تهذیب البلاغة

تهذیب البلاغة تألیف عبدالهادی فضلی (۱۳۱۴ - ۱۳۹۲ش)، عالم شیعی، اهل بصره، در موضوع علم بلاغت

تهذیب البلاغة
تهذیب البلاغة
پدیدآورانفضلی، عبدالهادی (نويسنده) حسینی، علی (محشی)
ناشردار العلم
مکان نشرایران - قم
سال نشر1387ش
چاپ2
شابک978-964-9972-01-5
موضوعزبان عربی - بدیع - زبان عربی - معانی و بیان
زبانعربی
تعداد جلد1
کد کنگره
‎‏/‎‏ف‎‏6‎‏ت‎‏9‎‏ 2038 ‏PJ‎‏
نورلایبمطالعه و دانلود pdf

بلاغت در لغت، وصول و رسیدن به چیزی را گویند و در اصطلاح بلاغت را گاهی وصف کلام آورده و می‌گویند کلام بلیغ و زمانی وصف متکلم قرار داده و می‌گویند متکلم بلیغ.

بلاغت در سخن، هماهنگ بودن آن با مقتضی حال است و حال، انگیزه «زمینه‌ها و شرایط» و برانگیزنده گوینده است برای اینکه: همراه سخنی که اصل مقصودش را می‌رساند، ویژگی و پیرایه‌ای را نیز رعایت کند.

نویسنده پس از بیان عناصر بلاغت یا سبک‌ها و شیوه‌های ادبی[۱]، شرایط و بایسته‌های بلاغت را بیان نموده[۲] و اقسام سبک‌ها و شیوه‌های ادبی را ذکر نموده است.[۳]

ایشان در ادامه کتاب را به چهار بخش جداگانه تقسیم کرده است. در بخش اول درباره علم معانی سخن گفته است.[۴]، ایشان علم معانی را علمی می‌داند که در آن از سبکها و شیوه‌های هماهنگی الفاظ درخور مقام و مناسب حال، بحث و گفتگو می‌شود.[۵] کلام و تقسیمات مرکب[۶]،احکام مسندالیه[۷]، احکام مسند[۸]، احکام قیدها یا وابسته‌های فعل[۹]، تقسیم اسناد[۱۰] از دیگر قسمتهای این بخش است.

بخش دوم کتاب درباره اقسام کلام است[۱۱] و در آن از خبر[۱۲]، اقسام خبر[۱۳]، انشاءو اقسام آن[۱۴] و شیوه‌های بکارگیری جمله‌های انشائیه[۱۵] و.....سخن گفته است.

بخش سوم کتاب درباره علم بیان است. ایشان علم بیان را دانشی می‌داند که در آن از شیوه‌های معنوی کلام بحث و گفتگو میشود و با بکارگیری آن شیوه‌ها، کلام هماهنگ و مناسب مقام می‌گردد.[۱۶]

نویسنده در تفاوت علم بیان و معانی می‌نویسد: دانش بیان به‌طور کامل از صورتهای ذهنی متفاوت برای تحقق‌یافتن یک معنی بحث و گفتگو می‌کند، در حالی که دانش معانی در پیرامون اشکال گوناگون برای دستیابی به یک معنا بحث می‌کند و به تعبیر دیگر عنصر اصلی و رکن اساسی بیان، خیال است، اما هسته مرکزی معانی، شکل‌گیری‌های مختلف به منظور دستیابی به معنایی روشن و خاص است.[۱۷]، سپس به بیان هر یک از اسلوبها و دستمایه‌های بنیادی علم بیان یعنی تشبیه[۱۸] ، حقیقت و مجاز[۱۹] ، استعاره[۲۰] و کنایه[۲۱] پرداخته و پس از تعریف هر کدام، تقسیمات آنها را بیان کرده است.

چهارمین بخش کتاب درباره علم بدیع است.[۲۲] علم بدیع دانشی است که در آن از شکلهای معنوی و لفظی که موجب زیبایی کلام و تأثیر بیشتر آن در شنونده و خواننده است، بحث و گفتگو می‌کند.[۲۳]. نویسنده هر یک از شیوه‌ها و گونه‌های بدیع را به صورتهای معنوی و لفظی تقسیم می‌کند.

مهمترین صور بدیعیه عبارتند از:

  1. شکلهای معنوی که عبارتند از :طباق، توریه، استخدام، لف و نشر، مبالغه، حسن تعلیل.
  2. شکلهای لفظی که عبارتند از :جناس، سجع، حسن ابتدا و انتها،

نویسنده در این بخش هر کدام از این شکال و صورتهای بدیع را شرح داده است.



پانویس

  1. ر.ک: متن، ص11
  2. ر.ک: همان
  3. ر.ک: همان، ص12
  4. ر.ک: همان، ص17
  5. ر.ک: همان
  6. ر.ک: همان، ص20
  7. ر.ک: همان، ص24
  8. ر.ک: همان، ص46
  9. ر.ک: همان، ص52
  10. ر.ک: همان، ص57
  11. ر.ک: همان، ص65
  12. ر.ک: همان، ص65
  13. ر.ک: همان، ص69
  14. ر.ک: همان، ص73-74
  15. ر.ک: همان، ص74
  16. ر.ک: همان، ص99
  17. ر.ک: همان، ص101
  18. ر.ک: همان، ص102
  19. ر.ک: همان، ص112
  20. ر.ک: همان، ص118
  21. ر.ک: همان، ص124
  22. ر.ک: همان، ص129
  23. ر.ک: همان

منابع مقاله

وابسته‌ها