تاریخ تشیع در اسپانیا و مغرب قرون وسطی (فرهنگ، آثار، سیاست و اندیشه‌ی شیعی در مغرب و اندلس): تفاوت میان نسخه‌ها
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ن های ' به 'ن‌های ') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| (۱۲ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''تاریخ تشیع در اسپانیا و مغرب قرون وسطی (فرهنگ، آثار، سیاست و اندیشه‌ی شیعی در مغرب و اندلس)''' تألیف محمدرضا شهیدی | '''تاریخ تشیع در اسپانیا و مغرب قرون وسطی (فرهنگ، آثار، سیاست و اندیشه‌ی شیعی در مغرب و اندلس)''' تألیف [[شهیدی پاک، محمدرضا|محمدرضا شهیدی پاک]]؛ بزرگ ترین پدیده‌ی تاریخ تشیع در قرون وسطی برآمدن دولت تشیع بنی حمود در اندلس وسقوط امویان به دست این سلسله‌ی کوچک محلی است و پدیده‌های ماندگار تاریخ مغرب ظهور دولت ادریسیان در مغرب اقصی و تأسیس دولت فاطمیان با نام فاطمة الزهرا و با شعایر سیاسی مذهبی شیعی در مغرب ادنی و آفریقیه و سلطه‌ی شیعه بر سیسیل و مدیترانه غربی است و در کتاب دولت فاطمیان در مغرب به فرایند برآمدن و آسیب شناسی سقوط و مهاجرت فاطمیان از مغرب را نشان داده است. پژوهش حاضر برآیند تحلیلی توشته‌های یاد شده است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب از یازده باب تشکیل شده است. | کتاب از یازده باب تشکیل شده است. | ||
باب اول - | باب اول - مقدمه‌ی تاریخی و جغرافیایی | ||
فصل اول: برآمدن تشیع در اندلس و مغرب، مظهر سیاسی تمدن اسلامی | فصل اول: برآمدن تشیع در اندلس و مغرب، مظهر سیاسی تمدن اسلامی | ||
فصل دوم: بازنگری در رویدادی که واقع شد- | فصل دوم: بازنگری در رویدادی که واقع شد- محدوده‌ی جغرافیایی حادثه‌ی حذف و انکار تشیع | ||
فصل سوم: نقد منابع مغرب و اندلس و بازنگری حال تشیع در آن ها | فصل سوم: نقد منابع مغرب و اندلس و بازنگری حال تشیع در آن ها | ||
باب دوم – تاریخ و جغرافیای سیاسی تشیع در اسپانیا | باب دوم – تاریخ و جغرافیای سیاسی تشیع در اسپانیا دوره‌ی اسلامی و مغرب | ||
فصل اول: | فصل اول: توسعه‌ی جغرافیایی فرق در جهان اسلام | ||
فصل دوم: | فصل دوم: محدوده‌ی غرب اسلامی و نقاط کلیدی انتشار تشیع در آن – پراکندگی جغرافیایی تشیع در مغرب بزرگ | ||
فصل سوم: نقاط پراکندگی تشیع در اندلس | فصل سوم: نقاط پراکندگی تشیع در اندلس | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
باب سوم - مفاهیم و اصطلاحات برساخته در مورد تشیع در متون مغرب واندلس در قرون وسطی | باب سوم - مفاهیم و اصطلاحات برساخته در مورد تشیع در متون مغرب واندلس در قرون وسطی | ||
فصل اول: اصطلاحات مربوط به | فصل اول: اصطلاحات مربوط به واژه‌ی تشیع در مغرب و اندلس | ||
فصل دوم: | فصل دوم: واژه‌های حوزه‌ی قدرت تشیع در غرب اسلامی | ||
