۸۱٬۶۷۸
ویرایش
شرح احوال و آثار و دوبيتی‌های بابا طاهر عريان (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۸ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۰۵
، ۸ آوریلجایگزینی متن - 'ه نویسی ' به 'ه‌نویسی '
جز (جایگزینی متن - '( ' به '(') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ه نویسی ' به 'ه‌نویسی ') |
||
| (۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
| پدیدآورندگان | | پدیدآورندگان | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[بابا طاهر ]] (نويسنده) | [[بابا طاهر]] (نويسنده) | ||
[[خطیب وزیری، محمد بن ابراهیم ]] (شارح) | [[خطیب وزیری، محمد بن ابراهیم]] (شارح) | ||
[[مقصود، جواد]] (سایر) | [[مقصود، جواد]] (سایر) | ||
|زبان | |زبان | ||
| زبان = فارسی | | زبان = فارسی | ||
| کد کنگره = | | کد کنگره = | ||
| موضوع = | | موضوع = | ||
|ناشر | |ناشر | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''شرح احوال و آثار و دوبيتی‌های باباطاهر عريان''' به‌انضمام'''شرح و ترجمه کلمات قصار وی''' منسوب به عین‌القضات همدانی با اصل و ترجمه کتاب'''الفتوحات الربانیة في مزج الإشارات الهمدانیة''' به شرح وتفسیر محمد بن ابراهیم مشهور به خطیب وزیری که به کوشش جواد مقصود، تصحیح، تحقیق، مقدمه‌نویسی و آماده چاپ شده‌است. | |||
==پانویس == | |||
<references/> | محقق می‌نویسد: | ||
== | |||
پس از چاپ بعضى از قسمت‌هاى كتاب در ضمن تحقيق، معلوم شد كه نسخۀ خطّى منحصربه‌فردى، در شرح كلمات قصار [[باباطاهر|باباطاهر همدانى]] در مجموعۀ شمارۀ(1903)كتابخانۀ ملّى پاريس وجود دارد كه موسوم به: «الفتوحات الرّبانيّة في مزج الإشارات الهمدانيّه» مى‌باشد كه مؤلّف آن به اقتراح اين‌جانب «محمّد بن ابراهيم، مشهور به [[خطیب وزیری، محمد بن ابراهیم|خطيب وزيرى]]»است كه به سال 890 قمرى، شرح خود را بر كلمات [[باباطاهر|باباطاهر]] از روى نسخۀ ابوالبقاء احمدى به پايان رسانيده. <ref> ر.ک: پیش‌گفتار کتاب؛ ص دوم </ref> | |||
يادآور می‌شود كه نگارنده به چيزى زائد بر آنچه تاكنون در شرح‌حال و آثار باباطاهر نوشته‌اند، دست نيافته است ولى توانسته است تا حدمقدور، متفرقات پراكنده لابلاى اوراق تذكره‌ها و كتب تراجم و مجلات را با ذكر مآخذ در يك‌جا جمع كند و به‌عنوان بخش اول كتاب به دوستدران عارف همدانى تقديم بدارد؛ باشد كه از اين ره‌گذر، فيضى هم نصيب نويسنده شده‌باشد. <ref> ر.ک: سرآغاز کتاب؛ ص 4 </ref> | |||
اقرب به ذهن آنست كه وفات [[باباطاهر|باباطاهر]] را بعد از 447ق بدانيم؛ چه كتاب «راحة الصدور في تاريخ آل سلجوق» كه ملاقات سلطان طغرل(متوفی455ق) را با باباطاهر، [بين سال‌هاى 447 و 450ق] ذكرمی‌كند، به سال حدود 601ق تأليف شده و نزديک‌ترين مأخذ تاريخى به دوره زندگى [[باباطاهر|باباطاهر]] می‌باشد و مستبعد است كه تاريخ‌نويسى به‌مانند راوندى، به فاصله يک‌صدوپنجاه سال، در نقل موضوع ملاقات طغرل شاه با [[باباطاهر|باباطاهر]] و دو پير ديگر به شهر همدان، دچار اشتباه شده‌باشد و اما تولد [[باباطاهر|باباطاهر]]، به سال(326ق) ادعایى است كه هيچ‌گونه دليلى براى اثبات آن، در دست نيست. <ref> ر.ک: همان؛ ص 35و36 </ref> | |||
در ميان گويندگان رباعى، نام دو تن از همه، مشهورتر است، يكى را به‌نام حكيم عمر خيام نيشابورى(متوفاى قبل از 530ق) مى‌شناسيم و ديگر كس، [[باباطاهر|باباطاهر عريان همدانى]] است كه رباعيات اين دو مرد حكيم و عارف، از مرز ايران زمين نيز تجاوز كرده و در ساير كشورهاى خارجى زبان‌زد مردمان دانشمند آن مرزوبوم است تا آن‌جایی‌كه تمام اشعار خيام به اكثر زبان‌هاى خارجى و ابيات [[باباطاهر|باباطاهر]]، به بعضى السنه خارجى ترجمه شده و يا احيانا شرح و تفسير گشته‌اند. <ref> ر.ک: مقدمه بخش دوم؛ ص 86</ref> | |||
