمى و شرح احاديث بدين منوال از مقصد و مقصود دور افتادن و تبعيد قريب نمودن است. نویسنده را عقيده آن است كه مهم در علم اخلاق و شرح احاديث مربوطه به آن يا تفسير آيات شريفه راجعه به آن، آن است كه نویسنده آن، با ابشار و تنذير و موعظت و نصيحت و تذكر دادن و يادآورى كردن، هريك از مقاصد خود را در نفوس جايگزين كند؛ بهعبارتديگر، كتاب اخلاق، موعظه كتبيه بايد باشد و خود معالجه كند دردها و عيبها را نه آنكه راه علاج نشان دهد. ريشههاى اخلاق را فهماندن و راه علاج نشان دادن، يك نفر را به مقصد نزدیک نكند و يك قلب ظلمانى را نور ندهد و يك خلق فاسد را اصلاح ننمايد. | ||
خط ۴۸: | خط ۴۹: | ||
#:چهبسا، كسانى كه صرف عمر در توحيد علمینموده و تمام اوقات را به مطالعه و مباحثه و تعليم و تعلّم آن مصروف كردند و صبغه توحيد نيافتهاند و عالم الهى و حكيم ربانى نشده، تزلزل قلبى آنها از ديگران بيشتر است. | #:چهبسا، كسانى كه صرف عمر در توحيد علمینموده و تمام اوقات را به مطالعه و مباحثه و تعليم و تعلّم آن مصروف كردند و صبغه توحيد نيافتهاند و عالم الهى و حكيم ربانى نشده، تزلزل قلبى آنها از ديگران بيشتر است. | ||
#:اى عزيز! جميع علوم شرعيه، مقدمه معرفت اللّه و حصول حقيقت توحيد در قلب است كه آن صبغة اللّه است ''' «و من أحسن من اللّه صبغة» '''<ref>بقره:138</ref>؛ غايت امر آنكه بعضى مقدمه قريبه و بعضى بعيده و بعضى بلاواسطه و بعضى معالواسطه است. | #:اى عزيز! جميع علوم شرعيه، مقدمه معرفت اللّه و حصول حقيقت توحيد در قلب است كه آن صبغة اللّه است ''' «و من أحسن من اللّه صبغة» '''<ref>بقره:138</ref>؛ غايت امر آنكه بعضى مقدمه قريبه و بعضى بعيده و بعضى بلاواسطه و بعضى معالواسطه است. | ||
#:علم فقه، مقدمه عمل است و اعمال عبادى، خود مقدمه حصول معارف و تحصيل توحيد و تجريد است، اگر به آداب شرعيه قلبيّه و قالبيّه و ظاهريّه و باطنيّه آن قيام شود و نقض نتوان نمود كه از عبادات چهل پنجاه ساله ما هيچ معارف و حقايقى حاصل نيامده است؛ چه، از علوم ما نيز هيچ | #:علم فقه، مقدمه عمل است و اعمال عبادى، خود مقدمه حصول معارف و تحصيل توحيد و تجريد است، اگر به آداب شرعيه قلبيّه و قالبيّه و ظاهريّه و باطنيّه آن قيام شود و نقض نتوان نمود كه از عبادات چهل پنجاه ساله ما هيچ معارف و حقايقى حاصل نيامده است؛ چه، از علوم ما نيز هيچ کیفیت و حالى حاصل نشده و ما را سر و كارى با توحيد و تجريد كه قرة العين اوليا(ع) است، نبوده و نيست و آن شعبه از علم فقه كه در سياست مدن و تدبير منزل و تعمير بلاد و تنظيم عباد است، نيز مقدمه آن اعمال است كه آنها دخالت تام تمام در حصول توحيد و معارف دارند و همين نحو، علم به منجيات و مهلكات در علم اخلاق، مقدمه است براى تهذيب نفوس كه آن مقدمه است براى حصول حقايق معارف و لياقت نفس براى جلوه توحيد»<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/13779/2/9 متن کتاب، ص9 و 10]</ref> | ||
#اين كتاب، بيش از يك جلد بوده است؛ زيرا مؤلف در آخر همين كتاب به جلد ديگر كه حاوى شرح ساير لشكرهاى عقل و جهل است، تصريح نموده است. | #اين كتاب، بيش از يك جلد بوده است؛ زيرا مؤلف در آخر همين كتاب به جلد ديگر كه حاوى شرح ساير لشكرهاى عقل و جهل است، تصريح نموده است. | ||
#:مؤلف در پايان شرح لشكر بيست و پنجم كه «صفح و انتقام» است، مىفرمايد: «ما اينجا اين جزو از شرح حديث را خاتمه مىدهيم و تتمه آن را با خواست خدا در مجلد ديگر قرار مىدهيم»<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/13779/2/429 همان، ص429]</ref> | #:مؤلف در پايان شرح لشكر بيست و پنجم كه «صفح و انتقام» است، مىفرمايد: «ما اينجا اين جزو از شرح حديث را خاتمه مىدهيم و تتمه آن را با خواست خدا در مجلد ديگر قرار مىدهيم»<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/13779/2/429 همان، ص429]</ref> | ||
#شارح بزرگوار مبناى شرحش بدين قرار است كه براى شرح هريك از لشكرهاى عقل و جهل، مقصدى قرار داده است كه مشتمل بر چندين فصل است. وى در اكثر مقاصد و فصول، | #شارح بزرگوار مبناى شرحش بدين قرار است كه براى شرح هريك از لشكرهاى عقل و جهل، مقصدى قرار داده است كه مشتمل بر چندين فصل است. وى در اكثر مقاصد و فصول، غالباً، ابتدا معانى جنود عقل و جهل را بيان مىكند، سپس به بيان مراتب و درجات و مراحل آنها مىپردازد، آنگاه فوائد و ثمرات يا مضرات را توضيح مىدهند. بعد به بيان چگونگى به حساب آمدن فضايل و رذايل از جنود عقل و جهل، مىپردازد و در آخر به ارائه ادله نقلى از قرآن و سنت و شرح آيات و روايات متناسب با باب مىپردازد و در لابهلاى فصول و مطالب، مباحث عميق علمى، اخلاقى، فلسفى و عرفانى را از دانشمندان برجسته فنون مذكور نقل مىنمايند و به نقد و بررسى آراى ايشان مىپردازند. | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == |
ویرایش