واژه‌های خلافتی در غرب اسلامی | |||
باب چهارم - فرق شیعی و | باب چهارم - فرق شیعی و نحله‌های متأثر از تشیع در غرب اسلامی | ||
فصل اول: تأثیر تصوف از | فصل اول: تأثیر تصوف از اندیشه‌های شیعه در مغرب و اندلس | ||
فصل دوم: تشیع و تصوف در اندلس و مغرب | فصل دوم: تشیع و تصوف در اندلس و مغرب | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
باب پنجم - جریان مهدویت در غرب اسلامی | باب پنجم - جریان مهدویت در غرب اسلامی | ||
فصل اول: پیشینه و تبار | فصل اول: پیشینه و تبار واژه‌ی مهدویت در غرب اسلامی | ||
فصل دوم: مهدویت؛ تعامل چهار رقیب در غرب اسلامی | فصل دوم: مهدویت؛ تعامل چهار رقیب در غرب اسلامی | ||
| خط ۶۹: | خط ۶۹: | ||
فصل چهارم: مهدویت در اندلس | فصل چهارم: مهدویت در اندلس | ||
باب ششم - معتزله و | باب ششم - معتزله و اندیشه‌ی اعتزال در غرب اسلامی | ||
فصل اول: قدیمی ترین فرقه در مغرب | فصل اول: قدیمی ترین فرقه در مغرب | ||
| خط ۸۳: | خط ۸۳: | ||
فصل چهارم: سیاست امویان در برابر سیاست تشیع | فصل چهارم: سیاست امویان در برابر سیاست تشیع | ||
فصل پنجم: امویان و | فصل پنجم: امویان و زمینه‌سازی حذف تشیع و نیروهای متمایل به آن ها | ||
فصل ششم: | فصل ششم: زمینه‌های پیدایش ملوک الطوایف در اندلس | ||
فصل هفتم: سرانجام | فصل هفتم: سرانجام معارضه‌ی نیروهای اسلامی و پیدایش دولت‌های مستقل در مغرب و اندلس | ||
فصل هشتم: نیروی ادریس و فاطمیان، تأثیر | فصل هشتم: نیروی ادریس و فاطمیان، تأثیر آن‌ها در ایجاد فضای شیعی در غرب اسلامی | ||
فصل نهم: سنی سازی غرب اسلامی به | فصل نهم: سنی سازی غرب اسلامی به وسیله‌ی عباسیان و مقابله با ریشه‌های تشیع | ||
فصل دهم: چرخش قدرت از تشیع به تسنن در آفریقیه | فصل دهم: چرخش قدرت از تشیع به تسنن در آفریقیه | ||
فصل یازدهم: بقای | فصل یازدهم: بقای ریشه‌های تشیع در مغرب و آفریقیه پس از حذف تشیع | ||
باب هشتم - آثار مکتوب شیعی در | باب هشتم - آثار مکتوب شیعی در دولت‌های مغرب و اندلس | ||
فصل اول: میراث مکتوب شیعه در | فصل اول: میراث مکتوب شیعه در دوره‌ی ادریس و رستمی و اغلبی | ||
فصل دوم: میراث شیعی | فصل دوم: میراث شیعی دوره‌ی اغالبه | ||
فصل سوم: میراث فرق شیعی در مغرب اوسط | فصل سوم: میراث فرق شیعی در مغرب اوسط | ||
| خط ۱۰۷: | خط ۱۰۷: | ||
فصل چهارم: آثار اهل بیت در دواوین عصر فاطمی و بنی زیری | فصل چهارم: آثار اهل بیت در دواوین عصر فاطمی و بنی زیری | ||
فصل پنجم: آثار اهل بیت در منابع | فصل پنجم: آثار اهل بیت در منابع دوره‌ی مرابطین – ابن بسام ابینه تشیع عصر مرابطین | ||
باب نهم - میراث تشیع در اندلس | باب نهم - میراث تشیع در اندلس | ||
| خط ۱۱۳: | خط ۱۱۳: | ||
فصل اول: آثار شیعی در عصر امویان اندلس | فصل اول: آثار شیعی در عصر امویان اندلس | ||
