۸۱٬۷۲۰
ویرایش
جز
جایگزینی متن - ' '''' به '''''
بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' '''' به ''''') |
||
| (۱۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| عنوان‌های دیگر =بحر العلوم | | عنوان‌های دیگر =بحر العلوم | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[سمرقندی، نصر بن محمد]] ( | [[سمرقندی، نصر بن محمد]] (نویسنده) | ||
[[عمروی، عمر]] (محقق) | [[عمروی، عمر]] (محقق) | ||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
| سال نشر = 1416 ق یا 1996 م | | سال نشر = 1416 ق یا 1996 م | ||
| کد اتوماسیون = | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE01398AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| تعداد جلد =3 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =01398 | |||
| کتابخوان همراه نور =01398 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''تفسير السمرقندي''' كه به «بحرالعلوم» نام‌گذارى شده است و در 3 جلد وزيرى به زبان عربى شامل تمام قرآن مى‌باشد، مانند: [[جامع البيان في تفسير القرآن (تفسير الطبري)|تفسير طبرى]] از تفاسير مأثور به شمار مى‌رود. حاجى خليفه در [[كشف الظنون عن أسامي الكتب و الفنون|كشف الظنون]] مى‌نويسد: «بحرالعلوم كتابى مشهور، دقيق و مفيد است كه زين‌الدين قاسم بن قطلوبغاى حنفى احاديثش را تخريج كرده است». با رويكرد نقلى تفسير، احاديث بسيارى در بيان مفاهيم آيات قرآن در آن آمده است و مؤلف نظريات تفسيرى صحابه و تابعين از جمله عبدالله بن عباس، عبدالله بن مسعود، ابى بن كعب، مجاهد، حسن بصرى و ديگران از اصحاب تفاسير نقلى مانند مقاتل بن سليمان، قتادة و تفاسير لغويين مانند: زجاج، فراء، ابن قتيبة دينورى و ابوعبيدة معمر بن مثنى را نقل نموده است. [[سمرقندی، نصر بن محمد |سمرقندى]] قبل از تفسير، مقدمات عمده‌اى در علوم قرآن و مباحث آن ذكر نكرده و فقط به بيانى مختصر در تشويق به طلب تفسير، رواياتى در فضيلت قرآن و تفسير و شرايط آن و نهى از تفسير به رأى و ادلة آن اكتفا كرده است. | |||
'''تفسير السمرقندي'''، تألیف [[سمرقندی، نصر بن محمد|نصر بن محمد سمرقندی]]، كه به «بحرالعلوم» نام‌گذارى شده است و در 3 جلد وزيرى به زبان عربى شامل تمام قرآن مى‌باشد، مانند: [[جامع البيان في تفسير القرآن (تفسير الطبري)|تفسير طبرى]] از تفاسير مأثور به شمار مى‌رود. حاجى خليفه در [[كشف الظنون عن أسامي الكتب و الفنون|كشف الظنون]] مى‌نويسد: «بحرالعلوم كتابى مشهور، دقيق و مفيد است كه زين‌الدين قاسم بن قطلوبغاى حنفى احاديثش را تخريج كرده است». با رويكرد نقلى تفسير، احاديث بسيارى در بيان مفاهيم آيات قرآن در آن آمده است و مؤلف نظريات تفسيرى صحابه و تابعين از جمله عبدالله بن عباس، عبدالله بن مسعود، ابى بن كعب، مجاهد، حسن بصرى و ديگران از اصحاب تفاسير نقلى مانند مقاتل بن سليمان، قتادة و تفاسير لغويين مانند: زجاج، فراء، ابن قتيبة دينورى و ابوعبيدة معمر بن مثنى را نقل نموده است. [[سمرقندی، نصر بن محمد |سمرقندى]] قبل از تفسير، مقدمات عمده‌اى در علوم قرآن و مباحث آن ذكر نكرده و فقط به بيانى مختصر در تشويق به طلب تفسير، رواياتى در فضيلت قرآن و تفسير و شرايط آن و نهى از تفسير به رأى و ادلة آن اكتفا كرده است. | |||
