۸۱٬۶۵۴
ویرایش
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز («حائری یزدی، عبدالکریم» را محافظت کرد ([ویرایش=تنها مدیران] (بیپایان) [انتقال=تنها مدیران] (بیپایان))) |
|||
(۱۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
|- | |- | ||
|اساتید | |اساتید | ||
| data-type="authorTeachers" |[[اردکانی، محمدحسین|فاضل اردكانى]] | | data-type="authorTeachers" |[[اردکانی، محمدحسین|فاضل اردكانى]] | ||
[[میرزای شیرازی، سید محمدحسن|میرزاى بزرگ، محمدحسن شیرازى]] | [[میرزای شیرازی، سید محمدحسن|میرزاى بزرگ، محمدحسن شیرازى]] | ||
خط ۵۱: | خط ۵۳: | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
{{کاربردهای دیگر|حائری (ابهام زدایی)}} | |||
{{کاربردهای دیگر|یزدی (ابهام زدایی)}} | |||
{{کاربردهای دیگر|حائری یزدی (ابهام زدایی)}} | {{کاربردهای دیگر|حائری یزدی (ابهام زدایی)}} | ||
'''عبدالكریم حائرى یزدى''' (1238-1315ش)، فقیه امامی، مرجع تقلید و مؤسس حوزه علمیه قم از سال ۱۳۰۱ تا ۱۳۱۵ش، از مهمترین شاگردان او میتوان به [[آملی، هاشم|میرزاهاشم آملى]]، [[اراکی، محمدعلی|محمدعلى اراكى]]، [[خمینی، سید روحالله|امام خمینى]]، [[موسوی خوانساری، سید احمد|سیداحمد خوانسارى]]، [[گلپایگانی، سید محمدرضا|سیدمحمدرضا گلپایگانى]]، [[مرعشی، سید شهابالدین|سید شهابالدین نجفى مرعشى]] اشاره کرد. | |||
[[حائری یزدی، مهدی|مهدى حائرى يزدى]] (1302-1378ش) فرزند ایشان است. | |||
== ولادت == | == ولادت == | ||
خط ۷۰: | خط ۷۳: | ||
دوره تحصیل حائرى در سامرا از 1300 تا 1312 یا 1313ق، تأثیر ژرفى در شكلگیرى شخصیت علمى او داشت تا جایى كه میتوان او را از اصحاب مكتب سامرا دانست. در سامرا، او نخست دو تا سه سال درسهاى سطوح عالى فقه و اصول را نزد استادانى چون [[نوری، فضلالله|شیخ فضلاللّه نورى]]، میرزا ابراهیم محلاتى شیرازى و میرزامهدى شیرازى به اتمام رساند و سپس در درسهاى خارج فقه و اصول [[فشارکی اصفهانی، سید محمد بن امیرقاسم|سیدمحمد فشاركى اصفهانى]] و [[شیرازی، محمدتقی بن محبعلی|میرزامحمدتقى شیرازى]]، و مدتى در مجلس درس [[میرزای شیرازی، سید محمدحسن|میرزا محمدحسن شیرازى]] شركت كرد و از [[نوری، حسین بن محمدتقی|میرزا حسین نورى]] (صاحب [[مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل|مستدرك الوسائل]]) اجازه روایت دریافت كرد. | دوره تحصیل حائرى در سامرا از 1300 تا 1312 یا 1313ق، تأثیر ژرفى در شكلگیرى شخصیت علمى او داشت تا جایى كه میتوان او را از اصحاب مكتب سامرا دانست. در سامرا، او نخست دو تا سه سال درسهاى سطوح عالى فقه و اصول را نزد استادانى چون [[نوری، فضلالله|شیخ فضلاللّه نورى]]، میرزا ابراهیم محلاتى شیرازى و میرزامهدى شیرازى به اتمام رساند و سپس در درسهاى خارج فقه و اصول [[فشارکی اصفهانی، سید محمد بن امیرقاسم|سیدمحمد فشاركى اصفهانى]] و [[شیرازی، محمدتقی بن محبعلی|میرزامحمدتقى شیرازى]]، و مدتى در مجلس درس [[میرزای شیرازی، سید محمدحسن|میرزا محمدحسن شیرازى]] شركت كرد و از [[نوری، حسین بن محمدتقی|میرزا حسین نورى]] (صاحب [[مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل|مستدرك الوسائل]]) اجازه روایت دریافت كرد. | ||
در میان استادان حائرى، نقش [[فشارکی اصفهانی، سید محمد بن امیرقاسم|فشاركى]] بسیار جدّیتر و پررنگتر و مدت فراگیرى حائرى از او طولانیتر از دیگران بوده، تا جایى كه از بهترین و نزدیكترین شاگردان او به شمار میرفته است؛ بنابراین حائرى، به تعبیرى، دستپرورده فشاركى بوده است. این استاد و شاگرد چند ماه پس از درگذشت میرزاى بزرگ (1312ق) از سامرا به نجف نقل مكان كردند. حائرى در نجف نیز همواره در درس استادش شركت میكرد و در | در میان استادان حائرى، نقش [[فشارکی اصفهانی، سید محمد بن امیرقاسم|فشاركى]] بسیار جدّیتر و پررنگتر و مدت فراگیرى حائرى از او طولانیتر از دیگران بوده، تا جایى كه از بهترین و نزدیكترین شاگردان او به شمار میرفته است؛ بنابراین حائرى، به تعبیرى، دستپرورده فشاركى بوده است. این استاد و شاگرد چند ماه پس از درگذشت میرزاى بزرگ (1312ق) از سامرا به نجف نقل مكان كردند. حائرى در نجف نیز همواره در درس استادش شركت میكرد و در ماههاى آخر عمر فشاركى، از او مراقبت هم میكرد. به گزارش شمارى از منابع، حائرى در نجف در زمان حیات فشاركى، در درس [[آخوند خراسانى]] هم شركت میكرده است.<ref>رئیس زاده، محمد، ص477-476</ref> | ||
==حوزه علمیه اراک== | ==حوزه علمیه اراک== | ||
خط ۸۲: | خط ۸۵: | ||
حائرى در 1337ق به قصد زیارت مرقد [[امام رضا(ع)|امام رضا علیهالسلام]] عازم مشهد شد و در مسیر خود چند روز در قم ماند و با اوضاع این شهر و حوزه علمى آن آشنا شد و از مهجورى و غربت مدارس علمى آنجا افسوس خورد. در ماه رجب 1340ق بار دیگر، در پى دعوت تنى چند از عالمان قم از او (از جمله دعوت كتبى میرزا محمد فیض) و نیز براى زیارت مرقد حضرت معصومه(س)، با همراهى چند تن، از جمله فرزند خردسالش مرتضى، به قم رفت و با استقبال بسیارى از علما و مردم قم و درخواست آنان براى اقامت او در این شهر مواجه شد. نخست تردید داشت، ولى پس از پافشارى شمارى از عالمان، بهویژه محمدتقى بافقى، حائرى استخاره كرد و سپس تصمیم گرفت در قم بماند؛ تصمیمى كه در پى آن حوزهاى بزرگ در آن شهر تأسیس شد و حائرى، «آیتاللّه مؤسس» لقب گرفت. | حائرى در 1337ق به قصد زیارت مرقد [[امام رضا(ع)|امام رضا علیهالسلام]] عازم مشهد شد و در مسیر خود چند روز در قم ماند و با اوضاع این شهر و حوزه علمى آن آشنا شد و از مهجورى و غربت مدارس علمى آنجا افسوس خورد. در ماه رجب 1340ق بار دیگر، در پى دعوت تنى چند از عالمان قم از او (از جمله دعوت كتبى میرزا محمد فیض) و نیز براى زیارت مرقد حضرت معصومه(س)، با همراهى چند تن، از جمله فرزند خردسالش مرتضى، به قم رفت و با استقبال بسیارى از علما و مردم قم و درخواست آنان براى اقامت او در این شهر مواجه شد. نخست تردید داشت، ولى پس از پافشارى شمارى از عالمان، بهویژه محمدتقى بافقى، حائرى استخاره كرد و سپس تصمیم گرفت در قم بماند؛ تصمیمى كه در پى آن حوزهاى بزرگ در آن شهر تأسیس شد و حائرى، «آیتاللّه مؤسس» لقب گرفت. | ||
علاوه بر سیدمحمدتقى خوانسارى، كه همراه حائرى به قم رفته بود، بسیارى از شاگردان او، از جمله شاگردان برجستهاى چون [[موسوی خوانساری، احمد|سید احمد خوانسارى]]، [[خمینی، سید روحالله|سید روح الله خمینی (امام خمینى)]]، [[گلپایگانی، محمدرضا|سید محمدرضا گلپایگانى]] و [[اراکی، محمدعلی|محمدعلى اراكى]] به قم منتقل شدند. با این هجرت و آغاز شدن درس حائرى در قم و همراهى و همكارى عالمان قم حال و هواى مدارس دینى آنجا دگرگون و حوزه علمى قم پرتحرك شد. | علاوه بر سیدمحمدتقى خوانسارى، كه همراه حائرى به قم رفته بود، بسیارى از شاگردان او، از جمله شاگردان برجستهاى چون [[موسوی خوانساری، سید احمد|سید احمد خوانسارى]]، [[خمینی، سید روحالله|سید روح الله خمینی (امام خمینى)]]، [[گلپایگانی، سید محمدرضا|سید محمدرضا گلپایگانى]] و [[اراکی، محمدعلی|محمدعلى اراكى]] به قم منتقل شدند. با این هجرت و آغاز شدن درس حائرى در قم و همراهى و همكارى عالمان قم حال و هواى مدارس دینى آنجا دگرگون و حوزه علمى قم پرتحرك شد. | ||
گر چه قم در گذشته هم در دورههایى، حوزههاى علمى پررونقى داشت، اما هیچگاه بدیندرجه از شكوفایى و اعتبار نرسیده بود و در ردیف حوزههاى درجه اول جهان اسلام بهشمار نمیرفت. سید ابوالحسن اصفهانى و محمدحسین نائینى نیز در تثبیت این حوزه نقش مهمى داشتند. به گزارش بسیارى از منابع، حائرى با استقبال از حضور آن دو در قم و فراهم كردن مقدمات تدریسشان، شاگردان خود را به حضور در درس آنان تشویق كرد. | گر چه قم در گذشته هم در دورههایى، حوزههاى علمى پررونقى داشت، اما هیچگاه بدیندرجه از شكوفایى و اعتبار نرسیده بود و در ردیف حوزههاى درجه اول جهان اسلام بهشمار نمیرفت. سید ابوالحسن اصفهانى و محمدحسین نائینى نیز در تثبیت این حوزه نقش مهمى داشتند. به گزارش بسیارى از منابع، حائرى با استقبال از حضور آن دو در قم و فراهم كردن مقدمات تدریسشان، شاگردان خود را به حضور در درس آنان تشویق كرد. | ||
خط ۹۴: | خط ۹۷: | ||
==شاگردان== | ==شاگردان== | ||
حائرى در قم با جدیت به تدریس فقه و اصول پرداخت. از حوزه درس حائرى، عالمان بزرگى سر برآوردند كه تنى چند از آنان در عصر خود به مقام مرجعیت رسیدند. در کتابهای شرح حال نام بیش از 80 تن از شاگردان حائری ذکر شده است.<ref>تولایی، علی، ص55</ref> [[آملی، هاشم|میرزاهاشم آملى]]، [[اراکی، محمدعلی|محمدعلى اراكى]]، سیداحمد حسینى زنجانى، [[خمینی، سید روحالله|امام خمینى]]، [[موسوی خوانساری، احمد|سیداحمد خوانسارى]]، سیدمحمدتقى خوانسارى، سیدمحمد داماد، سیدابوالحسن رفیعى قزوینى، [[شریعتمداری، کاظم|سیدكاظم شریعتمدارى]]، [[صدر، سید صدرالدین|سیدصدرالدین صدر]]، سیدكاظم گلپایگانى، [[گلپایگانی، محمدرضا|سیدمحمدرضا گلپایگانى]]، آخوند ملاعلى معصومى همدانى، [[مرعشی، سید شهابالدین|سیدشهابالدین نجفى مرعشى]] و میرسیدعلى یثربى همدانى از جمله شاگردان او بودند.<ref>رئیسزاده، محمد، ص479</ref> | حائرى در قم با جدیت به تدریس فقه و اصول پرداخت. از حوزه درس حائرى، عالمان بزرگى سر برآوردند كه تنى چند از آنان در عصر خود به مقام مرجعیت رسیدند. در کتابهای شرح حال نام بیش از 80 تن از شاگردان حائری ذکر شده است.<ref>تولایی، علی، ص55</ref> [[آملی، هاشم|میرزاهاشم آملى]]، [[اراکی، محمدعلی|محمدعلى اراكى]]، سیداحمد حسینى زنجانى، [[خمینی، سید روحالله|امام خمینى]]، [[موسوی خوانساری، سید احمد|سیداحمد خوانسارى]]، سیدمحمدتقى خوانسارى، سیدمحمد داماد، سیدابوالحسن رفیعى قزوینى، [[شریعتمداری، کاظم|سیدكاظم شریعتمدارى]]، [[صدر، سید صدرالدین|سیدصدرالدین صدر]]، سیدكاظم گلپایگانى، [[گلپایگانی، سید محمدرضا|سیدمحمدرضا گلپایگانى]]، آخوند ملاعلى معصومى همدانى، [[مرعشی، سید شهابالدین|سیدشهابالدین نجفى مرعشى]] و میرسیدعلى یثربى همدانى از جمله شاگردان او بودند.<ref>رئیسزاده، محمد، ص479</ref> | ||
مشهورترین شاگرد حائری [[خمینی، سید روحالله|امام خمینی]](ره) است که گاه در آثار علمی خود به نقد دیدگاههای استاد با عنوان «شیخنا العلامة» پرداخته است.<ref>تولایی، علی، ص55</ref> | مشهورترین شاگرد حائری [[خمینی، سید روحالله|امام خمینی]](ره) است که گاه در آثار علمی خود به نقد دیدگاههای استاد با عنوان «شیخنا العلامة» پرداخته است.<ref>تولایی، علی، ص55</ref> | ||
خط ۱۰۸: | خط ۱۱۱: | ||
==حائری زمینهساز نهضت اسلامی== | ==حائری زمینهساز نهضت اسلامی== | ||
تعامل حائری با حکومت پهلوی در دوران زعامت دینی، پرسشهایی را در مورد مسلک سیاسی او ایجاد کرده است. آنچه در جمعبندی سلوک حائری میتوان گفت آن است که وی با بصیرت، بردباری، احتیاط و درایت، مذهب را حفظ کرد. بر اساس گزارشهای موجود، حائری در آن زمان با وجود مشاهده اعمال ضد دین رضاشاه، نه تنها با قیام موافق نبود، بلکه آن را معقول و مؤثر نمیدانست. اقدام او به حفظ حوزه نوپای قم و تربیت شاگردان برجسته در تمامی سطوح قابل مشاهده است. واکنش قهرآمیز وی در موضوعی مانند قرار دادن حوزه علمیه قم به عنوان زیرمجموعه وزارت معارف و اوقاف، و اخذ امتحانات در آن وزارتخانه، بیانگر نقش تاریخی او و نیز درکی قوی از | تعامل حائری با حکومت پهلوی در دوران زعامت دینی، پرسشهایی را در مورد مسلک سیاسی او ایجاد کرده است. آنچه در جمعبندی سلوک حائری میتوان گفت آن است که وی با بصیرت، بردباری، احتیاط و درایت، مذهب را حفظ کرد. بر اساس گزارشهای موجود، حائری در آن زمان با وجود مشاهده اعمال ضد دین رضاشاه، نه تنها با قیام موافق نبود، بلکه آن را معقول و مؤثر نمیدانست. اقدام او به حفظ حوزه نوپای قم و تربیت شاگردان برجسته در تمامی سطوح قابل مشاهده است. واکنش قهرآمیز وی در موضوعی مانند قرار دادن حوزه علمیه قم به عنوان زیرمجموعه وزارت معارف و اوقاف، و اخذ امتحانات در آن وزارتخانه، بیانگر نقش تاریخی او و نیز درکی قوی از میزان اهمیت نگاهبانی از حوزه است. همین شیوه عملکرد او زمینه را برای پایان بخشیدن به استبداد، سلطه بیگانگان و اجرای دقیق احکام اسلامی فراهم نمود و مقدمهای برای انقلاب به دست [[خمینی، سید روحالله|امام خمینی]](ره) گردید.<ref>تولایی، محمد، ص58-56</ref> | ||