فصل دوم: میراث اهل بیت در آثار | فصل دوم: میراث اهل بیت در آثار دوره‌ی موحدین | ||
فصل سوم: آثار مکتوب شیعی در عصر بنی الاحمر | فصل سوم: آثار مکتوب شیعی در عصر بنی الاحمر | ||
| خط ۱۱۹: | خط ۱۱۹: | ||
فصل چهارم: ادب سیف در عصر بنی الحمر | فصل چهارم: ادب سیف در عصر بنی الحمر | ||
فصل پنجم: ذکر حقیقت سقیفه | فصل پنجم: ذکر حقیقت سقیفه بوسیله‌ی ابن خطیب اندلسی | ||
فصل ششم: ابن خطیب و ذکر آثار وعقاید شرفای معاصر خود با مضامین شیعی | فصل ششم: ابن خطیب و ذکر آثار وعقاید شرفای معاصر خود با مضامین شیعی | ||
فصل هفتم: بیان | فصل هفتم: بیان قضاون‌های حضرت علی بوسیله‌ی ابن خطیب | ||
فصل هشتم: اشعار رثای امام حسین در | فصل هشتم: اشعار رثای امام حسین در رحله‌ی ابن رشید سبتی | ||
باب دهم - آثار مکتوب اهل بیت در | باب دهم - آثار مکتوب اهل بیت در دوره‌ی حفصیان | ||
فصل اول: تشیع و مهدویت در آغاز حفصیان | فصل اول: تشیع و مهدویت در آغاز حفصیان | ||
| خط ۱۳۷: | خط ۱۳۷: | ||
فصل چهارم: محلی الدین عربی حاتمی فاطمی و آثار شیعی او | فصل چهارم: محلی الدین عربی حاتمی فاطمی و آثار شیعی او | ||
فصل پنجم: ابوالحسن شاذلی و آثار مکتوب شیعی در | فصل پنجم: ابوالحسن شاذلی و آثار مکتوب شیعی در نوشته‌های او – صلوات شاذلی | ||
فصل ششم: | فصل ششم: سفرنامه‌ها در دوره‌ی حفصی و مرینی | ||
فصل هفتم: ذکر آثار تشیع در سفرنامه ابن بطوطه | فصل هفتم: ذکر آثار تشیع در سفرنامه ابن بطوطه | ||
فصل هشتم: ذکر آثار تشیع در | فصل هشتم: ذکر آثار تشیع در سفرنامه‌ی ابن جبیر | ||
فصل نهم: تشیع ابن سعید مغربی | فصل نهم: تشیع ابن سعید مغربی | ||
فصل دهم: ذکر آثار تشیع در | فصل دهم: ذکر آثار تشیع در سفرنامه‌ی عبدری | ||
باب یازدهم - جهاد صوفیان مغرب و نسب شریف و تشیع | باب یازدهم - جهاد صوفیان مغرب و نسب شریف و تشیع | ||
| خط ۱۵۵: | خط ۱۵۵: | ||
فصل دوم: دولت شرفای علوی جهاد صوفیان | فصل دوم: دولت شرفای علوی جهاد صوفیان | ||
فصل سوم: روایت و نظم حدیث سلسلة الذهب امام رضا | فصل سوم: روایت و نظم حدیث سلسلة الذهب امام رضا بوسیله‌ی شرفای معاصر در مغرب | ||
فصل چهارم: مواضع شرفای معاصر نسبت به بنی امیه | فصل چهارم: مواضع شرفای معاصر نسبت به بنی امیه | ||
| خط ۱۶۲: | خط ۱۶۲: | ||
==گزارش کتاب== | ==گزارش کتاب== | ||
