۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'هپ' به 'هپ') |
جز (جایگزینی متن - 'شه' به 'شه') |
||
(۲ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =34953 | | کتابخانۀ دیجیتال نور =34953 | ||
| کتابخوان همراه نور =16492 | |||
| کد پدیدآور =7205 | | کد پدیدآور =7205 | ||
| پس از = | | پس از = | ||
خط ۴۱: | خط ۴۲: | ||
«مجموعه هفت رساله ارائهشده در کتاب حاضر که پنج رساله آن متعلق به عصر ناصری و دو رساله دیگر مربوط به دوره مظفری است، کوششی است دیگر برای عرضه آثار سیاسی دوره قاجار و فراهم آوردن زمینهای مستقیم برای مطالعه سیر تحول تفکر سیاسی و اجتماعی در تاریخ معاصر ایران»<ref>همان، ص9</ref>. | «مجموعه هفت رساله ارائهشده در کتاب حاضر که پنج رساله آن متعلق به عصر ناصری و دو رساله دیگر مربوط به دوره مظفری است، کوششی است دیگر برای عرضه آثار سیاسی دوره قاجار و فراهم آوردن زمینهای مستقیم برای مطالعه سیر تحول تفکر سیاسی و اجتماعی در تاریخ معاصر ایران»<ref>همان، ص9</ref>. | ||
رسالههای «سیاسی و اجتماعی ارائهشده در این مجموعه، عمدتاً از آثار خطی موجود در کتابخانه ملی ایران انتخاب شدهاند. این رسالهها هرکدام از زوایای خاص خود به مسائل سیاسی زمانه از قبیل سلطنت، حاکمیت، عدالت، وزارت، اصلاحات ضروری، حکومت قانون، مجلس و غیره پرداختهاند. محور اصلی سخنان و ادعای نویسندگان هرکدام از این رسالهها، ترقی و نوسازی سیاسی و گفتگو از قواعد و اصول و | رسالههای «سیاسی و اجتماعی ارائهشده در این مجموعه، عمدتاً از آثار خطی موجود در کتابخانه ملی ایران انتخاب شدهاند. این رسالهها هرکدام از زوایای خاص خود به مسائل سیاسی زمانه از قبیل سلطنت، حاکمیت، عدالت، وزارت، اصلاحات ضروری، حکومت قانون، مجلس و غیره پرداختهاند. محور اصلی سخنان و ادعای نویسندگان هرکدام از این رسالهها، ترقی و نوسازی سیاسی و گفتگو از قواعد و اصول و روشهای اصلاحات دستگاه دولت و تشکیلات حکومت است؛ آنهم طبعا بر مبنای پایگاه فکری و اجتماعی هر نویسنده یا بر اساس درجه علم و حد ادراک و دانش و معرفت او»<ref>همان، ص10</ref>. | ||
===سیاست مدن=== | ===سیاست مدن=== | ||
«نخستین رساله از این مجموعه با نام «سیاست مدن»، اثری است که آن را | «نخستین رساله از این مجموعه با نام «سیاست مدن»، اثری است که آن را اندرزنامهنویسی، به نام حاج میرزا موسی ساوجی پدید آورده است. این نویسنده، در سال 1268 و ظاهرا در همان آغاز صدارت میرزا آقاخان نوری، مدتی پس از نوشتن رساله «دستور الأطباء في علاج وبا»، رساله «سیاست مدن» را نگاشت و آن را از طریق مقربالحضره، میرزا اسداللهخان برای ناصرالدین شاه فرستاد. نوشته ساوجی با رویکردی اندرزگرایانه نوشته شده و غالب مباحث آن بر بنیاد میراث اندرزنامهنویسنان سلف استوار شده است. ضرورت تأسیس و استقرار حکومت در قالب مباحثی چون ضرورت «انتظام نظام مدینه» یا «انتظام احوال رعایا و بنیآدم» نخستین بحث محوری ساوجی در سیاست مدن است»<ref>همان</ref>. | ||
===شرح عیوب و علاج نواقص مملکتی ایران=== | ===شرح عیوب و علاج نواقص مملکتی ایران=== | ||
خط ۶۳: | خط ۶۴: | ||
===ميزان الملل=== | ===ميزان الملل=== | ||
نویسنده این اثر، نواب علیبخشمیرزا (به احتمال قوی پسر | نویسنده این اثر، نواب علیبخشمیرزا (به احتمال قوی پسر جهانگیرمیرزا نویسنده تاریخ نو) و از جمله دانشآموختگان دارالفنون و آشنا به علوم و دانشهای جدید آن زمان است. او، نویسندهای روشنفکر و درعینحال، بسیار متشرع و پایبند به ارزشهای دینی و ملی است.<ref>ر.ک: همان، ص24-25</ref>. | ||
