رقابت عباسیان و فاطمیان در سیادت بر حرمین شریفین قرن پنجم و ششم هجری: تفاوت میان نسخه‌ها

نويسنده در تشريح رقابت ميان سلجوقيان و فاطميان، به اين نكته اشاره نموده است كه سلجوقيان و عباسيان با بهره‌گيرى از شرايط اقتصادى و سياسى حاكم بر مصر، تلاش كردند تا با نفوذ دولت فاطمى در حجاز به مقابله برخيزند. در مقابل، اشراف حجاز هم در مكه و مدينه، در صدد بهره‌گيرى از اختلاف ميان اين دو قدرت بودند. به نظر نويسنده وضعيت يادشده براى اشراف حجاز و حكمرانى آنان بر حرمين، فوايدى در برداشت؛ حاكمان حجاز از رقابت سلجوقيان و عباسيان با فاطميان، تأثير پذيرفتند و هرگونه تغييرى، بر وضعيت آنان تأثير مى‌گذاشت. به اعتقاد وى توجه به وقايع آن دوره (447-567ق1055/-1171م) به‌خوبى بيانگر آن است كه هريك از طرفين رقيب در صدد بود تا با رسيدگى به وضعيت حجاج، توجه و رضايت آنان، وضعيت خود را بهبود بخشد؛ اداى شعائر حج، زمينه را براى اظهار اين رقابت در قالب توجه به حجاج و حمايت از آنان و نتيجتا كسب اين رقابت در موارد مختلفى خود را نشان مى‌داد. يكى از آن موارد، خطبه بود كه مى‌بايست نام يكى از آن دو، در منابر حجاز در موسم حج برده مى‌شد و ديگرى اين كه كدام‌يك از آن دو به‌عنوان رهبر دينى - سياسى، سرپرستى حجاج را در اختيار داشته و حج را براى آنان اقامه كند. همين طور در پرده كعبه و تلاش هركدام براى اجراى شعائر خاص خودشان درباره كعبه نيز اين بحث جريان داشت. افزون بر اينها، انجام خيرات و حمايت از حجاج در مسيرهاى منتهى به مكه و گرفتن ماليات از حجاج و نيز فراهم كردن آب در طول مسير و در شهر مكه، عرصه‌هاى ديگر اين رقابت بود. از طرفى، كارهاى عمرانى در مكه مكرمه، از جمله اقداماتى بود كه مورد توجه حجاجى كه از نقاط مختلف دنياى اسلام به مكه مى‌آمدند، قرار مى‌گرفت و آنان با چشم مى‌ديدند و گواهى مى‌دادند كه تا چه اندازه آن دولت‌ها به حرمين رسيدگى كرده و به مقدّسات عنايت دارند<ref>[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/5596/1/37 ر.ک: همان، ص37]-[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/5596/1/38 38]</ref>