دراسا‌ت فی الفرق و العقا‌ئد الإسلامیة
دراسا‌ت في الفرق و العقا‌ئد الإسلامية، نوشته پژوهشگر معاصر، عرفان عبدالحمید، 3 فرقه اسلامی را معرفی می‌کند و بعد، به بررسی چند موضوع اختلافی در کلام اسلامی می‌پردازد و گاه نظر شرق‌شناسان را نقل و نقد می‌کند و تفاوت دیدگاه اسلامی و غربی را در زمینه ادله اثبات وجود خدا توضیح می‌دهد.
| دراسا‌ت فی الفرق و العقا‌ئد الإسلامیة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | عبدالحمید، عرفان (نويسنده) |
| ناشر | مطبعة الإرشاد |
| مکان نشر | عراق - بغداد |
| سال نشر | 1387ق - 1967م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 236/ع۲د۴ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و روش
- نویسنده با بیان اینکه دانشجویان دانشگاه‌ها که می‌خواهند دانش کلام اسلامی را بیاموزند، با مشکلاتی (از جمله پیچیدگی مباحث و مراعات نشدن روش علمی) مواجهند، افزوده است: در این اثر، می‌کوشم مباحث را از دیدگاه‌های گوناگون مطرح کنم و ریشه تاریخی آن را بازگویم و آزاداندیشانه بنویسم[۱].
ساختار و محتوا
کتاب حاضر، از 2 بخش به‌ترتیب ذیل تشکیل شده است:
- بررسی‌هایی در باب فرقه‌های اسلامی:
- شیعه؛
- خوارج؛
- معتزله.
- بررسی‌هایی در موضوع عقاید اسلامی:
- علم کلام اسلامی؛
- موضوع الوهیت (روش قرآنی بررسی این موضوع و ادله وجود خدا در علم کلام اسلامی و اندیشه غربی)؛
- تشبیه و تأویل؛
- مشکل صفات الهی؛
- مشکل قضا و قدر.
نمونه مباحث
- نویسنده بعد از بیان تاریخ پیدایش مشکل قضا و قدر و توضیحی درباره دیدگاه فرقه‌های گوناگون، خودش اظهار نظر کرده است:
- شکی نیست که مسئله جبر و اختیار و چگونگی جمع بین این دو، از مشکل‌ترین مسائلی است که عقل بشری با آن روبه‌رو شده است... و به همین جهت، مردم در مورد آن گرفتار اختلاف شده و دیدگاه‌های مختلفی برگزیده‌اند و همان طور که ابن رشد گوید، منشأ اختلاف این است که ادله عقلی در این زمینه، متباین است و ظواهر نصوص نقلی نیز با هم تعارض دارد و این موضوع، بیهوده پدیدار نشده است، بلکه منظور شارع این بوده که اندیشمندان را وادارد تا بیندیشند و کتاب و سنت را به‌خوبی بفهمند و این شبهه را به‌صورتی شایسته حل کنند. به نظر می‌رسد اسلام، جنبه فلسفی را از جنبه شرعی، جدا کرده است و از نظر اسلامی، اختلافی در این نیست که شرع به انسان به‌عنوان «فاعل و عامل آزاد و مختار» نگاه می‌کند و به همین جهت، افعال را متعلق به آنان دانسته و بر اساس حدود شرعی به محاسبه آن پرداخته است...[۲].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.