تلخيص كتاب القياس: تفاوت میان نسخه‌ها

<div class='wikiInfo'>

[[پرونده:NUR01735J1.jpg|بندانگشتی|تلخيص كتاب القياس]]

|+ |

! نام کتاب!! data-type='bookName'|تلخيص كتاب القياس

|-

|نام های دیگر کتاب

|data-type='otherBookNames'|القياس. برگزيده

|-

|data-type='authors'|[[ابن رشد، محمد بن احمد]] (نويسنده)

[[ارسطو]] (نويسنده)

 

 

[[بترورث، تشارلس ]] (مصحح)

|زبان  

|data-type='language'|عربي

|کد کنگره  

|data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏BBR‎‏ ‎‏650‎‏ ‎‏1362  

|موضوع  

|data-type='subject'|فلسفه اسلامي - متون قديمي تا قرن 14  

 

|-

|ناشر

|data-type='publisher'|الهيئة المصرية العامة للکتاب

|-

|مکان نشر

|data-type='publishPlace'|مصر - قاهره

|-

|ata-type='publishYear'|مجلد1: 1983م , 

'''تلخيص كتاب القياس'''، چنان‎که از نام آن پیداست، تلخیص کتاب «القياس» از کتاب «ارگانون» یا «منطق» ارسطو است که توسط ابن رشد، تلخیص شده است. این کتاب، سومین بخش از مجموعه آثار ارسطو می‎باشد (این بخش‎ها به ترتیب عبارتند از: قاطیغوریاس (مقولات ده‎گانه)؛ بارى ارمینیاس (قضایا)؛ آنالوطیقاى اول (قیاس)؛ آنالوطیقاى دوم (برهان)؛ طوبیقا (جدل)؛ سوفسطیقا (سفسطه و مغالطه)؛ ریطوریقا (خطابه)؛ بوطیقا (شعر) و ایساغوجى).

در واقع شرح‎های ابن رشد بر آثار ارسطو را می‎توان به سه دسته کلی، تقسیم کرد: شرح‎های مفصل و بزرگ که «تفسیر» یا «شرح» نامیده می‎شوند، شرح‎های متوسط موسوم به «تلخیص» و خلاصه‎های نوشته‎های ارسطو که «جامع» و در جمع، «جوامع» نام دارند. شیوه کار ابن رشد در «تفسیرها» چنین است که نخست پاره‎هایی از متن ارسطو را از ترجمه عربی آنها نقل می‎کند و سپس به تفسیر دقیق و ژرف آنها می‎پردازد و در این رهگذر از آنچه از تفاسیر شارحان یونانی ترجمه‎شده به عربی، در دست داشته است، بهره می‎گیرد و گاه نیز از آنها انتقاد می‎کند و سرانجام برداشت خود را از متن ارسطو توضیح می‎دهد. در خلاصه‎ها یا «جوامع» وی همیشه از سوی خود سخن می‎گوید، درحالی‎که عقاید و نظریات ارسطو را بیان می‎‎کند و در این رهگذر از نوشته‎های دیگر وی برای توضیح و تکمیل متن در دست، بهره می‎گیرد و از خودش نیز مطالبی بر آنها می‎افزاید<ref>ر.ک: خراسانی، شرف‎الدین، ج3، ص560-‎561</ref>.

اما در شرح‎های متوسط یا «تلخیص‎ها»، که اثر حاضر نیز از جمله آنها می‎باشد، وی کلمات اول متن ارسطو را نقل و سپس بقیه مطالب را به زبان خودش شرح می‎دهد و توضیحات و نظریات شخصی و مطالبی از منابع فیلسوفان اسلامی را نیز بر آنها می‎افزاید؛ به‎گونه‎ای که اثر، به‎صورت نوشته مستقلی آشکار می‎شود که گفته‎های ارسطو و ابن رشد به هم آمیخته شده و نمی‎توان آنها را از یکدیگر تشخیص داد<ref>ر.ک: همان</ref>.

کتاب به قلم محمود قاسم تحقیق و با دو مقدمه از تشارلس بترورث (مصحح) و احمد عبدالمجید هریدی (مصحح)، آغاز شده است. در مقدمه نخست، به بیان این نکته پرداخته شده است که اثر حاضر، جزء سوم از اجزای هشت‎گانه اقسام تلخیص ابن رشد از کتب منطق ارسطو می‎باشد، اما از آنجا که تلخیص «ایساغوجی» پیش از آن به چاپ رسیده، این کتاب جزء چهارم نشریه محسوب می‎شود<ref>ر.ک: مقدمه نخست، ص49</ref>.

در مقدمه دوم، ضمن بیان این نکته که اثر حاضر، بر اساس هفت نسخه خطی، تصحیح و تحقیق شده، به توضیح نسخ کتاب، پرداخته شده است<ref>ر.ک: مقدمه دوم، ص51-‎55</ref>.

ابن رشد، مطالب کتاب خود را در دو مقاله، عرضه نموده است. در مقاله نخست، در ضمن سه فصل، ابتدا به بررسی انواع مقدمه، از حیث صورت و ماده پرداخته شده و سپس، عکس در مقدمات از جمله عکس در مقدمات مطلقه، مقدمات ضروریه و مقدمات ممکنه و نیز ائتلاف در قیاس و اشکال مختلف آن، مورد بحث قرار گرفته است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص61-‎227</ref>.

مقاله دوم، دارای یازده فصل می‎باشد که موضوعات مطرح‎شده در آنها، به ترتیب عبارتند از: قیاس‎هایی که نتایج کلی به دنبال دارند و نتایج موجبه جزئیه نیز گاهی به آنها ملحق می‎شود و...؛ کی و چگونه امکان دارد نتیجه صادق از مقدمات کاذب برآید؛ بیان به کمک دور در اشکال مختلف؛ تفاوت میان قیاس مستقیم و قیاس خلف؛ مباحث مربوط به صناعت جدل؛ پاره‎ای از مباحث مربوط به صغزی و کبری و نتیجه؛ پاره‎ای از استدلالات که در حکم مقاییس هستند؛ انعکاسی در دو حد متقابل وجود دارد، هرکدام بر طرف مقابل خود منعکس می‎شود؛ ائتلاف دو موجبه کلیه در شکل ثانی و ثالث؛ استقراء، ضمیر و سایر قیاسات مورد استفاده در حکم قیاس‎هایی است که بحث آنها مطرح شد و...<ref>همان، ص255-‎363</ref>.

فهرست مطالب در ابتدا و فهرست اعلام ارسطو (مواضعی که ارسطو در آنها ذکر شده و مواضعی که به اقوال ارسطو اشاره شده است)؛ سایر اعلام؛ کتب مذکور در متن؛ مقابله فقرات تلخیص کتاب «القياس» ابن رشد با نصوص کتاب «القياس» ارسطو و مقابله فقرات مقالات تلخیص کتاب «القياس» ابن رشد با فصول مقالات کتاب «القياس» ارسطو، در انتهای کتاب آمده است.

در پاورقی‎ها علاوه بر اشاره به اختلاف نسخ، به توضیح برخی از مطالب متن پرداخته شده است<ref>ر.ک: پاورقی، ص198</ref>.

==پانویس ==

<references />

# خراسانی، شرف‎الدین، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374.

[[رده:کتاب‌شناسی]]

[[رده:کتاب‌شناسی]]

[[رده:کتاب‌شناسی]]

 

[[رده:قربانی 25 تیر الی 24 مرداد]]