۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - ' ' به ' '
جز (جایگزینی متن - ' ،' به '،') |
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
||
| خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
بررسى دليل حجيت قول رجالى، آخرين موضوع فصل اول است. دراين‌باره به چهار نظريه اشاره شده است: | بررسى دليل حجيت قول رجالى، آخرين موضوع فصل اول است. دراين‌باره به چهار نظريه اشاره شده است: | ||
#رأى [[ابن شهید ثانی، حسن بن زین‌الدین|صاحب معالم]] | #رأى [[ابن شهید ثانی، حسن بن زین‌الدین|صاحب معالم]] كه قول رجالى را از باب شهادت معتبر مى‌داند. | ||
#قول رجالى از باب حجيت نظر اهل خبره اعتبار دارد. | #قول رجالى از باب حجيت نظر اهل خبره اعتبار دارد. | ||
#اطمينان شخصى ملاك حجيت قول رجالى است. | #اطمينان شخصى ملاك حجيت قول رجالى است. | ||
| خط ۷۶: | خط ۷۶: | ||
در خصوص اعتبار خبر حَسَن نيز پس از بيان رأى مساعد [[نائینی، محمدحسین|محقق نائينى]] و خويى، اشكالات وارد بر آن بيان شده است. نظريه جبران ضعف سند به فتواى مشهور نيز در باب حجيت خبر ضعيف مطرح شده است. همچنين از ميان اخبار ضعيف و مضمرات و همچنين مرسلات و آراء و اقوال رجاليون درباره اين دو طايفه از روايات به همراه ادله آنها بيان شده است<ref>تبيان؛ متن كتاب، ص208-216</ref> | در خصوص اعتبار خبر حَسَن نيز پس از بيان رأى مساعد [[نائینی، محمدحسین|محقق نائينى]] و خويى، اشكالات وارد بر آن بيان شده است. نظريه جبران ضعف سند به فتواى مشهور نيز در باب حجيت خبر ضعيف مطرح شده است. همچنين از ميان اخبار ضعيف و مضمرات و همچنين مرسلات و آراء و اقوال رجاليون درباره اين دو طايفه از روايات به همراه ادله آنها بيان شده است<ref>تبيان؛ متن كتاب، ص208-216</ref> | ||
فصل سوم كه بخش عمده مباحث كتاب را در بر مى‌گيرد، تتبعى در كتب اربعه و بررسى اقوال مطرح درباره آنها از جهت اعتبار و شيوه اِسناد و نقل حديث در آن‌هاست. مقدمه اين فصل به بررسى و ردّ ادعاى اخبارى‌ها مبنى بر حجيت كل احاديث كتب اربعه اختصاص دارد. در پايان آن نيز به شبهه مرسل بودن روايات [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] | فصل سوم كه بخش عمده مباحث كتاب را در بر مى‌گيرد، تتبعى در كتب اربعه و بررسى اقوال مطرح درباره آنها از جهت اعتبار و شيوه اِسناد و نقل حديث در آن‌هاست. مقدمه اين فصل به بررسى و ردّ ادعاى اخبارى‌ها مبنى بر حجيت كل احاديث كتب اربعه اختصاص دارد. در پايان آن نيز به شبهه مرسل بودن روايات [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] و شيخ صدوق پاسخ داده شده است<ref>تبيان؛ متن كتاب، ص223-234</ref> | ||
در ادامه اين فصل بررسى كتاب «كافى» با توجه به تقدم و نيز گستردگى موضوعات آن و نيز اشتمال آن بر بيش از 16 هزار روايت بر ديگر كتب مقدم شده است. اولين نكته در خصوص اسناد كافى، اتّكاء [[کلینی، محمد بن یعقوب|كلينى]] بر سند قبلى در بيان اسناد بعدى است كه در اصطلاح «تعليق» گفته مى‌شود. دومين مطلب بررسى ادعاى صحت جميع روايات كافى است كه پس از بيان دلايل مدعيان، اين ادعا رد شده است. نكته سوم رفع ابهام از عبارت «عدّة من اصحابنا» در اسناد كافى است. در بسيارى از روايات، [[کلینی، محمد بن یعقوب|كلينى]] سند خود را با عبارت ياد شده آغاز مى‌كند و رجاليون در تطبيق آن با روات اختلاف نظر دارند. اهميت اين بحث به جهت آن است كه با تعيين مصاديق عبارت مى‌توان درباره صحت و سقم اين روايات اظهار نظر كرد. در انتها نيز مشايخ [[کلینی، محمد بن یعقوب|كلينى]] به ترتيب كثرت نقل، فهرست شده‌اند<ref>تبيان؛ متن كتاب، ص237-256</ref> | در ادامه اين فصل بررسى كتاب «كافى» با توجه به تقدم و نيز گستردگى موضوعات آن و نيز اشتمال آن بر بيش از 16 هزار روايت بر ديگر