دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم


دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، نهادی حوزوی، انقلابی، فرهنگی، تبلیغی، علمی، پژوهشی، آموزشی، انتشاراتی و مطبوعاتی است که با ایفای نقش واسط فعال میان حوزه‌های علمیه و نظام اسلامی و نیازهای دینی جامعه، به‌عنوان «نماد روشنفکری حوزه» معرفی گردیده و در افق چشم‌انداز بیست ساله کشور به‌عنوان «اصلی‌ترین تأمین‌کننده نیازهای معرفتی و انسانی (نرم‌افزاری) عرصه فرهنگ، جهت توسعه و تعمیق دین‌مداری» خواهد بود.

دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
نام دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
نام سابق دایره تبلیغات امام

دفتر تبلیغات امام

وضعیت حقوقی
هدف آماده‌سازی حوزویان و روحانیان برای حضور مؤثر در فضای فکری - سیاسی
رئیس حجت الاسلام احمد واعظی
بنیانگذاری  ۱۳۶۱ش
وبگاه http://www.dte.ir/
کد مؤلف AUTHORCODE18847AUTHORCODE

شکل‎گیری و تأسیس

در اردیبهشت 1358، به دستور حضرت امام(ره)، گروهی از فضلای حوزه علمیه قم، با هدف آماده‌سازی حوزویان و روحانیان برای حضور مؤثر در فضای فکری - سیاسی آن زمان، فعالیت‎هایی را با عنوان «دایره تبلیغات امام»، سپس «دفتر تبلیغات امام» و سرانجام «دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم» شروع کردند و بدین ترتیب اولین مجموعه فرهنگی - دینی کشور در روزهای پس از انقلاب شکل گرفت و به‌عنوان نخستین اقدام، به‌مناسبت انتخابات ریاست جمهوری و همه‌پرسی قانون اساسی، به اعزام مبلغ مبادرت ورزید[۱].

با گذشت تنها چند ماه از آغاز فعالیت دفتر، دوران جنگ تحمیلی شروع شد و بنا به ضرورت جدی برای هدایت فرهنگی جنگ توسط طلاب و فضلای حوزه، در آن شرایط، سامان‌دهی و اعزام هزاران نفر از طلاب و فضلا به جبهه‌های جنگ برای همراهی رزمندگان، از مهم‎ترین فعالیت‎های دفتر محسوب می‌شد که تقدیم صدها شهید روحانی، جلوه‌ای از این ایثار و پایداری است[۲].

در کنار این مأموریت خطیر و هم‎زمان با این امر مهم، فعالیت‎های آموزشی با حضور اساتیدی چون شهید بهشتی، مقام معظم رهبری، شهید باهنر و... (برای آموزش مبلغان) و پژوهشی (در موضوعات قرآن، علوم سیاسی و...) نیز جوانه زده و رفته‌رفته رئوس فعالیت‎های دفتر، موجودیت یافته و شکل پیدا نمود[۳].

سازمان‌دهی اولیه و تنوع‎جویی در فعالیت‎ها

در پی شکل‎گیری و آغاز فعالیت‎های مختلف که به‌تناسب نیاز و شرایط زمانی متفاوت صورت پذیرفته بود، از اوایل سال 64 که حضرت امام(ره)، نماینده خود را در دفتر تبلیغات اسلامی معرفی فرمودند، دوران سازمان‌دهی و سازمان‌گرایی فعالیت‎های دفتر شروع گردید. بر این اساس، طبقه‌بندی و بخش‌بندی فعالیت‎ها مد نظر قرار گرفت و در چارچوب‌های سازمانی تفکیک‎شده، فعالیت‎ها پیگیری گردید. از ویژگی‌های این دوره می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

  1. معرفی نماینده رسمی از سوی حضرت امام(ره)، اردیبهشت 1364؛
  2. تفکیک وظایف، سازمان‌دهی و تدوین قوانین و مقررات آغازین؛
  3. ورود به فعالیت‎های دارای خلأ و نو؛
  4. شکل‎گیری نشریات متعدد (به‌ویژه مجلات فکری و نوگرا همچون حوزه و...)؛
  5. شکل‎گیری سازمانی بخش‌های آموزشی و مؤسسه آموزش عالی باقرالعلوم(ع)؛
  6. شکل‎گیری سازمانی بخش‌های پژوهشی و مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی[۴].

رشد و گسترش فعالیت‎ها و آغاز برنامه‎‎سازی سازمانی

در این دوره علاوه بر گسترش کمی فعالیت‎ها (که به تعبیر مقام معظم رهبری هریک به اقتضای نیاز آغاز شده بودند)، بنا به رهنمود مقام معظم رهبری، برنامه‌سازی سازمانی نیز مورد اهتمام قرار گرفت. بر این اساس، ضمن شکل‎گیری بخش‌های سازمانی مورد نیاز، مطالعات و بررسی‌های مربوط به برنامه‌ریزی‌ها نیز در دفتر آغاز گردید. از ویژگی‌های این دوره می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

  1. نخستین حکم مقام معظم رهبری و تشکیل هیئت مدیره دفتر؛
  2. رشد چشمگیر حجم فعالیت‎ها (در بخش‌های مختلف حتی ورود به فعالیت‎های سیاسی و اقتصادی)؛
  3. توجه به ضرورت تجدید سازمان و نگاه دوباره؛
  4. مورد توجه و امید مقام معظم رهبری (مدظله‌العالي)؛
  5. ایجاد اتاق فکر و دفتر برنامه‌ریزی؛
  6. اهتمام به برنامه‌ریزی هوشمند[۵].

