روابط اجتماعی در اسلام به ضمیمه چند رساله دیگر: تفاوت میان نسخه‌ها

| عنوان‌های دیگر =المیزان فی تفسیر القرآن. فارسی. برگزیده

[[طباطبایی، محمدحسین]] (نويسنده)

بوستان کتاب قم (انتشارات دفتر تبليغات اسلامی حوزه علميه قم)

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE5596AUTOMATIONCODE

| کتابخانۀ دیجیتال نور =14822

'''روابط اجتماعى در اسلام به‌ضميمه چند رساله ديگر'''، ترجمه بخشى از كتاب چاپ‌نشده «أشعة القرآن»، تقريرات حجت‌الاسلام [[حجتی کرمانی، محمدجواد|محمدجواد حجتى کرمانى]] از جلسات تفسيرى [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبائى]] است كه به همت حجت‌الاسلام [[خسروشاهی، هادی|سيد هادى خسروشاهى]]، در قالب نهمين جلد از مجموعه آثار [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبائى]] منتشر شده و به بررسى چگونگى روابط اجتماعى در اسلام و پى بردن به ماهيت و بايستگى آن پرداخته است.

اين اثر در تقرير بخشى از مقاصد اجتماعى آيين مقدس اسلام و به‌عنوان ترجمه قسمتى از [[الميزان في تفسير القرآن|تفسير الميزان]]، با قلم روان و توانايى نگاشته شده و مطالب آن با بيانى زيبا و شيوا، به رشته تحرير درآمده است و نويسنده در آن، به مباحث مختلفى در رابطه با ديدگاه اسلام در روابط اجتماعى از جمله توجه خاص اسلام به جامعه، معناى آزادى در اسلام و راه تحول و تكامل جامعه اسلامى پرداخته است.

در فصل اول از كتاب روابط اجتماعى اسلام، انسان و جامعه‌گرايى وى بررسى شده است. نويسنده، معتقد است كه اصل «اجتماعى بودن نوع انسان»، احتياج به بحث ندارد؛ زيرا هر انسانى فطرتا اجتماعى است و به‌طورى كه تاريخ و آثار مشهور نشان مى‌دهد، انسان پيوسته در حال اجتماع زندگى مى‌كرده است.

در فصل دوم، انسان و رشد جامعه‌گرايى او مورد بحث قرار گرفته و نويسنده چنين نتيجه‌گيرى نموده است كه جامعه انسانى، مانند ساير امور روحى و ادراكى انسان‌ها، پيوسته همگام با كمالات مادى و معنوى او، به‌سوى كمال مى‌رود و دعوت به جامعه به‌صورت مستقل و صريح، جز از ناحيه دستگاه پيامبرى و در قالب دين، از جاى ديگرى شروع نشده است و قرآن به اين مطلب تصريح كرده و تاريخ هم به آن گواهى مى‌دهد.

توجه خاص اسلام به جامعه، در فصل سوم نشان داده شده است. نويسنده، اسلام را تنها دينى مى‌داند كه با صراحت، پايه بناى دعوت خود را بر اجتماع گذاشته و در هيچ‌يك از شؤون خود، امر جامعه را به اهمال واگذار نكرده است. وى نگاه به دامنه گسترده رفتارهاى انسانى و نيز به بخش‌هاى مختلف و دسته‌هاى بى‌شمار آن و آگاهى يافتن از رديف‌بندى و احاطه شريعت و احكام آن بر تمام اين رفتارها و بخش‌ها را بهترين راه براى بصيرت پيدا كردن در اين امر دانسته است.

در فصل چهارم، اين نكته اثبات شده كه اسلام قائل به وجود رابطه حقيقى بين فرد و جامعه است. به اعتقاد نويسنده، اين رابطه حقيقى، لزوما منجر به موجوديت ديگرى در جامعه خواهد شد كه به مقياس امتداد وجود، قوا، خواص و آثار اشخاص، موجوديت دارد و همان وجود و خواص وجود افراد را داراست و لازمه آن، اين است كه يك سلسله قوا و خواص اجتماعى نيرومند به وجود مى‌آيد كه وقتى بين فرد و جامعه، تعارض و تضاد درمى‌گيرد، قواى جامعه بر قواى فرد غلبه مى‌يابد.

در فصل هفتم، رابطه ميان منطق تعقل و منطق احساس مورد بحث و بررسى قرار گرفته است. نويسنده، معتقد است منطق احساس، آدمى را به سود دنيوى فرامى‌خواند و برمى‌انگيزد؛ وقتى كارى قرين منفعت باشد و آدمى آن را احساس كند، اين احساس، اشتياق شديد شخص را برمى‌افروزد و او را بر انجام كار تحريك مى‌كند، ولى منطق تعقل، انسان را به پيروى از حق وامى‌دارد. اين منطق بر آن است كه بهترين چيزى كه انسان مى‌تواند از آن بهره‌مند گردد، پيروى از حق مى‌باشد؛ خواه انسان احساس سود مادى بكند يا خير.

معناى روى گرداندن از ديگران و خواستن اجر از خداوند در فصل هشتم و معناى آزادى در اسلام در فصل نهم بررسى شده است. به اعتقاد نويسنده، عمر كلمه آزادى با اين معنايى كه از آن اراده مى‌شود، از چند قرن گذشته، تجاوز نكرده و علت اختراع آن، نهضت تمدن اروپا است، ولى معناى آن، از زمان‌هاى گذشته در ذهن‌ها جولان داشته و به‌صورت يك آرمان و آرزو در دل‌ها بوده است.

نويسنده، در فصل يازدهم در پى اثبات اين است كه اسلام، قادر به تضمين سعادت زندگى كنونى بشر است.

در فصل سيزدهم، بحث از حد و مرز مملكت اسلامى بوده و نويسنده، معتقد است كه اسلام، اصل انشعاب قومى را ملغا كرده تا در تشكيل جامعه، نقشى نداشته باشد.