حسن السمت في الصمت

حسن السمت في الصمت، نوشته ادیب، مورّخ، مفسّر، فقیه و نویسنده فعال شافعی قرن نهم و دهم قمری، جلال‌الدین عبدالرحمن سیوطی (849-911ق)، خلاصه‌ای از کتاب (الصمت = الصمت و آداب اللسان = الصمت و حفظ اللسان)، از آثار محدث سنی، عبدالله بن محمد بن ابى‌الدنیا (208 -281ق)، در مورد ارزش و فواید سکوت و پرهیز از پُرگویی است. سیوطی افزون بر خلاصه‌سازی، مطالبی را نیز از خودش بر آن افزوده است.

حسن السمت في الصمت
حسن السمت في الصمت
پدیدآورانسیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر (نويسنده)

ابن ابی‌الدنیا، عبدالله بن محمد (نويسنده)

سلیمان، احمد محمد (محقق)
سال نشر2010م
چاپ0
موضوعمتون‌ قدیمی‌ تا‌ قرن‌ ۱۴ زبا‌ن‌ و اخلاق‌,متون‌ قدیمی‌ تا‌ قرن‌ ۱۴ اخلاق‌ اسلامی‌,سکوت‌ -- جنبه‌ها‌ی مذهبی‌ -- اسلام‌,قرن‌ ۳ق‌ احا‌دیث‌ اخلاقی‌,قرن‌ ۳ق‌ احا‌دیث‌ اهل‌ سنت‌,شعر عربی‌ -- قرن‌ ۱۴
زبانعربی
تعداد جلد1
کد کنگره
BP 251/الف۲ص۸۰۱۵
نورلایبمطالعه و دانلود pdf

هدف و روش

محقق کتاب، احمد محمد سلیمان، با تأکید بر روشمندی جلال‌الدین سیوطی در آثارش و اینکه او بر روی یکایک کلماتی که می‌نویسد یا از دیگران نقل می‌کند، دقت دارد، می‌افزاید: سیوطی خودش را به روش حدیث‌شناسان، ملتزم کرده است که در ارتباط با کلام پیامبر(ص) و صحابه و سلف صالح، به ژرف‌کاوی بپردازد و او در حقیقت، وقتی مطلبی در تاریخ، تفسیر و... می‌نویسد، می‌خواهد به دین خدمت کند. سیوطی در کتاب حاضر نیز امانت را مراعات کرده و یادآور شده است که این اثر، گزیده‌ای از کتاب الصمت نوشته عبدالله بن محمد بن ابى‌الدنیا است، ولی به تلخیص بسنده نکرده و روایات بسیار و اشعاری بر آن افزوده است و این فعالیت علمی، باعث رونق بیشتر کتاب شده است[۱].

ساختار و محتوا

در کتاب حاضر، تعداد 90 روایت با سند در یک موضوع (صمت = سکوت و خاموشی و دوری از بیهوده‌گویی) مطرح شده است، ولی سامان‌دهی الفبایی یا موضوعی و... در آن مشاهده نشد.

نمونه مباحث

  • پیامبر(ص) گفت: «الصمتُ زينٌ للعالم و ستر للجاهل»[۲]؛ سکوت، زینت برای کسی است که می‌داند و پوشش برای کسی که نمی‌داند.
  • ابن ابى‌الدنیا از امام علی(ع) با سند نقل کرده است که او گفت: «الصمت داعية إلی المحبة»[۳]؛ خاموشی و پرهیز از یاوه‌سرایی، باعث دوستی و محبت می‌شود.
  • دیلمی در مسند الفردوس با سند از انس بن مالک نقل کرده است که پیامبر(ص) گفت: «العبادة عشرة أجزاء: تسعةٌ منها في الصمت و العاشرة كسب (اليد) من الحلال»[۴]؛ عبادت، 10 جزء است و 9 جزء آن در سکوت است و دهمین آن، کسب روزی از راه حلال.
  • امام علی(ع) گفت: «إذا تمّ العقلُ نقص الكلامُ»[۵]؛ هرگاه عقل، کامل شود، سخن کاهش یابد.

پانویس

  1. ر.ک: مقدمه محقق، ص33-35
  2. ر.ک: متن کتاب، ص68
  3. ر.ک: همان، ص81
  4. ر.ک: همان، ص99
  5. ر.ک: همان، ص100

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.

وابسته‌ها