۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'هاي' به 'های'
جز (جایگزینی متن - 'بسياري' به 'بسیاری') |
جز (جایگزینی متن - 'هاي' به 'های') |
||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
درباره زمان تألیف اين اثر بايد گفت كه [[ابن اسفندیار، محمد بن حسن|ابن اسفنديار]] در 603ق.به نگارش تاريخ خود مشغول بوده است، چه در يك جاي آن اشاره مى‌كند كه در اين زمان، 400 سال از شهادت [[امام رضا(ع)]] (203ق.) مى‌گذرد. البته تاريخ ياد شده با توجه به سال شروع تأليف كتاب (پس از آمدن مؤلف به ري در 606ق) تقريبى مى‌نمايد. | درباره زمان تألیف اين اثر بايد گفت كه [[ابن اسفندیار، محمد بن حسن|ابن اسفنديار]] در 603ق.به نگارش تاريخ خود مشغول بوده است، چه در يك جاي آن اشاره مى‌كند كه در اين زمان، 400 سال از شهادت [[امام رضا(ع)]] (203ق.) مى‌گذرد. البته تاريخ ياد شده با توجه به سال شروع تأليف كتاب (پس از آمدن مؤلف به ري در 606ق) تقريبى مى‌نمايد. | ||
اثر [[ابن اسفندیار، محمد بن حسن|ابن اسفنديار]] قديمى‌ترين كتاب در تاريخ طبرستان است و از اين جهت داراى اهميت ويژه‌اى است. انشاي آن بسيار فصيح است؛ ولى مؤلف در استعمال لغات عربى افراط ورزيده است. | اثر [[ابن اسفندیار، محمد بن حسن|ابن اسفنديار]] قديمى‌ترين كتاب در تاريخ طبرستان است و از اين جهت داراى اهميت ويژه‌اى است. انشاي آن بسيار فصيح است؛ ولى مؤلف در استعمال لغات عربى افراط ورزيده است. بخش‌های نخستين اين كتاب حاوي مطالب افسانه‌اي است؛ ولى در مورد طبرستان پس از اسلام، اطلاعات تاريخى و جغرافيايى آن ارزشمند و مستند است، به ويژه آگاهى‌های بسیاری در مورد افراد مشهور محلى و شاعرانى كه به زبان طبري شعر سروده‌اند. در آن به دست داده شده است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
عرب، حاكى از دغدغه خاطر [[ابن اسفندیار، محمد بن حسن|ابن اسفنديار]] نسبت به موطن و عدالتخواهى اوست. | عرب، حاكى از دغدغه خاطر [[ابن اسفندیار، محمد بن حسن|ابن اسفنديار]] نسبت به موطن و عدالتخواهى اوست. | ||
[[ابن اسفندیار، محمد بن حسن|ابن اسفنديار]] در باب دوم از قسم اول، درباره محدوده جغرافيايى آن دوره طبرستان و بنياد شهرها اطلاعات مفيدى مى‌دهد. اهميت اين باب در ذكر بناها و | [[ابن اسفندیار، محمد بن حسن|ابن اسفنديار]] در باب دوم از قسم اول، درباره محدوده جغرافيايى آن دوره طبرستان و بنياد شهرها اطلاعات مفيدى مى‌دهد. اهميت اين باب در ذكر بناها و مكان‌هایى است كه در زمان مؤلف آباد بوده، اما اينك جز نامى از آنها باقى نمانده است، و نيز در به كار بردن اشعار و حكايات عربى و فارسی است. ابن اسفنديار در اين باب، از اساطير سود جسته و بنيانگذار شهرها را برخى از شخصيت‌هاى اسطورهاى دانسته است. وى به شهر آمل بيشتر از شهرهاى ديگر پرداخته است. اين باب با ذكر شمه‌اى از خراج طبرستان در زمان طاهريان پايان مى‌پذيرد. در باب سوم - كه درباره عجايب طبرستان است - مؤلف بيشتر از ابواب ديگر از امثال، حكم و اساطير استفاده كرده است. باب چهارم - كه درباره اكابر، علما، اطبّا، حكما و شاعران است - آشفته است و افتادگى‌هاى بسيار دارد، از جمله قسمت مربوط به اصفهبدان افتاده است. در اين باب مؤلف، واقع بينانه و بدون تعصب، كردار حاكمان طبرستان، به ويژه مازيار و اسپهبد خورشيد و اسماعيل بن احمد سامانى، و حاكمان ديگر نقاط را ارزيابى كرده است. مضامين اين باب و گزارش [[ابن اسفندیار، محمد بن حسن|ابن اسفنديار]] از احوال علما و زهّاد و سادات علوى، حاكى