تفسير القرآن الكريم و إعرابه و بيانه: تفاوت میان نسخه‌ها

[[دره، محمد علي]] (نويسنده)

| کتابخانۀ دیجیتال نور =23554

'''تفسير القرآن الكريم و إعرابه و بيانه'''، تألیف شیخ محمد علی طه دره، در موضوع تفسیر، تبیین و ترکیب آیات قرآن، به زبان عربی است.

جلد اول کتاب، سخن ناشر، مقدمه و محتوای مطالب از استعاذه و ابتدای قرآن تا پایان سوره بقره را در بر دارد. جلد دوم، شامل سوره‌های آل عمران و نساء می‎گردد. جلدهای بعدی به‎ترتیب شامل سوره‌های مائده تا اعراف، انفال تا رعد و ابراهیم تا طه می‎باشد. از منابع کتاب می‎توان، تفسیر خازن، [[الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل و عيون الأقاويل في وجوه التأويل|تفسیر کشاف زمخشری]]، [[أنوار التنزيل و أسرار التأويل (تفسير البيضاوي)|تفسیر بیضاوی]]، [[تفسیر نسفی]]، تفسیر جلالین، حاشية الجمل، [[التبيان في إعراب القرآن|إعراب القرآن ابوالبقاء عکبری]]، [[مشكل إعراب القرآن|إعراب مشكل القرآن]] [[مکی بن حموش|مکی بن ابوطالب قیسی]]، فتح القريب المجيب، إعراب شواهد مغني اللبيب، فتح رب البرية، إعراب شواهد جامع الدروس العربية، قواعد اللغة العربية و... را نام برد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23554/1/7 ر.ک: مقدمه مؤلف، ج1، ص7]</ref>.

نویسنده می‎گوید: پُربیراه نگفته‎ام اگر بگویم که اعراب قرآن، تنها وسیله فهم اسرار این کتاب است؛ زیرا اعراب قرآن است که محذوفش را بیان کرده و تقدیر آن را روشن می‌سازد و از نزدیک یا دور به آن اشاره می‌کند. به‌هرحال کسی از علما کتابی را ننوشته که دربردارنده اعراب کافی و وافی باشد، بلکه تنها بر بیان اعراب موارد دشوار با حل برخی معقّدات اکتفا کرده‎اند یا صرفا برخی مشکلات را توضیح داده‎اند؛ مثلا در [[التبيان في إعراب القرآن|اعراب ابوالبقاء عکبری]]، یا [[مشكل إعراب القرآن|مکی بن ابوطالب قیسی]] یا دیگران همین اتفاق افتاده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23554/1/5 ر.ک: همان، ص5-6]</ref>.

[[دره، محمد علي|شیخ محمد علی دره]]، از همان اوانی که دست به قلم برده قصد نوشتن چنین اثری را داشته است. او خواهان نگارش کتابی در اعراب قرآن بوده که کافی و وافی باشد و هم برای مبتدیان در این فن مفید باشد و هم برای ماهران و عالمان. این قصد با درخواست بسیاری از افراد، به‎ویژه محمد محیی‌الدین عبدالحمید مصری نسبت به این امر، تشدید شده است. محمد محیی‌الدین به‎واسطه کسی که کتاب‌های نویسنده را به او می‌رسانده و او را در منزلش زیارت می‌کرده، از نویسنده خواسته است که آیاتی را که [[ابن هشام، عبدالله بن یوسف|ابن هشام]] در [[مغني اللبيب عن كتب الأعاريب|مغنی]] به آنها استشهاد کرده، به‎علاوه شواهدی که خود نویسنده بر آن افزوده، بنویسد.

نویسنده می‎گوید: من در این هنگام یقین پیدا کردم که باید آیات مورد استشهاد در اعراب قرآن را به‎صورت کامل بنویسم. در این هنگام به اعراب شواهد جامع دروس عربی و شرح آن بعد از اعراب شواهد مغنی پرداختم و سپس چاپ و منتشر شد. سپس به شرح کتاب قواعد اللغة العربية و اعراب مثال‎ها و شواهد آن پرداختم که آن نیز چاپ و منتشر شد. پس از آن اعراب و شرح معلقات عشر و اعراب شواهد همع الهوامع را در دست گرفتم که هنوز به چاپ نرسیده و به‎صورت دست‎نویس پیش خودم هستند. پس از آن نیز رساله کوچکی در حج و حجاج در روزگار ما «الحج و الحجاج في هذا الزمن» را به چاپ رساندم، ولی در تمام این مدت، در ذهنم بود که باید کتابی در اعراب کامل قرآن کریم بنویسم و پس از کش و قوس‎ها و تردیدها و... نهایتا به این کار اقدام کردم و نتیجه آن کتابی است که پیش روی شماست<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23554/1/6 ر.ک: همان، ص6]</ref>.

# مبتدی در این فن، از شرح و تفسیر کلام خدا، هم به‎صورت افراد در کلمات و هم در جملات، بهره می‎برد.

# در برخی موارد به آیه سوره سابق یا سوره بعدی احاله شده است؛ مثلا در قصه اصحاب سبت که در سوره اعراف به‎تفصیل از آن بحث شده، در سوره‌های بقره و نساء و مائده به آن اشاره شده است که این کار نیز به جهت رعایت اختصار صورت گرفته است.

# درباره سایر سوره‌ها، به‎ترتیب بقره با شماره 2، آل عمران با شماره 3 و... شماره‎گذاری شده و در جایی که دو شماره داده شده است، شماره اول اشاره به آیه و شماره دوم اشاره به سوره دارد؛ مثلا شماره (20/5)، یعنی آیه بیستم از سوره مائده و... ولی در جایی که صرفا یک شماره ذکر شده است، آن شماره مربوط به رقم سوره می‎باشد.

# وجوه قرائات و نتایج اعرابی حاصله از آن در این کتاب آمده است. البته این امر با قصد موجزنگاری در این کتاب منافاتی ندارد؛ چراکه هدف از نگارش آن، علم به جمیع وجوه اعراب به‎منظور فهم بهتر قرآن کریم بوده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23554/1/6 ر.ک: همان، ص6-7]</ref>.

در بخشی از کتاب در توضیح کلمه «عالمین» در سوره حمد می‌خوانیم: عالمین، جمع عالم (به فتح لام) است. جمع بسته شده، چون عوالم هستی مختلف و متفاوتند و این پاسخی است به کسانی که قائلند عالم اسم جنس است و بر ماسوای الله صدق می‌کند و جمع در عربی بر سه فرد و بیشتر اطلاق می‌شود. به دلیل تغلیب عقلا بر غیر عقلا این کلمه با یاء و نون جمع بسته شده... مقاتل می‎گوید: عالمون، شامل هشتاد هزار عالم می‌شود که چهل هزار آن در خشکی و چهل هزار در دریاست. جمع مذکر سالم بسته شدن این کلمه هم به دلیل تغلیب عاقلان بر غیر عاقلان است. عالم مشتق از علامت است؛ زیرا عالم هستی علامتی است بر وجود خالقش و دلالت بر وجود خالق و صانع و وحدانیت او دارد...<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23554/1/20 ر.ک: متن کتاب، ج1، ص20]</ref>.

فهرست مطالب هر جلد (به‎صورت بسیار مختصر و در حد ذکر نام سوره‌ها و جزءهای قرآن کریم) در انتهای همان جلد ذکر شده است. پاورقی‎ها کم‎تعدادند.

== وابسته‌ها ==