نوسازی سازمانی، تولید اسناد بالادستی مبتنی بر آینده‌نگری و تقویت زیرساخت‎های سازمانی

با توجه به مطالعات و بررسی‌های آغاز شده در دوره قبل، نوسازی سازمانی و تدوین اسناد بالادستی و طراحی افق حرکت دفتر و نیز انتظام‌بخشی و رسمیت‌بخشی فعالیت‎های دفتر در این دوره مورد توجه قرار گرفت. مهم‎ترین ویژگی‌های این دوره عبارتند از:

  1. ارتقای جایگاه دفتر در حوزه و نظام اسلامی (در سطح ملی و فراملی)؛
  2. رسمیت‎دهی به فعالیت‎های علمی و پژوهشی و تصویب پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (با چندین پژوهشکده، مرکز پژوهشی، ده‌ها گروه پژوهشی و صدها عضو هیئت علمی، محقق و پژوهشگر) در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اطلاعات؛
  3. رسمیت‎دهی به فعالیت‎های علمی و آموزشی و ارتقای جایگاه مؤسسه آموزشی عالی باقرالعلوم(ع) به دانشگاه باقرالعلوم(ع) در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اطلاعات؛
  4. بسط و گسترش و ارتقای جایگاه فرهنگی - ‎تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی با ادغام دو معاونت «تبلیغ و اعزام مبلغ» و «فرهنگی و هنری» و تأسیس «معاونت فرهنگی و تبلیغی» و نیز تنوع و کیفیت‌بخشی به فعالیت‎های فرهنگی و تبلیغی؛
  5. معطوف نمودن آموزش‌ها به تأمین منابع انسانی مورد نیاز نهادها و دستگاه‌های فرهنگی – دینی؛
  6. تقویت و هماهنگی مراکز پاسخ‎گویی به سؤالات و شبهات دینی؛
  7. ایجاد همکاری‌های علمی در سطح کشور و برون‌مرزی؛
  8. سامان‌دهی و کیفیت‌بخشی به فعالیت‎های مطبوعاتی دفتر تبلیغات اسلامی و فعال‎سازی شورای مطبوعات و نشر ده‌ها ویژه‌نامه از سوی مجلات دفتر در کنار فعالیت‎های جاری؛
  9. راه‌اندازی چندین مجله و نشریه، از جمله: فصلنامه اخلاق، ماهنامه سنجاقک، نشریه اطلاع‌رسانی دفتر «پیام» و...؛
  10. گسترش تعامل و همکاری بیشتر دفتر با نهادها و سازمان‌های علمی و فرهنگی کشوری، اعم از حوزوی و غیر حوزوی و امضای چندین تفاهم‌نامه همکاری؛
  11. شکل‎گیری الگوی مدیریت هیئت امنایی؛
  12. بازتعریف هویت و فلسفه وجودی و تدوین بیانیه مأموریت؛
  13. نوسازی و اصلاح ساختار سازمانی؛
  14. دغدغه‌زدایی نسبت به مسائل حاشیه‌ای؛
  15. اهتمام جدی به زیرساخت‎های سخت‌افزاری و توسعه فضاهای فیزیکی؛
  16. بهسازی امور و مقررات سازمانی؛
  17. سامان‌دهی و تقویت نظام برنامه‌ریزی و بودجه؛
  18. مطالعه و طراحی سند چشم‌انداز بیست ساله؛
  19. تدوین الگو و چارچوب برنامه سه ساله.

بهسازی و زمینه‌سازی برای خیزش نرم‌افزاری «دوره آغازین تحقق چشم‌انداز بیست‎ ساله»

الف)- اهداف:

  1. استقرار تفکر استراتژیک آینده‌نگر و الگوی مدیریت متوازن؛
  2. رهاسازی سازمان از درون‌گرایی فرآیندهای داخلی و نگرش‌های سخت‌افزاری؛
  3. استقرار سامانه مدیریت دانش سازمان به‌منظور دستیابی و حفظ مستمر سطح قابل قبول توانمندی منابع انسانی؛
  4. دستیابی به سطح اطمینان پایدار در نزد تأمین‌کنندگان؛
  5. دستیابی به مطلوبیت نسبی در اثربخشی سازمانی با تأکید بر نیازشناسی درست و پاسخ‎گویی متناسب[۶].

اینک دفتر تبلیغات اسلامی پس از قریب به 30 سال فعالیت چشمگیر به‌عنوان نهادی حوزوی، انقلابی، فرهنگی، تبلیغی، علمی، پژوهشی، آموزشی، انتشاراتی و مطبوعاتی با ایفای نقش واسط فعال میان حوزه‌های علمیه و نظام اسلامی و نیازهای دینی جامعه، حضور پیشگام و مؤثر خود را در عرصه‌های مختلف به اثبات رسانده است؛ به‌گونه‌ای که امروز در بسیاری از مراکز و شوراهای تصمیم‌گیر و تصمیم‎ساز کشور (همچون شورای عالی تدوین برنامه پنجم سازندگی کشور، کمیسیون‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای فرهنگ عمومی کشور، شورای پیشبرد حوزه و...) مشارکت فعال دارد و بسیاری از سازمان‌ها و مراکز کشوری (از جمله: سازمان بهزیستی، سازمان اوقاف و امور خیریه، سازمان عقیدتی - سیاسی ناجا، جامعة المصطفی(ص) العالمية و...) با ایجاد تفاهم‌نامه با این دفتر از ظرفیت‎های ممتاز آن در راستای امور مربوط به خود، برخودار گردیده‌اند[۷].

پانویس

  1. ر.ک: پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم
  2. ر.ک: همان
  3. ر.ک: همان
  4. ر.ک: همان
  5. ر.ک: همان
  6. ر.ک: همان
  7. ر.ک: همان

منابع مقاله

برگرفته از «پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم»