تفسير غريب ما في كتاب سيبويه من الأبنية: تفاوت میان نسخه‌ها
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (یک نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''تفسير غريب ما في كتاب سيبويه من الأبنية'''، اثر ابوحاتم سهل بن محمد سجستانی (165- 255ق)، کتابی است در تفسیر و توضیح ابنیه و کلمات غریب و دیریاب | '''تفسير غريب ما في كتاب سيبويه من الأبنية'''، اثر [[ابوحاتم سجستانی، سهل بن محمد|ابوحاتم سهل بن محمد سجستانی]] (165- 255ق)، کتابی است در تفسیر و توضیح ابنیه و کلمات غریب و دیریاب «[[كتاب سيبويه و يليه تحصيل عين الذهب من معدن جوهر الأدب في علم مجازات العرب|الكتاب]]» [[سیبویه، عمرو بن عثمان|عمرو بن عثمان بن قنبر سیبویه]] (140-180ق)، دانشمند و نحوى مشهور ایرانى و پیشواى مکتب نحوى بصره که با تحقیق [[بلطه، محمد الدالی|محمد احمد دالی]] منتشر شده است. | ||
سیبویه در کتاب خود، باب‌هایی را در بناهای اسماء، صفات و افعال عربی آورده و به ذکر بناهای ثلاثی و رباعی اسامی و صفات و زوائد آن و بناهای اسامی و صفات خماسی و زوائد و نیز بناهای افعال ثلاثی و رباعی و زوائد آن، پرداخته است و علما و نحویان بسیاری به تفسیر و توضیح این ابنیه، پرداخته‌اند که سجستانی در اثر حاضر، از جمله آنها می‌باشد<ref>ر.ک: مقدمه تحقیق، ص37-38</ref>. | [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سیبویه]] در کتاب خود، باب‌هایی را در بناهای اسماء، صفات و افعال عربی آورده و به ذکر بناهای ثلاثی و رباعی اسامی و صفات و زوائد آن و بناهای اسامی و صفات خماسی و زوائد و نیز بناهای افعال ثلاثی و رباعی و زوائد آن، پرداخته است و علما و نحویان بسیاری به تفسیر و توضیح این ابنیه، پرداخته‌اند که [[ابوحاتم سجستانی، سهل بن محمد|سجستانی]] در اثر حاضر، از جمله آنها می‌باشد<ref>ر.ک: مقدمه تحقیق، ص37-38</ref>. | ||
ابوحاتم ابنیه‌ای که در کتاب سیبویه آمده - که عدد آن به 610 بنا می‌رسد - را بدون در نظر گرفتن ترتیب خاصی، در کتاب خود آورده است. وی نه آن‌چنان که ابن سراج، سیرافی، زبیدی و اعلم که ابنیه را مانند آنچه سیبویه در کتاب خود آورده، ذکر نموده و نه همانند عطار در | [[ابوحاتم سجستانی، سهل بن محمد|ابوحاتم]] ابنیه‌ای که در کتاب [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سیبویه]] آمده - که عدد آن به 610 بنا می‌رسد - را بدون در نظر گرفتن ترتیب خاصی، در کتاب خود آورده است. وی نه آن‌چنان که [[ابن سراج، محمد بن سری|ابن سراج]]، [[سیرافی، حسن بن عبدالله|سیرافی]]، [[مرتضی زبیدی، محمد|زبیدی]] و اعلم که ابنیه را مانند آنچه [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سیبویه]] در کتاب خود آورده، ذکر نموده و نه همانند عطار در «[[مختصر الجواليقي من كتابه]]»، [[ابن دهان، سعید بن مبارک|ابن دهان]] و [[سخاوی، محمد بن عبدالرحمن|سخاوی]]، آنها را بر اساس ترتیب حروف هجایی، آورده است؛ مثلا کلماتی مانند: خدل، حلبلاب، جحجبي، الحذرية، القندويل، الرعشن و... را در موضع واحدی ذکر کرده است. همچنین برخی از افعال را در اثنای ذکر اسماء، آورده است؛ به‌عنوان مثال، کلماتی مانند: يستعور، قبعثری، طرمساء، ميلع، کعسب، عرنقصان و... را باهم ذکر کرده است<ref>ر.ک: همان، ص41</ref>. | ||