از گرايش و اعتقاد وى به تشيع است، هر چند در بررسى جنبش‌هاى علوى در طبرستان، به مباحث اعتقادى وارد نشده و از بررسى رويدادهاى اين دوره و داورى درباره آنها پرهيز و فقط به ذكر وقايع بسنده كرده است. [[ابن اسفندیار، محمد بن حسن|ابن اسفنديار]] در جاى جاى كتاب افزون بر تمجيد از سلوك و منش باونديان، از اهل‌بيت پيامبراكرم(ص) به نيكى ياد كرده و به مناسبت‌هاى مختلف درباره امامان شيعه گزارش‌هایى را با سياق شيعى آورده است. در همين باب، از قصيده [[رشید وطواط، محمد بن محمد|رشيدالدين وطواط]] در مدح شاه غازى (متوفى 560) ابياتى آورده است. او در اين باب، از مجلد سوم كتاب نام مى‌برد كه درباره باونديان، به ويژه اردشيربن حسن. چون تاريخ طبرستان با دوره اين اصفهبد و پسرش، رستم، پايان مى‌يابد، معلوم مى‌شود كه بيش از سه مجلد نبوده و منظور [[ابن اسفندیار، محمد بن حسن|ابن اسفنديار]] از قسم آخر، قسمت سوم بوده است. بقيه قسمتاى اين باب درباره علما، معاريف و ذكر آثار آنان است. بسيارى از اين آثار از بين رفته است و فقط از كتاب [[ابن اسفندیار، محمد بن حسن|ابن اسفنديار]] مى‌توان به وجود آنها در آن روزگار پى برد. [[ابن اسفندیار، محمد بن حسن|ابن اسفنديار]] از حكيمان و شاعران طبرستان نيز نام برده است. از اينجا به بعد، وى اطلاعات ارزشمندى از حاكمان طبرستان، ظهور آل‌بويه، آل وشمگير و باونديان به دست مى‌دهد، سپس به رويدادهاى طبرستان، از چگونگى ورود «لشكر اسلام» به طبرستان و حوادث آن عصر تا اواخر سده دوم، مى‌پردازد و از برخى از واليان عرب در طبرستان نام مى‌برد. | ||
قسمت دوم تاريخ طبرستان، الحاقى است. احتمالاً براى تكميل اين اثر و تحقق طرح اوليه مؤلف، اين قسمت را به نسخه او افزوده‌اند. اين قسمت درباره دو خاندان بويه و وشمگير و استيلاى آل باوندِ دوره دوم مى‌باشد. اين بخش از كتاب تقريباً همان مطالب پايانى تاريخ رويان تأليف اولياءاللّه آملى است كه تا سال قتل شاه غازى فخرالدوله حسن آخرين فرمانرواى باونديان، در 750، ادامه يافته است؛ مطالب اين قسمت همچنين برگرفته از ترجمه فارسی تاريخ يمينى، تاريخ بيهقى، جهانگشاى جوينى و چهارمقاله نظامى عروضى است. | قسمت دوم تاريخ طبرستان، الحاقى است. احتمالاً براى تكميل اين اثر و تحقق طرح اوليه مؤلف، اين قسمت را به نسخه او افزوده‌اند. اين قسمت درباره دو خاندان بويه و وشمگير و استيلاى آل باوندِ دوره دوم مى‌باشد. اين بخش از كتاب تقريباً همان مطالب پايانى تاريخ رويان تأليف اولياءاللّه آملى است كه تا سال قتل شاه غازى فخرالدوله حسن آخرين فرمانرواى باونديان، در 750، ادامه يافته است؛ مطالب اين قسمت همچنين برگرفته از ترجمه فارسی تاريخ يمينى، تاريخ بيهقى، جهانگشاى جوينى و چهارمقاله نظامى عروضى است. | ||
| خط ۷۷: | خط ۷۷: | ||
نسخه حاضر در برنامه ترجمه عربى اين كتاب است كه از روى نسخه تحقيق شده، توسط مرحوم [[اقبال آشتیانی، عباس|عباس اقبال آشتيانى]]، توسط آقاى احمد محمد نادى تهيه گرديده است. | نسخه حاضر در برنامه ترجمه عربى اين كتاب است كه از روى نسخه تحقيق شده، توسط مرحوم [[اقبال آشتیانی، عباس|عباس اقبال آشتيانى]]، توسط آقاى احمد محمد نادى تهيه گرديده است. | ||
كتاب فاقد فهرست كتب، اعلام و غيره مى‌باشد و تنها فهرست مطالب كتاب در انتهاى آن درج گرديده و | كتاب فاقد فهرست كتب، اعلام و غيره مى‌باشد و تنها فهرست مطالب كتاب در انتهاى آن درج گرديده و پاورقى‌هایى نيز توسط مؤلف به كتاب اضافه شده است. | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||