== روش تفسير == | == روش تفسير == | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۷: | ||
البته در مقدمه تفسير، طرق خود را ذكر مى‌نمايد، در لابلاى تفسير نيز آنجا كه طريق او با آنچه در مقدمه ذكر كرده، متفاوت باشد آن را بازگو مى‌كند. | البته در مقدمه تفسير، طرق خود را ذكر مى‌نمايد، در لابلاى تفسير نيز آنجا كه طريق او با آنچه در مقدمه ذكر كرده، متفاوت باشد آن را بازگو مى‌كند. | ||
مؤلف به ذكر مجرد روايات و استشهادات تفسيرى بسنده كرده و جز اندك مواردى به ترجيح اقوال نمى‌پردازد، در موارد بسيار اندك متعرض اختلاف قرائت‌ها مى‌شود؛ مانند آيه 124 سوره بقره ''' «لا ينال عهدي الظالمين» ''' | مؤلف به ذكر مجرد روايات و استشهادات تفسيرى بسنده كرده و جز اندك مواردى به ترجيح اقوال نمى‌پردازد، در موارد بسيار اندك متعرض اختلاف قرائت‌ها مى‌شود؛ مانند آيه 124 سوره بقره''' «لا ينال عهدي الظالمين»'''..<ref>ج 1، صفحه 90</ref>در صورت امكان، آيات قرآن كريم را با عنايت به ديگر آيات، شرح و تفسير مى‌كند؛ مانند: آيه 36 سوره آل‌عمران''' «و انیاعيذها بك و ذريتها من الشيطان الرجيم»'''..<ref>جلد 1، ص208</ref>گاهى هم به مباحث لغوى و زبانى مى‌پردازد. | ||
برخى روايات اسراييلى در اين تفسير آمده است؛ امّا در شيوه بيان، عدم اعتماد او به اسرائيليات پيداست. البته اشاره‌اى به بيان ضعيف و نقد روايات نمى‌نمايد؛ مانند آيه 102 سوره بقره ''' «و ما انزل على الملكين هاروت و ماروت» ''' و آيه 36 بقره ''' «فازلهما الشيطان عنها» ''' و | برخى روايات اسراييلى در اين تفسير آمده است؛ امّا در شيوه بيان، عدم اعتماد او به اسرائيليات پيداست. البته اشاره‌اى به بيان ضعيف و نقد روايات نمى‌نمايد؛ مانند آيه 102 سوره بقره''' «و ما انزل على الملكين هاروت و ماروت»''' و آيه 36 بقره''' «فازلهما الشيطان عنها»''' و..<ref>آيه 250 بقره</ref>''' «و لما برزوا لجالوت و جنوده»'''..<ref>به ترتيب ج 1، صفحات 79-44-164</ref> | ||
تفسير سمرقندى از ذكر مباحث نظرى نيز خالى نيست و در موارد بسيارى برخى پندارهاى سست پيرامون تناقض ظاهرى برخى آيات را طرح و به ردّ آن پرداخته است؛ مانند آيه 29 سوره بقره ''' «هو الذى خلق لكم ما في الارض جميعاً ثم استوى الى السماء فسواهن سبع سموات...» ''' | تفسير سمرقندى از ذكر مباحث نظرى نيز خالى نيست و در موارد بسيارى برخى پندارهاى سست پيرامون تناقض ظاهرى برخى آيات را طرح و به ردّ آن پرداخته است؛ مانند آيه 29 سوره بقره''' «هو الذى خلق لكم ما في الارض جميعاً ثم استوى الى السماء فسواهن سبع سموات...»'''..<ref>ج 1، ص39</ref> | ||
در آيات احكام، به اختصار قناعت نموده، حكم فقهى را به اندازه مورد نياز در تفسير آيه و در اغلب موارد بدون استدلال و نقل اقوال ديگر مذاهب، بيان مى‌دارد. از جمله مواردى كه به نقل اقوال و استدلال جزيى مى‌پردازد، | در آيات احكام، به اختصار قناعت نموده، حكم فقهى را به اندازه مورد نياز در تفسير آيه و در اغلب موارد بدون استدلال و نقل اقوال ديگر مذاهب، بيان مى‌دارد. از جمله مواردى كه به نقل اقوال و استدلال جزيى مى‌پردازد،..<ref>آيه 38 سوره مائده</ref>،''' «و السارق و السارقه...»'''..<ref>جلد 1، صفحه 388</ref>، و آيه 33 سوره مائده..<ref>ج 1، صفحه 386</ref>مى‌باشد. | ||
