۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
تلخيص المرام في فقه حج بيت‌الله الحرام (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۱ اکتبر ۲۰۱۹، ساعت ۲۳:۱۱
، ۲۱ اکتبر ۲۰۱۹بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
}} | }} | ||
'''تلخيص المرام في فقه حج بيت‌الله الحرام (مناسك الحج)'''، اثر جمال‌الدین حسن بن زین‌الدین | '''تلخيص المرام في فقه حج بيت‌الله الحرام (مناسك الحج)'''، اثر [[ابن شهید ثانی، حسن بن زین‌الدین|جمال‌الدین حسن بن زین‌الدین عاملی]]، کتابی است یک جلدی به زبان عربی با موضوع فقه استدلالی جعفری. این اثر به تحقیق [[قبیسی، هادی|شیخ هادی قبیسی عاملی]] رسیده است. نویسنده در این کتاب، به بیان احکام و مناسک حج می‌پردازد. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
نویسنده در بخشی از کلام خویش، هنگام ذکر طواف می‌گوید: سپس روبه‌روی حجر الاسود قرار می‌گیرد و اولین جزء از طوافش را از کنار رکن یمانی، درحالی‌که کتف چپش را محاذی آن واقع می‌کند، انجام می‌دهد؛ ولو از روی گمان، بنا بر معروف از کلام متأخرین از اصحاب. البته اشکالی وجود نخواهد داشت که ما به‌خاطر خروج از مخالفت با آنان، به آنچه که ذکر کرده‌اند، ملتزم شویم. پس احادیث ائمه ما خالی از پرداختن به این تحریرند و در نفی مضایقه به این مقدار، ظهور دارند. نویسنده سپس می‌گوید: در آخر شوط هفتم طواف، ختم به جایی که از آنجا شروع کرده بود، مراعات می‌شود و باید اولین جزء بدنش با اولین جزء از حجر محاذی شود؛ همان طور که در ابتدای دور اول طواف نیز چنین می‌شد. البته واقع امر این است که دلیلی بر اعتبار چنین تضییقی وجود ندارد، ولی معروف در کلام علما چنین است و البته اشکالی هم در موافقت با آنان پیش نمی‌آید<ref>ر.ک: همان، ص28</ref>. | نویسنده در بخشی از کلام خویش، هنگام ذکر طواف می‌گوید: سپس روبه‌روی حجر الاسود قرار می‌گیرد و اولین جزء از طوافش را از کنار رکن یمانی، درحالی‌که کتف چپش را محاذی آن واقع می‌کند، انجام می‌دهد؛ ولو از روی گمان، بنا بر معروف از کلام متأخرین از اصحاب. البته اشکالی وجود نخواهد داشت که ما به‌خاطر خروج از مخالفت با آنان، به آنچه که ذکر کرده‌اند، ملتزم شویم. پس احادیث ائمه ما خالی از پرداختن به این تحریرند و در نفی مضایقه به این مقدار، ظهور دارند. نویسنده سپس می‌گوید: در آخر شوط هفتم طواف، ختم به جایی که از آنجا شروع کرده بود، مراعات می‌شود و باید اولین جزء بدنش با اولین جزء از حجر محاذی شود؛ همان طور که در ابتدای دور اول طواف نیز چنین می‌شد. البته واقع امر این است که دلیلی بر اعتبار چنین تضییقی وجود ندارد، ولی معروف در کلام علما چنین است و البته اشکالی هم در موافقت با آنان پیش نمی‌آید<ref>ر.ک: همان، ص28</ref>. | ||
جمال‌الدین حسن بن زین‌الدین | [[ابن شهید ثانی، حسن بن زین‌الدین|جمال‌الدین حسن بن زین‌الدین عاملی]]، درباره موالات میان اشواط معتقد است: اولی، اعتبار موالات در اشواط سبعه است، هرچند مشهور اقتصار در اعتبار موالات اربعه است و تجویز تفریق باقی شوط‌ها به دلیل ضرورت یا قضای حاجت یا نماز واجب یا نافله‌ای است که ترس فوتش باشد؛ چه، دلیل توان اثبات مطلب مشهور را ندارد؛ بنابراین احتیاط در مثل چنین موردی، مهم‌تر است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
