دیوان هاتف اصفهانی با مقابله نسخه تصحیح وحید دستگردی و نسخ خطی و چاپی دیگر: تفاوت میان نسخه‌ها

[[هاتف اصفهاني، احمد]] (نويسنده)

'''دیوان هاتف اصفهانی با مقابله نسخه تصحیح وحید دستگردی و نسخ خطی و چاپی دیگر'''، مجموعه اشعار [[هاتف اصفهاني، احمد|احمد هاتف اصفهانی]] (1198ق) به‎ضمیمه برگزیده اشعار رشحه دختر هاتف است، در یک جلد به زبان پارسی. [[اقبال آشتیانی، عباس|عباس اقبال آشتیانی]] بر این دیوان مقدمه نوشته و در آن، به شرح احوال [[هاتف اصفهاني، احمد|هاتف]] پرداخته است.

کتاب دارای مقدمه، شرح ترجیع‎بند [[هاتف اصفهاني، احمد|هاتف]] با عنوان کیمیای جان (از غلام‎حسین یوسفی)، اشعار او به‎ترتیب ترجیع‎بند، قصاید، غزلیات، مقطعات، مطایبات، ماده تاریخ‎ها، رباعیات، تک‎بیتی، اشعار عربی و گزیده اشعار رشحه دختر هاتف، است.

«از [[هاتف اصفهاني، احمد|سیداحمد هاتف]] که به گفته معاصرین خود و سایر ارباب تذکره به عربی و فارسی هر دو شعر می‎گفته، دیوان کوچکی در دست است قریب به دو هزار بیت، از ترجیع‎بند و غزل و قصیده و مقطعات و رباعیات، همه به فارسی... اگرچه صاحب آتشکده، او را در نظم تازی به اغراق، ثالث اعشی و جریر می‎داند، ولی یقین است که [[هاتف اصفهاني، احمد|هاتف]] بیش از قلیل مقداری شعر به عربی نسروده بوده که آن‎هم شاید به علت عدم اعتنای مردم، زیاد معمول و متداول نشده است»<ref>مقدمه عباس اقبال آشتیانی، ص21</ref>.

«قصاید هاتف که به تقلید اساتید قصیده‎سرای قدیم سروده شده، روان و محکم است و خالی از مضامین لطیف نیست و از آنها یکی در مدح «هدایت ‎خان» حکمران معروف گیلان است که معلوم می‎شود [[هاتف اصفهاني، احمد|هاتف]] با او ارتباطی داشته و این هدایت خان پسر «حاجی جمال» است که در سال 1163، یعنی در دوره فترت بعد از نادرشاه در گیلان اقتداری به هم رسانید و به معیت «حاجی شفیع» این ولایت را تحت استیلای خود آورد و در رشت مقیم شد»<ref>همان، ص22</ref>.

«غزلیات هاتف بیشتر تقلید شیخ و خواجه است و غالب آنها لطیف و حاوی مضامین عاشقانه دلکش است و حق این است که بعضی از ابیات [[هاتف اصفهاني، احمد|هاتف]] را به‎آسانی نمی‎توان از ابیات شیخ و خواجه مشخص کرد»<ref>همان</ref>.

«شاهکار جاوید [[هاتف اصفهاني، احمد|هاتف]]، پنج بند ترجیع اوست که او را در میان شعرای فارسی‎زبان، بلکه در تمام جهان صاحب اسم و رسم و اعتبار شایانی کرده و این ترجیع‎بند عاشقانه و عارفانه، هم از جهت اسلوب کلام و صحت ترکیب الفاظ و هم از لحاظ معانی و مضامین لطیف نظر عموم ارباب ذوق را جلب کرده و [[هاتف اصفهاني، احمد|هاتف]] را از عموم شعرای هم‎عصر خود مشهورتر نموده است»<ref>همان، ص23</ref>.

در بند آخر، [[هاتف اصفهاني، احمد|هاتف]] حقیقت را از در و دیوار در تجلی می‎بیند؛ منتها به‎درآمدن از ظلمات خودخواهی و شوق شناخت حقیقت و طلب را شرط کار می‎داند و نور عشق را چراغ راه...

«بعضی از غزلیات [[هاتف اصفهاني، احمد|هاتف]] را ژوانن مستشرق فرانسوی و بعضی دیگر را دفره‎مری به فرانسه ترجمه کرده و در مجله انجمن آسیایی پاریس به سال 1827 و 1856م، منتشر ساخته‎اند و یکی از مستشرقین انگلیسی نیز در کتابی که به نام «یک قرن غزل فارسی» در سال 1851م، انتشار داده، بعضی از غزلیات [[هاتف اصفهاني، احمد|هاتف]] را به انگلیسی برگردانده است.  

ترجیع‎بند معروف [[هاتف اصفهاني، احمد|هاتف]] را مستشرق معروف فرانسوی نیکلا، قنسول فرانسه در ازمیر به سال 1897 به فرانسه ترجمه کرده و در طی رساله‎ای که به‎عنوان: «خدا و شراب در اصطلاح شعرای فارسی‎زبان» انتشار داده، گنجانده است.

سلمان عسکر اوف از ادبای باکو نیز به سال 1231ق، رساله کوچکی به ترکی در 23 صفحه در شرح حال [[هاتف اصفهاني، احمد|هاتف]] و ترجیع‎بند او نوشته و آن را در تفلیس طبع کرده است با شرحی از لغات مشکله آن به ترکی»<ref>همان</ref>.