زبان و اندیشه در جهان اسلام
زبان و اندیشه در جهان اسلام تألیف محمود محمدعلی، مترجم احسان پشت مشهدی؛ اثر پیش رو تلاش شایسته‌ای در زمینۀ روایت زبان عربی به عنوان زبان تفکر قدیم ماست. روایتی که چون قوام یابد زمینۀ تحلیل و اندیشِۀ نوین را ممکن می‌سازد.
| زبان و اندیشه در جهان اسلام | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | محمدعلی، محمود (نویسنده) پشت مشهدی، احسان (مترجم) |
| ناشر | انتشارات آس |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | ۱۴۰۱ش |
| شابک | 3-34-6343-622-978 |
| موضوع | زبان عربی - نحو,منطق |
| کد کنگره | PJ۶۱۵۱/م۳ن۳۰۴۱ ۱۴۰۲ |
ساختار
کتاب حاضر مشتمل بر 9 فصل است که عناوین آن را از نظر می‌گذرانیم:
فصل اول: پیشگامان نحو و منطق
فصل دوم: تأثیر یونانی و سریانی بر نحو عربی بین رد و قبول
فصل سوم: تفسیر معرفت‌شناسی شکل گیری نحو عربی
فصل چهارم: رویکرد تجربی در کتاب سیبویه
فصل پنجم: مدارس بصره و کوفه و آغاز امتزاج نحو با منطق
فصل ششم: طرح پیوند منطق و نحو نزد نحویون قرن چهارم هجری
فصل هفتم: جدل بین منطق و نحو و سعی فارابی و غزالی در مهار هر یک
فصل هشتم: ابن حزم و چالش فرهنگ منطقی نحویون اندلس
فصل نهم: طغیان گرایش منطقی نزد نحویون متأخر
گزارش محتوا
بنا به نظر اهل علم، اصطلاح زبان به یکسان هم برای معنایی به کار می‌رود که در ذهن است و هم برای صدایی که شنیده می‌شود. ابو حسین بصری (عالم متکلم/ متوفی 436 هجری) می گوید گفتار از صداهایی که شنیده می‌شوند و متمایز و قرادادی اند، تشکیل می‌شود. زبان و اندیشه در جهان اسلام تمهیدی است بر خوانش جدید قدیم (بازخوانی) تا بتواند در پرتو این بازخوانی به محک قدیم با جدید (نقد) دست یابد و زمینۀ اندیشه به زبان را دوباره فراهم کند.
روایت زبان چونان امری همیشه بوده که رفته رفته کابرد می‌یابد و سپس در تاریخی برای آن قواعد وضع می‌شود و بعد آن قواعد نظم می‌یابند و در نهایت چه بسا برای نظم آن علت جویی شود. روایت چگونگی شکل گیری قواعد زبان و سپس نظم وقواعد آن؛ روایت برخورد نحو عربی با منطق یونان وچگونگی کنش و برهم کنش آن‌ها از منافات تا تضاد تا تلفیق و در نهایت تلاش برای استقلال از یکدیگر.[۱]
پانويس