رسائل سیاسی عصر قاجار: تفاوت میان نسخه‌ها

رساله‌های «سیاسی و اجتماعی ارائه‌شده در این مجموعه، عمدتاً از آثار خطی موجود در کتابخانه ملی ایران انتخاب شده‌اند. این رساله‌ها هرکدام از زوایای خاص خود به مسائل سیاسی زمانه از قبیل سلطنت، حاکمیت، عدالت، وزارت، اصلاحات ضروری، حکومت قانون، مجلس و غیره پرداخته‌اند. محور اصلی سخنان و ادعای نویسندگان هرکدام از این رساله‌ها، ترقی و نوسازی سیاسی و گفتگو از قواعد و اصول و روش‎های اصلاحات دستگاه دولت و تشکیلات حکومت است؛ آن‌هم طبعا بر مبنای پایگاه فکری و اجتماعی هر نویسنده یا بر اساس درجه علم و حد ادراک و دانش و معرفت او»<ref>همان، ص10</ref>.

نویسنده این اثر، نواب علی‌بخش‎میرزا (به احتمال قوی پسر جهان‌گیرمیرزا نویسنده تاریخ نو) و از جمله دانش‎آموختگان دارالفنون و آشنا به علوم و دانش‎های جدید آن زمان است. او، نویسنده‌ای روشن‎فکر و درعین‌حال، بسیار متشرع و پایبند به ارزش‎های دینی و ملی است.<ref>ر.ک: همان، ص24-25</ref>.

«اساسی‌ترین بحث علی‌بخش قاجار در ميزان ‎الملل، نقد قشری از فرنگی‌مآبان یا به تعبیر او اهل دبه است. اهل دبه غریب موجوداتی بودند که دو عنصر لاقیدی اعتقادی و تحقیر باورهای ناشی از شریعت و تمایل به هرزگی و مسخرگی در سلوک و رفتار و گفتار با یکدیگر را یک‌جا در وجود خود جمع کرده بودند. به روایت علی‌بخش قاجار، این قشر از عناصر فرنگی‌مآب که یکسره مقلد آداب و رفتار و شیوه سلوک فرنگیان بودند، در شیوه مسخرگی تا به جایی پیش می‌رفتند که از نثار رکیک‎ترین فحش‎های عرضی و ناموسی به یکدیگر، آن‌هم به‌خاطر بلند شدن صدای خنده، هیچ ابائی نمی‌کردند. در نزد اینان همه مرزهای آزرم شکسته بود و تعصب در همه امور و تمامی ارزش‎ها حتی نوامیس نیز معنایی نداشت»<ref>همان، ص25</ref>.