دوبيتى‌هاى [[باباطاهر|باباطاهر]]، كه از قديمى‌ترين آثار ادبى بعد از اسلام، بشمارمی‌رود و به‌نام «فهلويات» ناميده مى‌شود، خيلى ساده و روان در بحر «هزح مسدس محذوف» با لهجه‌اى شيرين و محلى، سروده شده كه مورد پذيرش طبع همگان قرار گرفته‌است. ترانه‌هاى [[باباطاهر|باباطاهر]] بسيار لطيف و پر از عواطف رقيق و احساسات پاك و ادراكاتى است كه پيدا است، تمامى نغمه‌ها از دل برخاسته و لذا بر دل مى‌نشيند. [[باباطاهر|باباطاهر]] در ابيات خود صنايع و بدايع شعرى را بكار نبرده، دوبيتى‌هايش اكثرا عارى از وزن صحيح رباعى و زيب‌وزيور شعرى است. <ref> ر.ک: همان؛ ص87</ref> | |||
شرح منسوب به عين‌القضات، كه در يک مقدمه و پنجاه باب و خاتمه‌اى تنظيم‌يافته، با عباراتى علمى و مصطلحاتى عرفانى و اشاراتى روایى و فلسفى، به رموز 421 كلمه قصار [[باباطاهر|باباطاهر عريان همدانى]] به‌طريق «قال‌اقول» نوشته‌شده و تبويب كلمات مذكور به ابواب پنجاه‌گانه مزبور، گويا از ابتكارات شارح اين شرح(عين‌القضات) بوده‌باشد. همچنان‌كه [[باباطاهر|باباطاهر]]، معانى بلندى را به‌ناچار، در كلماتى مختصر، جاى‌داده كه الحق درك معانى آن، حتى براى كسانی كه جميع مراحل سلوك را پيموده‌اند، مشکل بنظرمی‌رسد. <ref> ر.ک: پيشگفتارى بر ترجمه شرح عين‌القضات؛ ص253</ref> | |||
«الفتوحات الربانية في مزج الإشارات الهمدانية»كه در بخش پنجم کتاب آمده‌است، شرح و تفسيرى است عرفانى، بر قسمتى از كلمات قصار [[باباطاهر|باباطاهر همدانى]] كه «[[خطیب وزیری، محمد بن ابراهیم|خطيب وزيرى، محمد بن ابراهيم]]» آن را به خواهش «ابو البقاء احمدى» به سال 890 قمرى، بر كلمات مذكور، نوشته‌است. شارح، ابتدا آن مقدار از كلمات [[باباطاهر|باباطاهر]] را كه در نسخه ابو البقاء احمدى به‌طور متفرق و بدون تناسب موضوع و خلاف ترتيبى كه در بخش چهارم گذشت، براى خويش، كتابت نموده و سپس آن‌را، با آراء خود و اقوال بزرگان علم عرفان به‌طور مزجى، آن‌چنان پيچيده و درهم، شرح و تفسير نموده كه دست يافتن به متن اصلى كلمات [[باباطاهر|باباطاهر]] و تشخيص آن از شرح وزيرى، براى كسانی كه نسخه شيخ ابو البقاء را نديده و يا همه كلمات قصار [[باباطاهر|باباطاهر]] را به‌خاطر نداشته‌باشند، مشکل به‌نظرمی‌رسد. <ref> ر.ک: گفتارى بر كتاب الفتوحات الربانيه؛ ص742</ref> | |||
[[خطیب وزیری، محمد بن ابراهیم|خطیب وزیری]] می‌نویسد: | |||
من اين كتاب را براى تو(شیخ ابو البقاء احمدی)، به‌نحو خاص و طريق علمى و براى غير تو كه سالكان مبتدى هستند، به‌طريق شرح و توضيح نوشتم و از حق تعالى آرزو دارم كه نفع آن به همه دائما عائد گردد و نام كتاب را«الفتوحات الربانية في مزج الإشارات الهمدانية» گذاشتم. <ref> ر.ک: متن كتاب؛ ص744</ref> | |||
==پانویس== | |||
<references /> | |||
==منبع مقاله== | |||
#پیش‌گفتار کتاب | |||
#سرآغاز کتاب | |||
#مقدمه بخش دوم | |||
#پيشگفتارى بر ترجمه شرح عين‌القضات | |||
#گفتارى بر كتاب الفتوحات الربانيه | |||
#متن كتاب | |||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | {{وابسته‌ها}} | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده: | [[رده:مقالات مهر 01 حسینی]] | ||
[[رده:مقالات بازبینی شده1]] | |||
[[رده:مقالات بازبینی شده2 آذر 1401]] | |||