این در حالی است که مراعات برخی امور، در منهج و روش وی، دیده می‌شود؛ به‌عنوان مثال، برخی از الفاظی که وزن یکسانی دارند، در یک موضع ذکر شده است، مانند: الإعصار، الإسنام، الإمخاض، الإخريط، الإصليت، أسكوب، أملود، أسحلان، إربيان و... و یا اینکه در قسمتی از کتاب، به نام «بابا من الفعل»، افعال رباعی را ذکر نموده و پس از آن، اسمای رباعی را آورده است<ref>ر.ک: همان، ص41-42</ref>. | این در حالی است که مراعات برخی امور، در منهج و روش وی، دیده می‌شود؛ به‌عنوان مثال، برخی از الفاظی که وزن یکسانی دارند، در یک موضع ذکر شده است، مانند: الإعصار، الإسنام، الإمخاض، الإخريط، الإصليت، أسكوب، أملود، أسحلان، إربيان و... و یا اینکه در قسمتی از کتاب، به نام «بابا من الفعل»، افعال رباعی را ذکر نموده و پس از آن، اسمای رباعی را آورده است<ref>ر.ک: همان، ص41-42</ref>. | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | {{وابسته‌ها}} | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:مقالات بازبینی | [[رده:زبان و ادبیات شرقی (مصری، قبطی، سامی، آشوری، سومری، عبری، آرامی، سریانی، عربی، حبشی)]] | ||
[[رده:مقالات بازبینی شده2 اردیبهشت 1403]] | |||
[[رده:مقاله نوشته شده در تاریخ فروردین 1403 توسط عباس مکرمی]] | [[رده:مقاله نوشته شده در تاریخ فروردین 1403 توسط عباس مکرمی]] | ||
[[رده:مقاله بازبینی شده در تاریخ فروردین 1403 توسط محسن عزیزی]] | [[رده:مقاله بازبینی شده در تاریخ فروردین 1403 توسط محسن عزیزی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۱ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۰۶:۲۷
| تفسير غريب ما في كتاب سيبويه من الأبنية | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابوحاتم سجستانی، سهل بن محمد (نويسنده) بلطه، محمد الدالی (محقق) |
| ناشر | دار البصائر |
| مکان نشر | سوریه - دمشق |
| سال نشر | 1422ق - 2001م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /س3ت7 6141 PJ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
تفسير غريب ما في كتاب سيبويه من الأبنية، اثر ابوحاتم سهل بن محمد سجستانی (165- 255ق)، کتابی است در تفسیر و توضیح ابنیه و کلمات غریب و دیریاب «الكتاب» عمرو بن عثمان بن قنبر سیبویه (140-180ق)، دانشمند و نحوى مشهور ایرانى و پیشواى مکتب نحوى بصره که با تحقیق محمد احمد دالی منتشر شده است.
سیبویه در کتاب خود، باب‌هایی را در بناهای اسماء، صفات و افعال عربی آورده و به ذکر بناهای ثلاثی و رباعی اسامی و صفات و زوائد آن و بناهای اسامی و صفات خماسی و زوائد و نیز بناهای افعال ثلاثی و رباعی و زوائد آن، پرداخته است و علما و نحویان بسیاری به تفسیر و توضیح این ابنیه، پرداخته‌اند که سجستانی در اثر حاضر، از جمله آنها می‌باشد[۱].
ابوحاتم ابنیه‌ای که در کتاب سیبویه آمده - که عدد آن به 610 بنا می‌رسد - را بدون در نظر گرفتن ترتیب خاصی، در کتاب خود آورده است. وی نه آن‌چنان که ابن سراج، سیرافی، زبیدی و اعلم که ابنیه را مانند آنچه سیبویه در کتاب خود آورده، ذکر نموده و نه همانند عطار در «مختصر الجواليقي من كتابه»، ابن دهان و سخاوی، آنها را بر اساس ترتیب حروف هجایی، آورده است؛ مثلا کلماتی مانند: خدل، حلبلاب، جحجبي، الحذرية، القندويل، الرعشن و... را در موضع واحدی ذکر کرده است. همچنین برخی از افعال را در اثنای ذکر اسماء، آورده است؛ به‌عنوان مثال، کلماتی مانند: يستعور، قبعثری، طرمساء، ميلع، کعسب، عرنقصان و... را باهم ذکر کرده است[۲].
این در حالی است که مراعات برخی امور، در منهج و روش وی، دیده می‌شود؛ به‌عنوان مثال، برخی از الفاظی که وزن یکسانی دارند، در یک موضع ذکر شده است، مانند: الإعصار، الإسنام، الإمخاض، الإخريط، الإصليت، أسكوب، أملود، أسحلان، إربيان و... و یا اینکه در قسمتی از کتاب، به نام «بابا من الفعل»، افعال رباعی را ذکر نموده و پس از آن، اسمای رباعی را آورده است[۳].
وی سعی کرده است پس از ذکر بنای کلمات، آنها را به‌واسطه یک کلمه، دو کلمه و گاهی بیشتر از آن، تفسیر و معنا کند، مانند:
- الجرول: الحجر؛
- جنعدل: غليظ، شديد؛
- العثول: الشيخ الثقيل المسترخي[۴].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه تحقیق.