پراکندگی تشیع در غرب اسلامی از مسلمات تاریخ و جغرافیای اسلامی است و یکی از | پراکندگی تشیع در غرب اسلامی از مسلمات تاریخ و جغرافیای اسلامی است و یکی از مهم‌ترین ابعاد تاریخ نگاری تشیع در اسپانیا در قرون وسطی بررسی علل جلوگیری از انتشار تشیع در اسپانیا و سرکوب و مهار اندیشه‌های آن در مغرب و تعیین سرانجام آن در غرب اسلامی است. چنانکه در متون مربوط به فتوحات اسلامی در مغرب و اندلس آمده است. نیروهایی از وابستگان به [[امام علی علیه‌السلام|حضرت علی(ع)]] که نام آن‌ها با تشیع در تاریخ شبه جزیره‌ی ایبری قرین شده است، در بین مسلمانانی که در اندلس ساکن شده‌اند و در حوادث آن جا حضور داشته‌اند، ثبت شده است. نویسنده‌ی پژوهش حاضر به تاریخ تشیع در اندلس از نخستین روزهای ورود تا پایان قرن دهم هجری و سقوط نهایی اندلس در 983 هجری پرداخته است و در مقاله تحولات فلسفی و کلامی عهد مرابطین 1381 و در مقاله مشابه تحولات فلسفی و کلامی عهد موحدین 1382 و در نوشته تحولات فلسفی و کلامی عهد حفصیان 1383 و درکتاب تاریخ تحلیلی اندلس و تاریخ تحلیلی مغرب 1389 و کتاب اهل بیت در آثار دانشمندان و علمای اندلس و ترجمه و تحقیق کتاب المعجب، و مدخل بنی حمود دانشنامه‌ی جهان اسلامی و در پژوهش تاریخ، سیاست و فرهنگی تشیع در اندلس و پژوهش تاریخ نگاری تشیع درغرب اسلامی، و در نوشته‌ی علل واقعی سقوط اندلس و نظریه‌ی [[ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد|ابن خلدون]]، تاریخ و اندیشه‌های تشیع و موضوع ویژه علل سیاسی مذهبی جلوگیری از انتشار تشیع در اسپانیا دروه‌ی اسلامی را مورد توجه و تحلیل قرار داده است و در مقاله‌ی ادریسیان روی کار امدن دولت ادریسیان و شرایط فرهنگی و سیاسی عصر آن‌ها و اقدامات عمرانی آن‌ها را ذکر کرده است. این پژوهش در صدد تحلیل علل واقعی اقدامات دولت‌های حاکم در اسپانیان از جمله امویان اندلس که قدرت را در شرق و غرب جهان اسلام از تشیع ربودند و پیروان آن را در شهرهای شرقی کوفه و بصره و درحجاز و عراق و مصر جزیر و در شهرهای مغربی و اندلسی اشبیلیه و قرطبه و مالقه و مهدیه و فاس و مراکش قت عام نمودند و مجبور به جابجایی و پنهان شدن و مهاجرت در سرزمین‌های اندلس و مغرب کردند و زمینه‌هایی فراهم ساختند تا آن‌ها غرب اسلامی را ترک کنند. قدرت طلبان امویان و توسعه‌ی مذهب مالک با تمهیدات خلافت عباسی از نیمه‌ی قرن دوم در برابر اندیشه‌های فقهی و عقاید تشیع، قرارگرفت و از رئوس علل سیاسی مذهبی انتشار تشیع در اندلس و مهار آن در مغرب است. بزرگ ترین پدیده‌ی تاریخ تشیع در قرون وسطی برآمدن دولت تشیع بنی حمود در اندلس وسقوط امویان به دست این سلسله‌ی کوچک محلی است و پدیده‌های ماندگار تاریخ مغرب ظهور دولت ادریسیان در مغرب اقصی و تأسیس دولت فاطمیان با نام فاطمة الزهرا و با شعایر سیاسی مذهبی شیعی در مغرب ادنی و آفریقیه و سلطه‌ی شیعه بر سیسیل و مدیترانه غربی است و در کتاب دولت فاطمیان در مغرب به فرایند برآمدن و آسیب شناسی سقوط و مهاجرت فاطمیان از مغرب را نشان داده است. پژوهش حاضر برآیند تحلیلی توشته‌های یاد شده است.<ref> [https://www.historylib.com/books/2251 ر.ک: کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران] </ref> | ||
