رسالة إثبات المعلوم في نفي المفهوم: تفاوت میان نسخه‌ها

| کتابخانۀ دیجیتال نور =

# ادوات شرط بسیار زیاد بوده و برخی، فقط متضمن معنای شرط هستند، مانند کلمه «إن» و برخی علاوه بر معنای شرط، معنای دیگری نیز دارند، مانند اسماء موصوله‌ای که متضمن معنای شرط هستند، مانند آیه شریفه 165 سوره انعام: '''مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا''' (هرکس کار نیکى بیاورد، ده برابر آن [پاداش] خواهد داشت).

# آیاتی که شرط و جزا در آنها متحد بوده و هر دو وجودی می‌باشند، مانند آیات شریفه 7 المؤمنون: '''فَمَنِ ابْتَغَى وَرَاءَ ذٰلِكَ فَأُولٰئِكَ هُمُ العَادُونَ‎''' (پس هرکه فراتر از این جوید، آنان از حد درگذرندگانند)؛ 21 سوره نور (که در کتاب به اشتباه آیه 26 ذکر شده است): '''مَنْ يتَّبِعْ خُطُوَاتِ الشَّيطَانِ فَإِنَّهُ يأْمُرُ بِالْفَحْشَاءِ وَ الْمُنْكَرِ''' (هرکس پاى بر جاى گام‎هاى شیطان نهد [بداند که] او به زشتکارى و ناپسند وامى‏دارد)؛ 27 قصص (که به اشتباه 36 ذکر شده است) '''فإن أَتْمَمْتَ عَشْراً فَمِنْ عِنْدِكَ''' (و اگر ده سال را تمام گردانى اختیار با تو است)؛ 12 سوره لقمان: '''وَ مَنْ يشْكُرْ فَإِنَّمَا يشْکُرُ لِنَفْسِهِ''' (و هر که سپاس بگزارد، تنها براى خود سپاس مى‏گزارد) و...<ref>ر.ک: متن کتاب، ص6</ref>.

# آیاتی که شرط و جزا، یا یکی از آنها، عدمی می‌باشد، مانند آیات شریفه 24 سوره بقره: '''فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا وَ لَنْ تَفْعَلُوا''' (پس اگر نکردید و هرگز نمى‏توانید کرد)؛ 120 سوره بقره: '''وَ لَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْوَاءَهُمْ بَعْدَ الَّذِي جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ مَا لَكَ مِنَ اللَّهِ مِنْ وَلِي وَ لاَ نَصِيرٍ''' (و چنانچه پس از آن علمى که تو را حاصل شد، باز از هوس‎هاى آنان پیروى کنى، در برابر خدا سرور و یاورى نخواهى داشت)؛ 91 سوره نساء: '''فَإِنْ لَمْ يعْتَزِلُوكُمْ وَ يلْقُوا إِلَيكُمُ السَّلَمَ وَ يكُفُّوا أَيدِيهُمْ فَخُذُوهُمْ''' (پس اگر از شما کناره‏گیرى نکردند و به شما پیشنهاد صلح نکردند و از شما دست برنداشتند، هر کجا آنان را یافتید به اسارت بگیرید و بکشیدشان) و... <ref>ر.ک: همان، ص7-‎8</ref>.

# آیاتی که در آنها جزا بر شرط مقدم است، مانند آیات شریفه 25 و 26 سوره یوسف: '''إِنْ كَانَ قَمِيصُهُ قُدَّ مِنْ قُبُلٍ فَصَدَقَتْ وَ هُوَ مِنَ الْكَاذِبِينَ‎ وَ إِنْ كَانَ قَمِيصُهُ قُدَّ مِنْ دُبُرٍ فَكَذَبَتْ وَ هُوَ مِنَ الصَّادِقِينَ‎''' (اگر پیراهن او از جلو چاک خورده، زن راست گفته و او از دروغگویان است و اگر پیراهن او از پشت دریده شده، زن دروغ گفته و او از راستگویان است)؛ 50 سوره سبا: '''قُلْ إِنْ ضَلَلْتُ فَإِنَّمَا أَضِلُّ عَلَى نَفْسِي وَ إِنِ اهْتَدَيتُ فَبِمَا یوحِي إِلَي رَبِّي''' (بگو اگر گمراه شوم، فقط به زیان خود گمراه شده‏ام و اگر هدایت یابم [این از برکت] چیزى است که پروردگارم به سویم وحى مى‌کند) و... <ref>ر.ک: همان، ص9</ref>.

# آیاتی که در آنها، ارتباطی میان شرط و جزا نیست، مانند آیات شریفه 209 سوره بقره: '''فَإِنْ زَلَلْتُمْ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَتْكُمُ الْبَينَاتُ فَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ''' (و اگر پس از آنکه براى شما دلایل آشکار آمد، دست‌خوش لغزش شدید، بدانید که خداوند تواناى حکیم است)؛ 29 سوره آل عمران: '''و إِنْ تُخْفُوا مَا فِي صُدُورِكُمْ أَوْ تُبْدُوهُ يعْلَمْهُ اللَّهُ''' (بگو اگر آنچه در سینه‏هاى شماست نهان دارید یا آشکارش کنید، خدا آن را مى‏داند)؛ 63 سوره آل عمران: '''فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِالْمُفْسِدِينَ''' (پس اگر رویگردان شدند، همانا خداوند به [حال] مفسدان داناست) <ref>ر.ک: همان</ref>.

در فصل دوم، به بررسی مفهوم شرط در اخبار و روایاتی پرداخته شده است که دربردارنده ادوات شرط می‌باشند. از جمله این اخبار، روایتی است که در آن، بشیر نبال از امام صادق(ع) پیرامون روزه یوم الشک، سؤال کرد و آن حضرت در پاسخ فرمودند: «صمه فإن يك من شعبان كان تطوعا و إن يك من شهر رمضان فيوم وفقت له» (آن روز را روزه بگیر؛ اگر شعبان باشد که مستحبی حساب می‌شود و اگر واقعا رمضان باشد، توفیق الهی نصیبت شده و آن روز را روزه گرفته‌ای) <ref>ر.ک: همان، ص12</ref>.

<references />

== وابسته‌ها ==