==رحلت== | ==رحلت== | ||
خط ۱۲۱: | خط ۱۲۴: | ||
#تألیف تقریرات درس استادانش كه از این نمونه، فقط از تقریرات درس اصول فقه فشاركى یاد شده است. | #تألیف تقریرات درس استادانش كه از این نمونه، فقط از تقریرات درس اصول فقه فشاركى یاد شده است. | ||
#تقریرات درسهاى خود او كه شاگردانش آنها را تدوین كردهاند، مانند رساله الاجتهاد و التقلید و كتاب التجارة، هر سه به قلم [[اراکی، محمدعلی|محمدعلى اراكى]] و تقریرات درسهاى او به قلم [[گلپایگانی، محمدرضا|سید محمدرضا گلپایگانى]] و میرزا محمود آشتیانى. | #تقریرات درسهاى خود او كه شاگردانش آنها را تدوین كردهاند، مانند رساله الاجتهاد و التقلید و كتاب التجارة، هر سه به قلم [[اراکی، محمدعلی|محمدعلى اراكى]] و تقریرات درسهاى او به قلم [[گلپایگانی، سید محمدرضا|سید محمدرضا گلپایگانى]] و میرزا محمود آشتیانى. | ||
#پنج اثرى است كه خود او تألیف كرده است. یكى در اصول فقه به نام دُرَرُالفوائد و چهار اثر دیگر در فقه: كتاب النكاح، كتاب الرضاع، كتاب المواریث و كتاب الصلوة. در میان کتابهاى فقهى او، كتاب الصلوة كه در كربلا تألیف شده، مهم دانسته شده و برخى عالمان در آثار خود به آن ارجاع دادهاند. | #پنج اثرى است كه خود او تألیف كرده است. یكى در اصول فقه به نام دُرَرُالفوائد و چهار اثر دیگر در فقه: كتاب النكاح، كتاب الرضاع، كتاب المواریث و كتاب الصلوة. در میان کتابهاى فقهى او، كتاب الصلوة كه در كربلا تألیف شده، مهم دانسته شده و برخى عالمان در آثار خود به آن ارجاع دادهاند. | ||
#چهارمین نوع از آثار او، رسالههاى عملیه و فتاواى او با نامهاى گوناگون هستند كه یا مستقلاً منتشر شدهاند (مانند ذخیرةالمعاد، مجمعالاحكام، مجمع المسائل، منتخبالرسائل، وسیلةالنجاة و مناسك حج) یا به صورت حاشیه بر آراى دیگران نوشته شدهاند (مانند حاشیه بر عروةالوثقى اثر سیدمحمدكاظم یزدى و حاشیه بر انیسالتجّار اثر [[نراقی، مهدی بن ابیذر|ملامهدى نراقى]]. همچنین رسالههایى در پاسخ به استفتائات گوناگون از او، با عنوان سؤال و جواب، تدوین شده است. | #چهارمین نوع از آثار او، رسالههاى عملیه و فتاواى او با نامهاى گوناگون هستند كه یا مستقلاً منتشر شدهاند (مانند ذخیرةالمعاد، مجمعالاحكام، مجمع المسائل، منتخبالرسائل، وسیلةالنجاة و مناسك حج) یا به صورت حاشیه بر آراى دیگران نوشته شدهاند (مانند حاشیه بر عروةالوثقى اثر سیدمحمدكاظم یزدى و حاشیه بر انیسالتجّار اثر [[نراقی، مهدی بن ابیذر|ملامهدى نراقى]]. همچنین رسالههایى در پاسخ به استفتائات گوناگون از او، با عنوان سؤال و جواب، تدوین شده است. | ||
خط ۱۲۸: | خط ۱۳۱: | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references/> | <references /> | ||
خط ۱۶۲: | خط ۱۶۵: | ||
[[رده:زندگینامه]] | [[رده:زندگینامه]] | ||
[[رده:مراجع تقلید]] | |||
[[رده:شاگردان میرزای شیرازی]] |