==پانويس == | ==پانويس == | ||
نسخهٔ کنونی تا ۵ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۲۰:۱۰
| تاریخ تشیع در اسپانیا و مغرب قرون وسطی (فرهنگ، آثار، سیاست و اندیشه‌ی شیعی در مغرب و اندلس) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | شهیدی پاک، محمدرضا (نویسنده) |
| ناشر | نشر علویون |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | ۱۳۹۵ش |
| موضوع | شیعه -- اسپانیا -- تاریخ,شیعه -- مراکش -- تاریخ |
| کد کنگره | BP۲۳۹/ش۹،ت۲۱ |
تاریخ تشیع در اسپانیا و مغرب قرون وسطی (فرهنگ، آثار، سیاست و اندیشه‌ی شیعی در مغرب و اندلس) تألیف محمدرضا شهیدی پاک؛ بزرگ ترین پدیده‌ی تاریخ تشیع در قرون وسطی برآمدن دولت تشیع بنی حمود در اندلس وسقوط امویان به دست این سلسله‌ی کوچک محلی است و پدیده‌های ماندگار تاریخ مغرب ظهور دولت ادریسیان در مغرب اقصی و تأسیس دولت فاطمیان با نام فاطمة الزهرا و با شعایر سیاسی مذهبی شیعی در مغرب ادنی و آفریقیه و سلطه‌ی شیعه بر سیسیل و مدیترانه غربی است و در کتاب دولت فاطمیان در مغرب به فرایند برآمدن و آسیب شناسی سقوط و مهاجرت فاطمیان از مغرب را نشان داده است. پژوهش حاضر برآیند تحلیلی توشته‌های یاد شده است.
ساختار
کتاب از یازده باب تشکیل شده است. باب اول - مقدمه‌ی تاریخی و جغرافیایی
فصل اول: برآمدن تشیع در اندلس و مغرب، مظهر سیاسی تمدن اسلامی
فصل دوم: بازنگری در رویدادی که واقع شد- محدوده‌ی جغرافیایی حادثه‌ی حذف و انکار تشیع
فصل سوم: نقد منابع مغرب و اندلس و بازنگری حال تشیع در آن ها
باب دوم – تاریخ و جغرافیای سیاسی تشیع در اسپانیا دوره‌ی اسلامی و مغرب
فصل اول: توسعه‌ی جغرافیایی فرق در جهان اسلام
فصل دوم: محدوده‌ی غرب اسلامی و نقاط کلیدی انتشار تشیع در آن – پراکندگی جغرافیایی تشیع در مغرب بزرگ
فصل سوم: نقاط پراکندگی تشیع در اندلس
باب سوم - مفاهیم و اصطلاحات برساخته در مورد تشیع در متون مغرب واندلس در قرون وسطی
فصل اول: اصطلاحات مربوط به واژه‌ی تشیع در مغرب و اندلس
فصل دوم: واژه‌های حوزه‌ی قدرت تشیع در غرب اسلامی
واژه‌های خلافتی در غرب اسلامی
باب چهارم - فرق شیعی و نحله‌های متأثر از تشیع در غرب اسلامی
فصل اول: تأثیر تصوف از اندیشه‌های شیعه در مغرب و اندلس
فصل دوم: تشیع و تصوف در اندلس و مغرب
باب پنجم - جریان مهدویت در غرب اسلامی
فصل اول: پیشینه و تبار واژه‌ی مهدویت در غرب اسلامی
فصل دوم: مهدویت؛ تعامل چهار رقیب در غرب اسلامی
فصل سوم: ابن خلدون و گزارش متمهدین در مغرب و اندلس و نقد او از مهدویت
فصل چهارم: مهدویت در اندلس
باب ششم - معتزله و اندیشه‌ی اعتزال در غرب اسلامی
فصل اول: قدیمی ترین فرقه در مغرب
باب هفتم - سیاست شیعی در اندلس؛ اهل بیت در غرب اسلامی
فصل اول: تقسیم قدرت سیاسی در غرب اسلامی