كتب مقدم شده است. اولين نكته در خصوص اسناد كافى، اتّكاء [[کلینی، محمد بن یعقوب|كلينى]] بر سند قبلى در بيان اسناد بعدى است كه در اصطلاح «تعليق» گفته مى‌شود. دومين مطلب بررسى ادعاى صحت جميع روايات كافى است كه پس از بيان دلايل مدعيان، اين ادعا رد شده است. نكته سوم رفع ابهام از عبارت «عدّة من اصحابنا» در اسناد كافى است. در بسيارى از روايات، [[کلینی، محمد بن یعقوب|كلينى]] سند خود را با عبارت ياد شده آغاز مى‌كند و رجاليون در تطبيق آن با روات اختلاف نظر دارند. اهميت اين بحث به جهت آن است كه با تعيين مصاديق عبارت مى‌توان درباره صحت و سقم اين روايات اظهار نظر كرد. در انتها نيز مشايخ [[کلینی، محمد بن یعقوب|كلينى]] به ترتيب كثرت نقل، فهرست شده‌اند<ref>تبيان؛ متن كتاب، ص237-256</ref> | ||
| خط ۸۸: | خط ۸۸: | ||
«تهذيب» و «استبصار» دو تأليف گرانسنگ [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]، اگر چه در واقع كتب استدلالى فقه‌اند، اما از آن‌جا كه به ترتيب مشتمل بر بيش از سيزده هزار و پنج هزار حديث هستند، به عنوان منابع روايى احكام مورد توجه قرار مى‌گيرند<ref>تبيان؛ متن كتاب، ص270-271</ref> | «تهذيب» و «استبصار» دو تأليف گرانسنگ [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]، اگر چه در واقع كتب استدلالى فقه‌اند، اما از آن‌جا كه به ترتيب مشتمل بر بيش از سيزده هزار و پنج هزار حديث هستند، به عنوان منابع روايى احكام مورد توجه قرار مى‌گيرند<ref>تبيان؛ متن كتاب، ص270-271</ref> | ||
آخرين كتاب روايى مورد بررسى، «وسايل الشيعة»، اثر ارزشمند شيخ [[حر عاملی، محمد بن حسن|حر عاملى]] | آخرين كتاب روايى مورد بررسى، «وسايل الشيعة»، اثر ارزشمند شيخ [[حر عاملی، محمد بن حسن|حر عاملى]] است. در نظر گرفتن قريب به 180 كتاب روايى در گردآورى «وسايل الشيعه» آن را به دايرةالمعارفى ارزشمند در روايات فقهى بدل ساخته است. با وجود اهتمام و تلاش اين محدث بزرگ، برخى مشكلات در استفاده از اين كتاب وجود دارد كه نيازمند مهارت در حل آن‌هاست كه عبارتند از: | ||
#تقطيع احاديث موجب شده فهم معناى صحيح آنها ميسر نباشد. | #تقطيع احاديث موجب شده فهم معناى صحيح آنها ميسر نباشد. | ||
| خط ۹۶: | خط ۹۶: | ||
#برخى احاديث مرتبط با يك باب در ديگر ابواب ذكر شده و از ذكر مجدد آن پرهيز نشده است<ref>تبيان؛ متن كتاب، ص305-309</ref> | #برخى احاديث مرتبط با يك باب در ديگر ابواب ذكر شده و از ذكر مجدد آن پرهيز نشده است<ref>تبيان؛ متن كتاب، ص305-309</ref> | ||
اشكالات فوق و برخى نواقص ديگر موجب آن شد كه مرحوم [[بروجردی، حسین|آیت‌الله بروجردى]] درصدد تأليف «جامع الرواة الشيعة» برآيد. [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] هم به جهت وجود برخى كتب روايى كه شيخ [[حر عاملی، محمد بن حسن|حر عاملى]] | اشكالات فوق و برخى نواقص ديگر موجب آن شد كه مرحوم [[بروجردی، حسین|آیت‌الله بروجردى]] درصدد تأليف «جامع الرواة الشيعة» برآيد. [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] هم به جهت وجود برخى كتب روايى كه شيخ [[حر عاملی، محمد بن حسن|حر عاملى]] احاديث آنها را در وسايل نياورده است كتاب «مستدرك الوسايل» را تأليف كرده است<ref>تبيان، متن كتاب، ص309-310</ref> | ||
مرورى بر مهم‌ترين منابع مكتوب علم رجال آخرين بخش كتاب است. چهار كتاب «رجال كشّى»، «رجال» و «فهرست» [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] | مرورى بر مهم‌ترين منابع مكتوب علم رجال آخرين بخش كتاب است. چهار كتاب «رجال كشّى»، «رجال» و «فهرست» [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] و «رجال نجاشى»، منابع دست اول علم رجالند كه اكنون در دسترس فقها قرار دارد. كتب ديگر يا اقتباس از آن‌هاست و يا آنكه به سند معتبر و صحيح تا به امروز باقى نمانده‌اند<ref>تبيان؛ متن كتاب، ص317-318</ref> | ||