او همچنین در ارکان حج می‌نویسد: برخی اصحاب معتقدند: مراد از رکن، چیزی است که حج با از دست رفتن عمدی (نه سهوی) آن از دست برود. البته آنان فوات موقفین را از این مورد استثنا می‌کنند و می‌گویند: در این مورد، فوت عمدی و سهوی، موجب بطلان حج است (بطلان را به معنی عمدی و سهوی می‌گیرند)؛ درحالی‌که نیازی به چنین تکلفی نیست، به‌علاوه اینکه اساسا این کلام، محل تأمل است...<ref>ر.ک: همان، ص28-29</ref>. | او همچنین در ارکان حج می‌نویسد: برخی اصحاب معتقدند: مراد از رکن، چیزی است که حج با از دست رفتن عمدی (نه سهوی) آن از دست برود. البته آنان فوات موقفین را از این مورد استثنا می‌کنند و می‌گویند: در این مورد، فوت عمدی و سهوی، موجب بطلان حج است (بطلان را به معنی عمدی و سهوی می‌گیرند)؛ درحالی‌که نیازی به چنین تکلفی نیست، به‌علاوه اینکه اساسا این کلام، محل تأمل است...<ref>ر.ک: همان، ص28-29</ref>. | ||
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
در نسبت داشتن کتاب به نویسنده، شکی نیست و سید محسن امین و آقابزرگ انتساب این اثر به نویسنده را ذکر کرده‌اند<ref>ر.ک: مقدمه تحقیق، ص29</ref>. | در نسبت داشتن کتاب به نویسنده، شکی نیست و سید محسن امین و آقابزرگ انتساب این اثر به نویسنده را ذکر کرده‌اند<ref>ر.ک: مقدمه تحقیق، ص29</ref>. | ||
همه کسانی که آثار این نویسنده را برشمرده‌اند، «مناسك الحج» را با همین نام از آثار وی دانسته‌اند؛ تنها، آقابزرگ در الذريعة 22:259 گفته: نسخهای را دیدم که کتابت آن در سال 1221 بوده و در پشت کتابلإ آن را «تلخيص المرام في فقه حجّ بيت الله الحرام» نامیده بودند. | همه کسانی که آثار این نویسنده را برشمرده‌اند، «مناسك الحج» را با همین نام از آثار وی دانسته‌اند؛ تنها، [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|آقابزرگ]] در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] 22:259 گفته: نسخهای را دیدم که کتابت آن در سال 1221 بوده و در پشت کتابلإ آن را «تلخيص المرام في فقه حجّ بيت الله الحرام» نامیده بودند. | ||
محقق می‌گوید: شاید این تسمیه از عبارات مذکور در مقدمه کتاب گرفته شده؛ آنجا که نویسنده گفته است: «و بعد فهذه نبذة من الكلام في فقه | |||
محقق می‌گوید: شاید این تسمیه از عبارات مذکور در مقدمه کتاب گرفته شده؛ آنجا که نویسنده گفته است: «و بعد فهذه نبذة من الكلام في فقه الحجّ إلی بيت‌الله الحرام»<ref>ر.ک: همان</ref>. | |||
محقق، به نُه نسخه از کتاب دست یافته است و در تحقیق بر چهار نسخه از این نسخه‌ها، اعتماد کرده است. این چهار نسخه عبارتند از: نسخه اصلی که در کتابخانه آستان قدس ضمن مجموعه شماره 1/19703 محفوظ است. نسخه «م» کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی ضمن مجموعه شماره 7/9899. نسخه «ن» کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی ضمن مجموعه شماره 3/6357 که مقداری از اول کتاب تا «بالبيت خرج من ذنوبه» ناقص است و نسخه «ص» از همان کتابخانه ضمن مجموعه شماره 1/1691 که طبق نوشته اول کتاب، مال سید مصطفی حسینی صفایی خوانساری بوده است<ref>ر.ک: همان، ص30-32</ref>. | محقق، به نُه نسخه از کتاب دست یافته است و در تحقیق بر چهار نسخه از این نسخه‌ها، اعتماد کرده است. این چهار نسخه عبارتند از: نسخه اصلی که در کتابخانه آستان قدس ضمن مجموعه شماره 1/19703 محفوظ است. نسخه «م» کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی ضمن مجموعه شماره 7/9899. نسخه «ن» کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی ضمن مجموعه شماره 3/6357 که مقداری از اول کتاب تا «بالبيت خرج من ذنوبه» ناقص است و نسخه «ص» از همان کتابخانه ضمن مجموعه شماره 1/1691 که طبق نوشته اول کتاب، مال سید مصطفی حسینی صفایی خوانساری بوده است<ref>ر.ک: همان، ص30-32</ref>. | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۹: | ||
چون اولین نسخه، نزدیک‌ترین نسخه به عصر مؤلف بوده و به دلیل برخی ویژگی‌های دیگر، نسخه اصل در کتاب قرار گرفته و سایر نسخه‌ها با رعایت قواعد متعارف تحقیق نصوص قدیمی به‌لحاظ مقابله و تصحیح، با این نسخه، مقابله شده‌اند. از جمله کارهای محقق، علاوه بر مقابله نسخه‌ها، اشاره به اختلاف میانشان در حاشیه کتاب است. وی همچنین اقوال فقهی که مصنف در کتاب به آن اشاره کرده را استخراج کرده؛ به‌علاوه روایات وارده را هم از مصادر اصلی‌اشان استخراج کرده؛ متن کتاب را عنوان‌بندی و پاراگراف‌بندی کرده است. متن را اصلاح و تنظیم کرده که عمده تحقیق همین مورد است و در آخر کتاب برای آن فهارس فنی قرار داده است<ref>ر.ک: همان، ص32-33</ref>. | چون اولین نسخه، نزدیک‌ترین نسخه به عصر مؤلف بوده و به دلیل برخی ویژگی‌های دیگر، نسخه اصل در کتاب قرار گرفته و سایر نسخه‌ها با رعایت قواعد متعارف تحقیق نصوص قدیمی به‌لحاظ مقابله و تصحیح، با این نسخه، مقابله شده‌اند. از جمله کارهای محقق، علاوه بر مقابله نسخه‌ها، اشاره به اختلاف میانشان در حاشیه کتاب است. وی همچنین اقوال فقهی که مصنف در کتاب به آن اشاره کرده را استخراج کرده؛ به‌علاوه روایات وارده را هم از مصادر اصلی‌اشان استخراج کرده؛ متن کتاب را عنوان‌بندی و پاراگراف‌بندی کرده است. متن را اصلاح و تنظیم کرده که عمده تحقیق همین مورد است و در آخر کتاب برای آن فهارس فنی قرار داده است<ref>ر.ک: همان، ص32-33</ref>. | ||
صفحه 64 تا 72 کتاب، حاوی رونوشت تصاویر نسخهای خطی کتاب و نمونه خط شیخ بهایی است. فهارس فنی کتاب، شامل: مصادر تحقیق، فهارس آیات قرآنی و احادیث و اسامی معصومان(ع)، اعلام و راویان، اماکن و حیوانات است و در نهایت، فهرست موضوعات، در انتهای کتاب ذکر شده است<ref>ر.ک: کتاب، ص175-206</ref>. | صفحه 64 تا 72 کتاب، حاوی رونوشت تصاویر نسخهای خطی کتاب و نمونه خط [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شیخ بهایی]] است. فهارس فنی کتاب، شامل: مصادر تحقیق، فهارس آیات قرآنی و احادیث و اسامی معصومان(ع)، اعلام و راویان، اماکن و حیوانات است و در نهایت، فهرست موضوعات، در انتهای کتاب ذکر شده است<ref>ر.ک: کتاب، ص175-206</ref>. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||