تلخيص كتاب العبارة: تفاوت میان نسخه‌ها

 

<div class="wikiInfo">

[[پرونده:NUR01711J1.jpg|بندانگشتی|تلخيص كتاب العبارة]]

{| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"

! نام کتاب!! data-type="bookName" |تلخيص كتاب العبارة

|-

| data-type="otherBookNames" |

| data-type="authors" |[[ابن رشد، محمد بن احمد]] (نویسنده)

 

 

 

| data-type="language" |عربي 

|کد کنگره  

| data-type="congeressCode" style="direction:ltr" |‏BBR‎‏ ‎‏649‎‏ ‎‏13‎‏60  

|موضوع  

| data-type="subject" |ابن رشد، محمد بن احمد، 520 - 595ق. العباره  

 

| data-type="publisher" |الهيئة المصرية العامة للکتاب  

|-

|مکان نشر  

| data-type="publishPlace" |مصر - قاهره

|-

|سال نشر

| data-type="publishYear" | 1981م

|- class="articleCode"

|کد اتوماسیون

| data-type="automationCode" |AUTOMATIONCODE1711AUTOMATIONCODE

|}

'''تلخيص كتاب العبارة'''، چنان‎که از نام آن پیداست، خلاصه‎‎ای از «كتاب العبارة» از کتاب «ارگانون» یا «منطق» [[ارسطو]] است که توسط [[ابن رشد، محمد بن احمد|ابن رشد]]، صورت گرفته است.

شرح‎های ابن رشد بر آثار [[ارسطو]] را می‎توان به سه دسته تقسیم کرد: شرح‎های مفصل و بزرگ که «تفسیر» یا «شرح» نامیده می‎شوند، خلاصه‎های نوشته‎های [[ارسطو]] که «جامع» و در جمع «جوامع» نام دارند و شرح‎های متوسط موسوم به «تلخیص» که اثر حاضر نیز از جمله آنها می‎باشد. شیوه کار ابن رشد در شرح‎های متوسط یا «تلخیص‎ها»، معمولا بدین صورت است که وی ابتدا کلمات اول متن [[ارسطو]] را نقل و سپس بقیه مطالب را به زبان خودش شرح می‎دهد و توضیحات و نظریات شخصی و مطالبی از منابع فیلسوفان اسلامی نیز بر آنها می‎افزاید؛ به‎گونه‎ای که اثر به‎صورت نوشته مستقلی آشکار می‎شود که گفته‎های [[ارسطو]] و ابن رشد به هم آمیخته شده و نمی‎توان آنها را از یکدیگر تشخیص داد که این روش در اثر حاضر، تا حدودی به چشم می‎خورد<ref>ر.ک: خراسانی، شرف‎الدین، ج3، ص560-‎561</ref>.

کتاب به قلم محمود قاسم تحقیق و با دو مقدمه از تشارلس بترورث (مصحح) و احمد عبدالمجید هریدی (مصحح) آغاز شده است. در مقدمه نخست، به این نکته اشاره شده است که اثر حاضر، جزء دوم از اجزای هشت‎گانه تلخیص ابن رشد از کتاب‎های [[ارسطو]] در علم منطق که به «ارگانون» معروف است می‎باشد و پیش از آن، تلخيص کتاب مقولات و تلخیص ایساغوجی، به چاپ رسیده است<ref>ر.ک: مقدمه نخست، ص13</ref>.

در مقدمه دوم، به بیان این نکته پرداخته شده است که [[ابن رشد، محمد بن احمد|ابن رشد]]، در تلخیص کتاب مقولات، ترتیبات و تقسیمات کتاب [[ارسطو]] را رعایت کرده و کتاب خویش را بر همان اساس، مرتب نموده است، اما در این کتاب، با این تصور که رعایت ترتیب کتاب [[ارسطو]]، مانع از شرح و تلخیص عبارات و مطالب خواهد گردید، از این متابعت عدول کرده است و مطالب را به روشی متفاوت و خاص، ارائه نموده است؛ بدین‎گونه که مطالب کتاب [[ارسطو]] را به پنج فصل تقسیم و در هریک از آنها، فصل یا فصولی را که متناظر با کتاب [[ارسطو]] می‎باشد، آورده است. سپس بدون آوردن کلمه «قال» (که معمولا پس از آن کلام [[ارسطو]] را نقل می‎کند) – مگر در چند مورد - موضعی که [[ارسطو]] بدان پرداخته را شرح کرده است؛ درصورتی‎که در تلخیص کتاب مقولات این امر بارها تکرار شده است<ref>ر.ک: مقدمه دوم، ص17</ref>.

ابن رشد در این کتاب، فقط پنج مرتبه از عبارت «قال» استفاده کرده و در اولین مرتبه (که در ابتدای کتاب می‎باشد)، کلامی پس از آن آمده که بعید است از ارسطو باشد و در دو مرتبه دیگر که از این عبارت استفاده شده، پس از «قال» عبارتی آمده که مناظر و مشابه با نص ارسطو در «كتاب العبارة» نمی‎باشد<ref>ر.ک: همان، ص17-‎18</ref>.

چنان‎که اشاره شد، ابن رشد کتاب خویش را به پنج فصل تقسیم نموده است. فصل نخست که به‎مثابه مقدمه یا مدخل کتاب می‎باشد، به سه قول تقسیم شده است: قول اول در اسم، قول دوم در کلمه (فعل) و قول سوم در قول (جمله). دو قول نخست، زمینه «قول جازم» (جمله خبریه) را که [[ارسطو]] و [[ابن رشد، محمد بن احمد|ابن رشد]]، آن را عرض اصلی کتاب، شمرده‎اند، فراهم می‎سازد. ابن رشد در این تمهید، همانند [[ارسطو]]، به بحث از اصطلاحات پرداخته و در ابتدا، لفظ را تعریف نموده و پس از آن، به شرح تفصیلی اسم، کلمه و قول مبادرت نموده است<ref>ر.ک: همان، ص20</ref>.

در فصل دوم، ابتدا به بحث از اصناف معانی و متقابلات شش‎گانه پرداخته شده و سپس، موضوع و محمول به‎حسب این متقابلات توضیح داده شده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص70-‎83</ref>.

[[ابن رشد، محمد بن احمد|ابن رشد]] فصل سوم کتاب را به بیان قضایای ثنائی و ثلاثی اختصاص داده<ref>ر.ک: همان، ص84-‎97</ref> و در فصل چهارم، به توضیح قضایای دارای جهات و بدون جهات، پرداخته است<ref>ر.ک: همان، ص105-‎108</ref>. در فصل آخر کتاب نیز به بررسی اقاویل متقابله و اینکه کدام‎یک از آنها از تضاد شدیدتری برخوردارند، بحث شده است<ref>ر.ک: همان، ص117-‎124</ref>.

در پاورقی‎ها که توسط مصححین نوشته شده است، علاوه بر اشاره به اختلاف نسخ، به توضیح برخی از مطالب متن، پرداخته شده است<ref>ر.ک: پاورقی، ص87</ref>.

==پانویس ==

<references />

# خراسانی، شرف‎الدین، دائرة‎المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374.

== وابسته‌ها ==