۹٬۴۵۲
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'گزارشهاي' به 'گزارشهای') |
Wikinoor.ir (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '↵↵↵\{\{کاربردهای\sدیگر\|(.*)\s\(ابهام\sزدایی\)\}\}↵↵↵' به ' {{کاربردهای دیگر|$1 (ابهام زدایی)}} ') |
||
(۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۴: | خط ۴: | ||
| عنوانهای دیگر =جامع التواریخ. برگزیده | | عنوانهای دیگر =جامع التواریخ. برگزیده | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[رشیدالدین فضلالله]] ( | [[رشیدالدین فضلالله]] (نویسنده) | ||
[[روشن، محمد]] (مصحح) | [[روشن، محمد]] (مصحح) | ||
خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =10059 | ||
| کتابخوان همراه نور =10059 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
{{کاربردهای دیگر| جامع التواریخ (ابهام زدایی)}} | |||
'''جامع التواریخ (تاریخ اغوز)''' نوشته [[رشیدالدین فضلالله|رشيدالدين فضلالله همدانى]]، تصحيح [[روشن، محمد|محمد روشن]] اين كتاب در نخستين سالهاى سده هشتم هجرى قمرى، در دوره غازانخان (704 - 695) به دستور وى و به فارسى نوشته شده است. | |||
برخى از مورخان گفتهاند كه مغولان از محو شدن در فرهنگ و تمدن ايرانى بيمناك بودند و از اين رو، غازانخان كوشيد تا با تدوين تاريخ ترك و مغول و شرح جنگها و فتوحاتشان و گرد آورى گزارشهایى از روزگار و فرزندان چنگيزخان، نام خود و نياكانش را ماندگار سازد و خواجه رشيدالدين، پزشک و وزير درگاهش را به سامان دادن اين كار بزرگ؛ يعنى نوشتن تاريخى خصوصى فرمان داد. | برخى از مورخان گفتهاند كه مغولان از محو شدن در فرهنگ و تمدن ايرانى بيمناك بودند و از اين رو، غازانخان كوشيد تا با تدوين تاريخ ترك و مغول و شرح جنگها و فتوحاتشان و گرد آورى گزارشهایى از روزگار و فرزندان چنگيزخان، نام خود و نياكانش را ماندگار سازد و خواجه رشيدالدين، پزشک و وزير درگاهش را به سامان دادن اين كار بزرگ؛ يعنى نوشتن تاريخى خصوصى فرمان داد. | ||
خط ۴۹: | خط ۵۰: | ||
ج) فصلهاى كتاب | ج) فصلهاى كتاب | ||
رشيدالدين كه از فرهنگ اسلامى تأثير پذيرفته، در روايت خود از اين داستان، قلمرو پدر اغوزخان را تلاس و صيرم تا بخارا دانسته و از تصرف «تمام ممالك ايران و توران و شام و مصر و روم افرنج» سخن به ميان آورده است. هنگامى كه ايلچيان فرستاده اغوز، او را از پاسخهاى درشت | رشيدالدين كه از فرهنگ اسلامى تأثير پذيرفته، در روايت خود از اين داستان، قلمرو پدر اغوزخان را تلاس و صيرم تا بخارا دانسته و از تصرف «تمام ممالك ايران و توران و شام و مصر و روم افرنج» سخن به ميان آورده است. هنگامى كه ايلچيان فرستاده اغوز، او را از پاسخهاى درشت هندیان آگاه ساختند، وى به قصد هندوستان روان شد و گرفتن سرزمينهاى شرقى را آغاز كرد و پس از آن با قوم «قيل براق» در «حدود تاريكى» جنگيد و پس از شكست خوردن از آنان، با مشورت و همكارى زنان براق، بر آن قوم چيره شد و به سوى سرزمين تاريكى (ظلمات) رفت. | ||
مورخ با اشاره به ويژگىهاى زمين ظلمات و راه اغوز بدان جا، از رويدادهاى پيش آمده در اين مسير حكايت مىكند و از رفتن ايلچى (پيك) به فرمان اغوز به «شروان» و «شماخى» گزارش مىدهد. مردمان آنجا ايلچى را پاس داشتند و به فرمان پذيرى از اغوز سر سپردند. | مورخ با اشاره به ويژگىهاى زمين ظلمات و راه اغوز بدان جا، از رويدادهاى پيش آمده در اين مسير حكايت مىكند و از رفتن ايلچى (پيك) به فرمان اغوز به «شروان» و «شماخى» گزارش مىدهد. مردمان آنجا ايلچى را پاس داشتند و به فرمان پذيرى از اغوز سر سپردند. | ||
خط ۵۵: | خط ۵۶: | ||
اغوز پس از آن، «به جانب ارّان و موغان» رفت و بر اثر گرمى هوا، در كوههاى «يايلاق» ماند و همه ولايتهاى آنجا را گرفت و از خاک، پشتهاى ساخت و آن را «آدربايگان» ناميد و از آن پس به مردم بغداد و گرجستان و «ديار بكر و رقّه» پيام فرستاد كه بدان جاها خواهم آمد. | اغوز پس از آن، «به جانب ارّان و موغان» رفت و بر اثر گرمى هوا، در كوههاى «يايلاق» ماند و همه ولايتهاى آنجا را گرفت و از خاک، پشتهاى ساخت و آن را «آدربايگان» ناميد و از آن پس به مردم بغداد و گرجستان و «ديار بكر و رقّه» پيام فرستاد كه بدان جاها خواهم آمد. | ||
وى پس از گرفتن گرجستان، به سوى كردستان روان شد و پس از | وى پس از گرفتن گرجستان، به سوى كردستان روان شد و پس از پاکسازى كوههاى آنجا از مفسدان به سوى ديار بكر رفت. مردم ولايتهاى اربل و موصل و بغداد از او فرمان پذيرفتند و او در بهار، به قصد شام راه افتاد. جز انطاكيه ديگر شهرها بدو سر سپردند و انطاكيه پس از يك سال جنگ به دست اغوز افتاد. گزارش فرستادن ايلچيان همراه با صد مرد، به دمشق و مصر و ماجراى جنگ و صلح مردمان آنجا با اين فرستادگان نيز در همين بخش آمده است. | ||
هنگامى كه اغوز احوال فرنگ و روم را شناخت، پسرانش را بدان جاها فرستاد تا كنار آب دريا جايى بگيرند و پيكهايى نزد فرنگيان بفرستند. داستان رفتن ايلچيان تكفور (پسر اغوز) به فرنگ، و آمدن فرستادگان پادشاه آنجا نزد اغوز و گفتوگوهاى آنان و نمايش شكوه و بزرگى سپاه اغوز بدانان، و جنگيدن ديگر پسران اغوز با روميان و شرح احوال و ويژگىهاى لشكر روم، درونمايه گزارشهاى رشيدالدين در اين بخش است. | هنگامى كه اغوز احوال فرنگ و روم را شناخت، پسرانش را بدان جاها فرستاد تا كنار آب دريا جايى بگيرند و پيكهايى نزد فرنگيان بفرستند. داستان رفتن ايلچيان تكفور (پسر اغوز) به فرنگ، و آمدن فرستادگان پادشاه آنجا نزد اغوز و گفتوگوهاى آنان و نمايش شكوه و بزرگى سپاه اغوز بدانان، و جنگيدن ديگر پسران اغوز با روميان و شرح احوال و ويژگىهاى لشكر روم، درونمايه گزارشهاى رشيدالدين در اين بخش است. | ||
خط ۶۶: | خط ۶۷: | ||
==وضعيت كتاب== | ==وضعيت كتاب== | ||
مصحح اين كتاب، براى بخشهاى بدون عنوان آن، عنوانهايى پيشنهاد كرده و پيش از عنوانهاى خود | مصحح اين كتاب، براى بخشهاى بدون عنوان آن، عنوانهايى پيشنهاد كرده و پيش از عنوانهاى خود نویسنده، واژه «ذكر» را در قلاب آورده و فهرست آيههاى قرآن، عبارتهاى تازى (عربى)، شعرهاى فارسى و نمايه كسان و شهرها و... را در پايان گنجانده است. همچنين فهرستى دراز دامن از تركيبها و واژگان مهم در پايان كتاب وجود دارد. | ||
نسخه بدلهاى تاريخ اغوز بر پايه شماره صفحات و سطرهاى اين كتاب، پيش از فهرستها جاى گرفته و نشانههاى اختصارى نسخهها، در بخش نسخه شناسى پيش گفتار مصحح آمده و از اين رو كه صورت لاتين نامها و لقبها در پانوشت هر صفحه عرضه شده، به انگيزه خوانش درستتر اين واژگان، بخشى با نام «آوا نگارى» نيز در آغاز كتاب گنجانده شده است. | نسخه بدلهاى تاريخ اغوز بر پايه شماره صفحات و سطرهاى اين كتاب، پيش از فهرستها جاى گرفته و نشانههاى اختصارى نسخهها، در بخش نسخه شناسى پيش گفتار مصحح آمده و از اين رو كه صورت لاتين نامها و لقبها در پانوشت هر صفحه عرضه شده، به انگيزه خوانش درستتر اين واژگان، بخشى با نام «آوا نگارى» نيز در آغاز كتاب گنجانده شده است. | ||
خط ۷۸: | خط ۷۹: | ||
# روشن، محمد (تابستان 1379)، «در آستانه تحقيق و نشر جامع التواريخ منسوب رشيدى»، آيينه ميراث، سال سوم، شماره يكم. | # روشن، محمد (تابستان 1379)، «در آستانه تحقيق و نشر جامع التواريخ منسوب رشيدى»، آيينه ميراث، سال سوم، شماره يكم. | ||
# كامران مقدم، شهيندخت (تير و مرداد 1352)، «خواجه [[رشیدالدین فضلالله|رشيدالدين فضلالله همدانى]] و فصلى از جامع التواريخ»، وحيد، شماره 116 و 115. | # كامران مقدم، شهيندخت (تير و مرداد 1352)، «خواجه [[رشیدالدین فضلالله|رشيدالدين فضلالله همدانى]] و فصلى از جامع التواريخ»، وحيد، شماره 116 و 115. | ||
# مرتضوى، منوچهر (تابستان 1341)، «مقلدين شاهنامه در دوره مغول و تيمورى و تاريخ منظوم شمسالدين كاشانى»، | # مرتضوى، منوچهر (تابستان 1341)، «مقلدين شاهنامه در دوره مغول و تيمورى و تاريخ منظوم شمسالدين كاشانى»، دانشکده ادبيات و علوم انسانى تبريز، شماره 61. | ||
[[رده:کتابشناسی]] | [[رده:کتابشناسی]] | ||
[[رده: تاریخ]] | [[رده: تاریخ]] | ||
[[رده: تاریخ ایران]] | [[رده: تاریخ ایران]] | ||