كشّى از معاصرين [[کلینی، محمد بن یعقوب|شيخ [[کلینی، محمد بن یعقوب|كلينى]] و از شاگردان عياشى بوده است. اگر چه تأليف خود او امروز در دسترس نيست، ولى تلخيصى كه [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] | كشّى از معاصرين [[کلینی، محمد بن یعقوب|شيخ [[کلینی، محمد بن یعقوب|كلينى]] و از شاگردان عياشى بوده است. اگر چه تأليف خود او امروز در دسترس نيست، ولى تلخيصى كه [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] از آن به نگارش درآورده با نام «اختيار معرفه الرجال» موجود است. شيوه كشّى بر نقل روايات وارد شده در مدح و ذم روات است و معمولاً نظر خود را درباره توثيق و تضعيف ايشان ذكر نكرده است<ref>تبيان، متن كتاب، ص319-320</ref> | ||
رجال [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] | رجال [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] در بيان روات و اصحاب پيامبر(ص) و ائمه (ع) است و در بيشتر موارد به بررسى حال راويان از جهت وثاقت نپرداخته است. شيخ ابتدا معاصرينى را نام مى‌برد كه از ائمه (ع) نقل حديث كرده‌اند و پس از آن كسانى را كه راوى احاديث نبوده‌اند، اما در برخى موارد نام اصحاب در هر دو گروه آمده است<ref>تبيان، متن كتاب، ص321-323</ref> | ||
فهرست [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] | فهرست [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] در برگيرنده اسامى تمام مصنفين شيعه است. اگر چه [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] در مقدمه كتاب وعده داده كه آنچه در حق اين مصنفين از باب عدالت يا ضعف گفته شده، نقل كند اما به جز عده محدودى درباره ديگران چنين نكرده است. اما اين كتاب به جهت اشتمال بر طرق متعدد شيخ به مصنفين از اهميت ويژه‌اى برخوردار است. چنانكه ممكن است ضعف طرقى را كه در مشيخه تهذيبين آمده، جبران كند<ref>تبيان، متن كتاب ص327-328</ref> | ||
نجاشى از معاصرين [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] | نجاشى از معاصرين [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] است و در برخى از مشايخ با او مشترك است. شيوه نجاشى در رجالش مشابه فهرست [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] است؛ چنانكه تنها روات صاحب كتاب را ذكر مى‌كند و طريق خودش را به آنان بيان مى‌كند. اگر چه نجاشى در مقدمه كتاب ملتزم به ذكر حال روات از جهت وثاقت نشده است، اما در جاى‌جاى كتاب به وثاقت و ضعف آنان اشاره كرده است. با توجه به تمركز نجاشى در علم حديث و رجال، دقت وى در اين كتاب بيش از دو كتاب [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] است<ref>تبيان؛ متن كتاب، ص329-331</ref> | ||
رجال برقى از جهت مؤلف ميان پدر و پسر و فرد ديگرى محل ترديد است، اما چون تنها به بيان طبقات راويان اختصاص دارد، چندان در فهم حال راويان تأثير ندارد. كتاب رجال ابن غضائرى نيز به تصريح [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] | رجال برقى از جهت مؤلف ميان پدر و پسر و فرد ديگرى محل ترديد است، اما چون تنها به بيان طبقات راويان اختصاص دارد، چندان در فهم حال راويان تأثير ندارد. كتاب رجال ابن غضائرى نيز به تصريح [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] از ميان رفته است، ازاين‌رو نقل علامه و سيد ابن طاووس از آن قابل اعتماد نيست. علاوه بر اين طريق علامه و سيد ابن طاووس به آن مجهول است. در قرون بعد نيز كتب رجالى‌اى تأليف شده كه بحث و بررسى از حال راويان با اتكا بر اصول رجالى ياد شده است<ref>تبيان؛ متن كتاب، ص332-334</ref> | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||