«اساسیترین بحث علیبخش قاجار در ميزان الملل، نقد قشری از فرنگیمآبان یا به تعبیر او اهل دبه است. اهل دبه غریب موجوداتی بودند که دو عنصر لاقیدی اعتقادی و تحقیر باورهای ناشی از شریعت و تمایل به هرزگی و مسخرگی در سلوک و رفتار و گفتار با یکدیگر را یکجا در وجود خود جمع کرده بودند. به روایت علیبخش قاجار، این قشر از عناصر فرنگیمآب که یکسره مقلد آداب و رفتار و شیوه سلوک فرنگیان بودند، در شیوه مسخرگی تا به جایی پیش میرفتند که از نثار رکیکترین | «اساسیترین بحث علیبخش قاجار در ميزان الملل، نقد قشری از فرنگیمآبان یا به تعبیر او اهل دبه است. اهل دبه غریب موجوداتی بودند که دو عنصر لاقیدی اعتقادی و تحقیر باورهای ناشی از شریعت و تمایل به هرزگی و مسخرگی در سلوک و رفتار و گفتار با یکدیگر را یکجا در وجود خود جمع کرده بودند. به روایت علیبخش قاجار، این قشر از عناصر فرنگیمآب که یکسره مقلد آداب و رفتار و شیوه سلوک فرنگیان بودند، در شیوه مسخرگی تا به جایی پیش میرفتند که از نثار رکیکترین فحشهای عرضی و ناموسی به یکدیگر، آنهم بهخاطر بلند شدن صدای خنده، هیچ ابائی نمیکردند. در نزد اینان همه مرزهای آزرم شکسته بود و تعصب در همه امور و تمامی ارزشها حتی نوامیس نیز معنایی نداشت»<ref>همان، ص25</ref>. | ||
===رساله در اصلاح امور=== | ===رساله در اصلاح امور=== | ||
خان خانان که به ظن قوی مرتضیقلیخان صنیعالدوله پسر علیقلیخان مخبرالدوله و نواده [[هدایت، رضاقلی|رضاقلیخان هدایت]] است، در 15 صفر 1314 رسالهای در اصلاح امور کشور نگاشت که این رساله نیز به سیاست مدن مشهور شده است. در این اثر، یگانه راه نجات کشور، احداث راه آهن بیان میشود<ref>ر.ک: همان، ص27</ref>. | خان خانان که به ظن قوی مرتضیقلیخان صنیعالدوله پسر علیقلیخان مخبرالدوله و نواده [[هدایت، رضاقلی|رضاقلیخان هدایت]] است، در 15 صفر 1314 رسالهای در اصلاح امور کشور نگاشت که این رساله نیز به سیاست مدن مشهور شده است. در این اثر، یگانه راه نجات کشور، احداث راه آهن بیان میشود<ref>ر.ک: همان، ص27</ref>. | ||
«به اعتقاد او، برجستهترین مشخصه حکومت معتدله، قانون است که بهعنوان مبنا و میثاقی میان سلطنت و ملت، روابط حاکمیت را مشخص میکند. چنین قانونی نیز میتواند از دو منبع و مأخذ الهام گرفته و تدوین یابد: نخست، شریعت و دوم، تصویب و قبول جماعت. پس از مباحث نسبتا فشرده خان خانان در باب معنی دولت، اجزای آن، حقیقت آزادی، فواید قانون و شرایط عدالت و منبع دوگانه | «به اعتقاد او، برجستهترین مشخصه حکومت معتدله، قانون است که بهعنوان مبنا و میثاقی میان سلطنت و ملت، روابط حاکمیت را مشخص میکند. چنین قانونی نیز میتواند از دو منبع و مأخذ الهام گرفته و تدوین یابد: نخست، شریعت و دوم، تصویب و قبول جماعت. پس از مباحث نسبتا فشرده خان خانان در باب معنی دولت، اجزای آن، حقیقت آزادی، فواید قانون و شرایط عدالت و منبع دوگانه قانونگذاری در ایران، میکوشد تا در قالب بحثی پیرامون نسبت شرع با عرف، راهی بجوید برای حل تضاد ریشهدار فلسفه سیاسی شیعه با حکومتهای سلطنتی و غیر معصوم. به اعتقاد او، علیرغم آن تضاد مبنایی میتوان با بازسازی ماهیت دستگاه سلطنت، آن را به حکومتی مشروع تبدیل کرد و آن تعارض و تضاد ریشهای را از میان برداشت»<ref>همان، ص28-29</ref>. | ||
===ملت متمدن و تشکیلات آن=== | ===ملت متمدن و تشکیلات آن=== |
ویرایش