فصل دوم: کوچ سربازان صفین به غرب اسلامی برای بی طرفی
فصل سوم: قوای شیعه و قوای سنی در غرب اسلامی
فصل چهارم: سیاست امویان در برابر سیاست تشیع
فصل پنجم: امویان و زمینه‌سازی حذف تشیع و نیروهای متمایل به آن ها
فصل ششم: زمینه‌های پیدایش ملوک الطوایف در اندلس
فصل هفتم: سرانجام معارضه‌ی نیروهای اسلامی و پیدایش دولت‌های مستقل در مغرب و اندلس
فصل هشتم: نیروی ادریس و فاطمیان، تأثیر آن‌ها در ایجاد فضای شیعی در غرب اسلامی
فصل نهم: سنی سازی غرب اسلامی به وسیله‌ی عباسیان و مقابله با ریشه‌های تشیع
فصل دهم: چرخش قدرت از تشیع به تسنن در آفریقیه
فصل یازدهم: بقای ریشه‌های تشیع در مغرب و آفریقیه پس از حذف تشیع
باب هشتم - آثار مکتوب شیعی در دولت‌های مغرب و اندلس
فصل اول: میراث مکتوب شیعه در دوره‌ی ادریس و رستمی و اغلبی
فصل دوم: میراث شیعی دوره‌ی اغالبه
فصل سوم: میراث فرق شیعی در مغرب اوسط
فصل چهارم: آثار اهل بیت در دواوین عصر فاطمی و بنی زیری
فصل پنجم: آثار اهل بیت در منابع دوره‌ی مرابطین – ابن بسام ابینه تشیع عصر مرابطین
باب نهم - میراث تشیع در اندلس
فصل اول: آثار شیعی در عصر امویان اندلس
فصل دوم: میراث اهل بیت در آثار دوره‌ی موحدین
فصل سوم: آثار مکتوب شیعی در عصر بنی الاحمر
فصل چهارم: ادب سیف در عصر بنی الحمر
فصل پنجم: ذکر حقیقت سقیفه بوسیله‌ی ابن خطیب اندلسی
فصل ششم: ابن خطیب و ذکر آثار وعقاید شرفای معاصر خود با مضامین شیعی
فصل هفتم: بیان قضاون‌های حضرت علی بوسیله‌ی ابن خطیب
فصل هشتم: اشعار رثای امام حسین در رحله‌ی ابن رشید سبتی
باب دهم - آثار مکتوب اهل بیت در دوره‌ی حفصیان
فصل اول: تشیع و مهدویت در آغاز حفصیان
فصل دوم: آثار مکتوب شیعی در آثار ابن ابّار
فصل سوم: آثار مکتوب علمای متشیع در غرب اسلامی
فصل چهارم: محلی الدین عربی حاتمی فاطمی و آثار شیعی او
فصل پنجم: ابوالحسن شاذلی و آثار مکتوب شیعی در نوشته‌های او – صلوات شاذلی
فصل ششم: سفرنامه‌ها در دوره‌ی حفصی و مرینی
فصل هفتم: ذکر آثار تشیع در سفرنامه ابن بطوطه
فصل هشتم: ذکر آثار تشیع در سفرنامه‌ی ابن جبیر
فصل نهم: تشیع ابن سعید مغربی
فصل دهم: ذکر آثار تشیع در سفرنامه‌ی عبدری
باب یازدهم - جهاد صوفیان مغرب و نسب شریف و تشیع
فصل اول: تأثیرات وحضور تشیع سیاسی در حوادث سیاسی غرب اسلامی – تقلیل تشیع به شرفا
فصل دوم: دولت شرفای علوی جهاد صوفیان
فصل سوم: روایت و نظم حدیث سلسلة الذهب امام رضا بوسیله‌ی شرفای معاصر در مغرب
فصل چهارم: مواضع شرفای معاصر نسبت به بنی امیه
فصل پنجم: صلوات چهارده معصوم محی الدین عربی – صلوات نگاری در مغرب و اندلس
گزارش کتاب