سمرقندى گاهى نيز به اسباب نزول آيات به نقل از صحابه، تابعين و ديگر تفاسير، مى‌پردازد؛ مانند: آيه 3 و 4 سوره مائده | سمرقندى گاهى نيز به اسباب نزول آيات به نقل از صحابه، تابعين و ديگر تفاسير، مى‌پردازد؛ مانند: آيه 3 و 4 سوره مائده..<ref>ج 1، ص369 و 370</ref> | ||
مفسر با وجود رعايت اختصار گاهى به بيان وقايع و قصص تاريخى نيز مبادرت مى‌نمايد؛ مانند: آيه14 سوره مائده ''' «...فاغرينا بينهم العداوة و البغضاء...» ''' | مفسر با وجود رعايت اختصار گاهى به بيان وقايع و قصص تاريخى نيز مبادرت مى‌نمايد؛ مانند: آيه14 سوره مائده''' «...فاغرينا بينهم العداوة و البغضاء...»'''..<ref>ج 1، صفحه 376 و 377</ref>، شامل داستان پولس و نصارى و تقسيمات فرق مسيحيت. | ||
سمرقندى در شأن نزول آيه 55 سوره مائده ''' «انما وليكم الله و رسوله و الذين امنوا الذين يقيمون الصلاة و يؤتون الزكاة و هم راكعون» ''' صدقه دادن انگشتر نقره توسط [[علی بن ابیطالب(ع)، امام اول|حضرت على(ع)]] به فقير را ذكر مى‌نمايد و نيز در آيه 61 سوره آل‌عمران (آيه مباهله)، به همراه آوردن حضرت [[امام على(ع)]] فاطمه(س) و حسنين(ع) را توسط پيامبر(ص)جهت مباهله نقل مى‌نمايد | سمرقندى در شأن نزول آيه 55 سوره مائده''' «انما وليكم الله و رسوله و الذين امنوا الذين يقيمون الصلاة و يؤتون الزكاة و هم راكعون»''' صدقه دادن انگشتر نقره توسط [[علی بن ابیطالب(ع)، امام اول|حضرت على(ع)]] به فقير را ذكر مى‌نمايد و نيز در آيه 61 سوره آل‌عمران (آيه مباهله)، به همراه آوردن حضرت [[امام على(ع)]] فاطمه(س) و حسنين(ع) را توسط پيامبر(ص)جهت مباهله نقل مى‌نمايد..<ref>جلد 1، صفحه 220</ref>اما ذيل آيه 33 سوره احزاب''' «انما يريد الله ليذهب عنكم الرجس اهل‌البيت و يطهركم تطهيرا»'''در جلد 3 صفحه 60 از ذكر مصداق اهل‌بيت خوددارى مى‌نمايد، ضمن اينكه «رجس» را به اثم (گناه) معنا مى‌كند و در''' «يطهّركم تطهيرا»'''، تطهير را از اثم و ذنوب (گناه) دانسته است. | ||
== نسخه شناسى == | == نسخه شناسى == | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۸: | ||
== منابع مقاله == | == منابع مقاله == | ||
# مقدمه تحقيق و متن كتاب. | # مقدمه تحقيق و متن كتاب. | ||
# دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهى، به كوشش [[خرمشاهی، بهاءالدین|بهاء‌الدين خرمشاهى]]، جلد 1، ص672 و جلد 2، ص1216. | # دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهى، به كوشش [[خرمشاهی، بهاءالدین|بهاء‌الدين خرمشاهى]]، جلد 1، ص672 و جلد 2، ص1216. | ||
# المفسرون حياتهم و منهجهم، سيد [[ایازی، محمدعلی|محمدعلى ايازى]]، صفحه 173. | # المفسرون حياتهم و منهجهم، سيد [[ایازی، سید محمدعلی|محمدعلى ايازى]]، صفحه 173. | ||
# التفسير و المفسرون، دكتر ذهبى، جلد 1، ص224. | # التفسير و المفسرون، دكتر ذهبى، جلد 1، ص224. | ||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||