۸۱٬۶۹۴
ویرایش
جز (جایگزینی متن - '}} '''' به '}} '''') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '.↵↵رده:کتابشناسی' به '. ==وابستهها== {{وابستهها}} رده:کتابشناسی') |
||
(۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''تحديد نهایات الأماكن لتصحيح مسافات المساكن'''، تألیف [[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد|ابوریحان بیرونی]]، كتابى است به زبان عربى و موضوع اصلى آن تعيين مختصات جغرافيايى مناطق مختلف به روش جغرافياى رياضى (نجومى) است. | '''تحديد نهایات الأماكن لتصحيح مسافات المساكن'''، تألیف [[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد|ابوریحان بیرونی]]، كتابى است به زبان عربى و موضوع اصلى آن تعيين مختصات جغرافيايى مناطق مختلف به روش جغرافياى رياضى (نجومى) است. | ||
خط ۸۳: | خط ۸۱: | ||
برخى مطالب مهم كتاب عبارتند از: 1. بيرون آوردن عرض بلد با بهرهگيرى از ستارگان ابدىالظهور و اشاره به رصدهاى بنىموسى،... تعيين عرض جرجانيه توسط بيرونى. 2. تعيين عرض يك شهر از روى عرض شهرى ديگر و رصد خجندى در رى. 3. بيرون آوردن ميل اعظم به صورت مستقل، اشاره به رصدهاى دانشمندان يونانى؛ همچون اراتستن، هيپارخوس و بطلميوس. | برخى مطالب مهم كتاب عبارتند از: 1. بيرون آوردن عرض بلد با بهرهگيرى از ستارگان ابدىالظهور و اشاره به رصدهاى بنىموسى،... تعيين عرض جرجانيه توسط بيرونى. 2. تعيين عرض يك شهر از روى عرض شهرى ديگر و رصد خجندى در رى. 3. بيرون آوردن ميل اعظم به صورت مستقل، اشاره به رصدهاى دانشمندان يونانى؛ همچون اراتستن، هيپارخوس و بطلميوس. | ||
بيرونى به ارصاد دانشمندان دور اسلامى؛ همچون اصحاب ممتحن، بنىموسى، ابوالفضل هروى و ابوجعفر خازن، عبدالرحمان صوفى، ابوالوفاى بوزجانى، ابوحامد صاغانى (يا صغانى)، ابوسهل كوهى، خجندى (با شرحى بسيار ستايشآميز و نسبتاً مفصل دربار سدس عظيم ساخت او موسوم به سدس فخرى در كوه طبرك چسبيده به شهر رى و شرحى دربار مكالم ابوريحان و خجندى در اين باره)، و رصدهاى خودش نيز به علل پديد آمدن اختلاف در اندازهها اشاره مىكند و از كسانى كه پيروى از محاسبات هندیان را به غلط، سبب اين اختلافها مىدانند، خرده مىگيرد. 4. پيدا كردن عرض بلد و ميل كلى از يكديگر: اشاره به برخى ارصاد و محاسبات خود مؤلف، و مطالبى از اين قبيل. 5. اقاليم سبعه: اشاره به ربع مسكون، اقليمهاى هفتگانه، روش محمد بن صباح در يافتن گشادگى مشرق كلى و سه رصد از بيرونى در اين باره. 6. شناختن اختلاف طول ميان شهرها: بيرونى نخست به نصفالنهار مبدأ طول شرقى يا غربى، تعريف طول و اختلاف طول و اندازهگيرى آن. استفاده از خسوف در اندازهگيرى اختلاف طول،... تعريف ميل و نحو اندازهگيرى آن مىپردازد. سپس از رسالهاى كه | بيرونى به ارصاد دانشمندان دور اسلامى؛ همچون اصحاب ممتحن، بنىموسى، ابوالفضل هروى و ابوجعفر خازن، عبدالرحمان صوفى، ابوالوفاى بوزجانى، ابوحامد صاغانى (يا صغانى)، ابوسهل كوهى، خجندى (با شرحى بسيار ستايشآميز و نسبتاً مفصل دربار سدس عظيم ساخت او موسوم به سدس فخرى در كوه طبرك چسبيده به شهر رى و شرحى دربار مكالم ابوريحان و خجندى در اين باره)، و رصدهاى خودش نيز به علل پديد آمدن اختلاف در اندازهها اشاره مىكند و از كسانى كه پيروى از محاسبات هندیان را به غلط، سبب اين اختلافها مىدانند، خرده مىگيرد. 4. پيدا كردن عرض بلد و ميل كلى از يكديگر: اشاره به برخى ارصاد و محاسبات خود مؤلف، و مطالبى از اين قبيل. 5. اقاليم سبعه: اشاره به ربع مسكون، اقليمهاى هفتگانه، روش محمد بن صباح در يافتن گشادگى مشرق كلى و سه رصد از بيرونى در اين باره. 6. شناختن اختلاف طول ميان شهرها: بيرونى نخست به نصفالنهار مبدأ طول شرقى يا غربى، تعريف طول و اختلاف طول و اندازهگيرى آن. استفاده از خسوف در اندازهگيرى اختلاف طول،... تعريف ميل و نحو اندازهگيرى آن مىپردازد. سپس از رسالهاى كه ابن سينا (در متن: ابوعلى سينوى) در تصحيح طول جرجان براى زرين گيس دختر شمسالمعالى نوشته است، به سختى انتقاد مىكند، رصد وى را غيرقابل اعتماد و ابوالفضل هروى را در اين قبيل كارها مقدم بر او مىداند. وى در پايان اين بخش روش عملى اندازهگيرى ارتفاع كوه و اندازهگيرى قوس يك درجه توسط خود مىپردازد. در پايان كتاب نيز به مجموعهاى از رصدهاى زمان اعتدال خريفى توسط دانشمندان پيش يا پس از اسلام مىپردازد. | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
خط ۹۶: | خط ۹۴: | ||
# آذرشب، فرشته، [[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد|ابوريحان بيرونى]] و آثار او، ماهنامه كيهان فرهنگى، شماره 234، ص55-50. | # آذرشب، فرشته، [[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد|ابوريحان بيرونى]] و آثار او، ماهنامه كيهان فرهنگى، شماره 234، ص55-50. | ||
# كراچكوفسكى، ايگناتى يوليانوويچ، تاريخ نوشتههاى جغرافيايى در جهان اسلامى، ترجمه [[پاینده، ابوالقاسم|ابوالقاسم پاينده]]، ص203. | # كراچكوفسكى، ايگناتى يوليانوويچ، تاريخ نوشتههاى جغرافيايى در جهان اسلامى، ترجمه [[پاینده، ابوالقاسم|ابوالقاسم پاينده]]، ص203. | ||
==وابستهها== | |||
{{وابستهها}} | |||
[[رده:کتابشناسی]] | [[رده:کتابشناسی]] |