پراکندگی تشیع در غرب اسلامی از مسلمات تاریخ و جغرافیای اسلامی است و یکی از مهم‌ترین ابعاد تاریخ نگاری تشیع در اسپانیا در قرون وسطی بررسی علل جلوگیری از انتشار تشیع در اسپانیا و سرکوب و مهار اندیشه‌های آن در مغرب و تعیین سرانجام آن در غرب اسلامی است. چنانکه در متون مربوط به فتوحات اسلامی در مغرب و اندلس آمده است. نیروهایی از وابستگان به حضرت علی(ع) که نام آن‌ها با تشیع در تاریخ شبه جزیره‌ی ایبری قرین شده است، در بین مسلمانانی که در اندلس ساکن شده‌اند و در حوادث آن جا حضور داشته‌اند، ثبت شده است. نویسنده‌ی پژوهش حاضر به تاریخ تشیع در اندلس از نخستین روزهای ورود تا پایان قرن دهم هجری و سقوط نهایی اندلس در 983 هجری پرداخته است و در مقاله تحولات فلسفی و کلامی عهد مرابطین 1381 و در مقاله مشابه تحولات فلسفی و کلامی عهد موحدین 1382 و در نوشته تحولات فلسفی و کلامی عهد حفصیان 1383 و درکتاب تاریخ تحلیلی اندلس و تاریخ تحلیلی مغرب 1389 و کتاب اهل بیت در آثار دانشمندان و علمای اندلس و ترجمه و تحقیق کتاب المعجب، و مدخل بنی حمود دانشنامه‌ی جهان اسلامی و در پژوهش تاریخ، سیاست و فرهنگی تشیع در اندلس و پژوهش تاریخ نگاری تشیع درغرب اسلامی، و در نوشته‌ی علل واقعی سقوط اندلس و نظریه‌ی ابن خلدون، تاریخ و اندیشه‌های تشیع و موضوع ویژه علل سیاسی مذهبی جلوگیری از انتشار تشیع در اسپانیا دروه‌ی اسلامی را مورد توجه و تحلیل قرار داده است و در مقاله‌ی ادریسیان روی کار امدن دولت ادریسیان و شرایط فرهنگی و سیاسی عصر آن‌ها و اقدامات عمرانی آن‌ها را ذکر کرده است. این پژوهش در صدد تحلیل علل واقعی اقدامات دولت‌های حاکم در اسپانیان از جمله امویان اندلس که قدرت را در شرق و غرب جهان اسلام از تشیع ربودند و پیروان آن را در شهرهای شرقی کوفه و بصره و درحجاز و عراق و مصر جزیر و در شهرهای مغربی و اندلسی اشبیلیه و قرطبه و مالقه و مهدیه و فاس و مراکش قت عام نمودند و مجبور به جابجایی و پنهان شدن و مهاجرت در سرزمین‌های اندلس و مغرب کردند و زمینه‌هایی فراهم ساختند تا آن‌ها غرب اسلامی را ترک کنند. قدرت طلبان امویان و توسعه‌ی مذهب مالک با تمهیدات خلافت عباسی از نیمه‌ی قرن دوم در برابر اندیشه‌های فقهی و عقاید تشیع، قرارگرفت و از رئوس علل سیاسی مذهبی انتشار تشیع در اندلس و مهار آن در مغرب است. بزرگ ترین پدیده‌ی تاریخ تشیع در قرون وسطی برآمدن دولت تشیع بنی حمود در اندلس وسقوط امویان به دست این سلسله‌ی کوچک محلی است و پدیده‌های ماندگار تاریخ مغرب ظهور دولت ادریسیان در مغرب اقصی و تأسیس دولت فاطمیان با نام فاطمة الزهرا و با شعایر سیاسی مذهبی شیعی در مغرب ادنی و آفریقیه و سلطه‌ی شیعه بر سیسیل و مدیترانه غربی است و در کتاب دولت فاطمیان در مغرب به فرایند برآمدن و آسیب شناسی سقوط و مهاجرت فاطمیان از مغرب را نشان داده است. پژوهش حاضر برآیند تحلیلی توشته‌های یاد شده است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران