۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'عبدالرحیم ربانی شیرازی' به 'عبدالرحیم ربانی شیرازی ') |
|||
(۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۸۲: | خط ۸۲: | ||
کتاب توسط جمعی از علما به نامهای [[مسترحمی، هدایتالله|هدایتالله مسترحمی]] ، [[غفاری، علیاکبر|علیاکبر غفاری]] ، [[بهبودی، محمدباقر|محمدباقر بهبودی]] ، [[مصباح یزدی، محمدتقی|محمدتقی مصباح یزدی]] ، [[محمودی، محمدباقر|محمدباقر محمودی]] ، [[خرسان، محمدمهدی|محمدمهدی خرسان]] ، [[ربانی شیرازی، عبدالرحیم|عبدالرحیم ربانی شیرازی]] ، محمدکاظم میاموی، ابراهیم میانجی، یحیی عابدی زنجانی و عبدالزهراء علوی تصحیح و تحقیق شده است. | کتاب توسط جمعی از علما به نامهای [[مسترحمی، هدایتالله|هدایتالله مسترحمی]] ، [[غفاری، علیاکبر|علیاکبر غفاری]] ، [[بهبودی، محمدباقر|محمدباقر بهبودی]] ، [[مصباح یزدی، محمدتقی|محمدتقی مصباح یزدی]] ، [[محمودی، محمدباقر|محمدباقر محمودی]] ، [[خرسان، محمدمهدی|محمدمهدی خرسان]] ، [[ربانی شیرازی، عبدالرحیم|عبدالرحیم ربانی شیرازی]] ، محمدکاظم میاموی، ابراهیم میانجی، یحیی عابدی زنجانی و عبدالزهراء علوی تصحیح و تحقیق شده است. | ||
==زمان نگارش== | |||
عزم مؤلف بر نگاشتن این کتاب، از 1070ق، پس از نگارش کتاب فهرس مصنفات الأصحاب جزم شده است و اولین تاریخ ثبت شده در خود کتاب 1072ق، است و سوادنامه آن در 1104 یا 1106ق، به پایان رسیده است، هرچند پاکنویس کتاب تا پس از فوت مؤلف و توسط شاگردان او همچنان ادامه داشته است<ref>همان</ref>. | عزم مؤلف بر نگاشتن این کتاب، از 1070ق، پس از نگارش کتاب فهرس مصنفات الأصحاب جزم شده است و اولین تاریخ ثبت شده در خود کتاب 1072ق، است و سوادنامه آن در 1104 یا 1106ق، به پایان رسیده است، هرچند پاکنویس کتاب تا پس از فوت مؤلف و توسط شاگردان او همچنان ادامه داشته است<ref>همان</ref>. | ||
شروع کار تألیف بحار الأنوار در زمان شاه سلیمان اول صفوی (1077-1105ق) بود و اتمام کار به دوره سلطنت شاه سلطان حسین اول (1105-1135) برمیگردد<ref>ر.ک: همان، ص370</ref>. | شروع کار تألیف بحار الأنوار در زمان شاه سلیمان اول صفوی (1077-1105ق) بود و اتمام کار به دوره سلطنت شاه سلطان حسین اول (1105-1135) برمیگردد<ref>ر.ک: همان، ص370</ref>. | ||
==نویسندگان بحارالأنوار== | |||
مجلسی، برای اجرای چنین کار عظیمى از همکاران و شاگردان بسیاری کمک گرفته که در برخى منابع، شمار آنها را بالغ بر هزار نفر دانستهاند و کسانى چون [[افندی، عبدالله بن عیسیبیگ|میرزا عبدالله افندی]] ، میر محمدصالح حسینى، ملا ذوالفقار، ملا محمدرضا، عبدالله بن نورالدین بحرینى، [[جزایری، نعمتالله|نعمتالله جزایری]] و آمنه خاتون خواهرش را جزو همکاران وی شمردهاند<ref>ر.ک: همان، ص371</ref>. | مجلسی، برای اجرای چنین کار عظیمى از همکاران و شاگردان بسیاری کمک گرفته که در برخى منابع، شمار آنها را بالغ بر هزار نفر دانستهاند و کسانى چون [[افندی، عبدالله بن عیسیبیگ|میرزا عبدالله افندی]] ، میر محمدصالح حسینى، ملا ذوالفقار، ملا محمدرضا، عبدالله بن نورالدین بحرینى، [[جزایری، نعمتالله|نعمتالله جزایری]] و آمنه خاتون خواهرش را جزو همکاران وی شمردهاند<ref>ر.ک: همان، ص371</ref>. | ||
خط ۹۱: | خط ۹۵: | ||
کار گروهى او که از ابتکارات تألیف به حساب میآید، شباهتى نیز به کار نگارش دائرةالمعارف فلسفى توسط گروه اخوانالصفا دارد؛ با این تفاوت که وی تسلط کامل و یکتنه بر همه مراحل کار داشت و شاگردانش فقط به جمعآوری و نگارش آیات و احادیث، ذیل عنوانهای طراحىشده توسط خود او میپرداختند و کلیه گزینشها، از متن، سند و... و همچنین تنظیم توسط خود وی صورت میگرفته است<ref>ر.ک: همان</ref>. | کار گروهى او که از ابتکارات تألیف به حساب میآید، شباهتى نیز به کار نگارش دائرةالمعارف فلسفى توسط گروه اخوانالصفا دارد؛ با این تفاوت که وی تسلط کامل و یکتنه بر همه مراحل کار داشت و شاگردانش فقط به جمعآوری و نگارش آیات و احادیث، ذیل عنوانهای طراحىشده توسط خود او میپرداختند و کلیه گزینشها، از متن، سند و... و همچنین تنظیم توسط خود وی صورت میگرفته است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
==انگیزه نگارش== | |||
آنچه مجلسى بهعنوان انگیزه شخصى بیان میکند، حفظ آثار گذشتگان و جلوگیری از نابودی آنهاست؛ متونى که بهواسطه غرضورزی فاسدان، بىتوجهى جاهلان، استیلای سلاطین گمراه و مخالف با اهلبیت(ع)، رواج علوم باطل و نیز کماعتنایى به احادیث، در حال از بین رفتن بوده و جامعه آن روز برای هدایت و استفاده، به آنها نیازی مبرم داشته است<ref>ر.ک: همان، ص371</ref>. | آنچه مجلسى بهعنوان انگیزه شخصى بیان میکند، حفظ آثار گذشتگان و جلوگیری از نابودی آنهاست؛ متونى که بهواسطه غرضورزی فاسدان، بىتوجهى جاهلان، استیلای سلاطین گمراه و مخالف با اهلبیت(ع)، رواج علوم باطل و نیز کماعتنایى به احادیث، در حال از بین رفتن بوده و جامعه آن روز برای هدایت و استفاده، به آنها نیازی مبرم داشته است<ref>ر.ک: همان، ص371</ref>. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
مؤلف ابتدا عناوین مجلدات کتاب خود را انتخاب میکرد و سپس برای هر عنوان بابهایى میگشود. در ذیل هر باب پیش از هر چیز آیات قرآنى متناسب آن را فهرست میکرد که این کار او بسیار به کار فیض کاشانى در الوافي نزدیک است. آنگاه برای هر آیه، تفسیری مناسب، با استفاده از نظرات مفسران و توضیحات خود مینگاشت؛ این کار را از جلد 5 بهصورت جدی آغاز کرده و در جزء 7 و 9، بهمناسبت بحث توحید و صفات الهى به اوج خود رسانده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | مؤلف ابتدا عناوین مجلدات کتاب خود را انتخاب میکرد و سپس برای هر عنوان بابهایى میگشود. در ذیل هر باب پیش از هر چیز آیات قرآنى متناسب آن را فهرست میکرد که این کار او بسیار به کار [[فیض کاشانی، محمد بن شاهمرتضی|فیض کاشانى]] در [[الوافي]] نزدیک است. آنگاه برای هر آیه، تفسیری مناسب، با استفاده از نظرات مفسران و توضیحات خود مینگاشت؛ این کار را از جلد 5 بهصورت جدی آغاز کرده و در جزء 7 و 9، بهمناسبت بحث توحید و صفات الهى به اوج خود رسانده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
در مرحله بعدی، روایات متناسب با هر باب را در ذیل عنوان گنجانده و سندهای آن را نیز با رعایت اختصار نقل کرده است. هدف او از این اختصار جلوگیری از پر کردن و افزودن حجم ابواب یا مزین کردن کتاب است؛ اما آنها را بهکلى حذف نکرده است تا تحلیل سند ناممکن شود. آنگاه توضیحات و شرح خود را بر روایات، نگاشته و در این قسمت از نظرات دیگر صاحبنظران نیز یاری گرفته و به نقل و گاه نقد اقوال آنان پرداخته است. وی در انتخاب روایات، اساس کار را بر تناسب کل یا جزء روایت با عنوان باب قرار داده است و البته آنجا که روایت را تقطیع کرده، وعده آوردن متن کامل آن را در جای دیگر داده است. این توضیحات او در 10 جلد (در مجموعه 25 جلدی) آخر کتاب دیده نمیشود؛ زیرا 10 جلد آخر توسط شاگردش [[افندی، عبدالله بن عیسیبیگ|میرزا عبدالله افندی]] ، یا به قولى توسط میر محمدصالح حسینى پاکنویس شد و از سوادنامه به بیاض آمد؛ برای اینکه عمر مجلسى به انجام این کار کفاف نداده بود؛ هرچند برخى نیز این نظر تاریخى را نپذیرفتهاند<ref>ر.ک: همان</ref>. | در مرحله بعدی، روایات متناسب با هر باب را در ذیل عنوان گنجانده و سندهای آن را نیز با رعایت اختصار نقل کرده است. هدف او از این اختصار جلوگیری از پر کردن و افزودن حجم ابواب یا مزین کردن کتاب است؛ اما آنها را بهکلى حذف نکرده است تا تحلیل سند ناممکن شود. آنگاه توضیحات و شرح خود را بر روایات، نگاشته و در این قسمت از نظرات دیگر صاحبنظران نیز یاری گرفته و به نقل و گاه نقد اقوال آنان پرداخته است. وی در انتخاب روایات، اساس کار را بر تناسب کل یا جزء روایت با عنوان باب قرار داده است و البته آنجا که روایت را تقطیع کرده، وعده آوردن متن کامل آن را در جای دیگر داده است. این توضیحات او در 10 جلد (در مجموعه 25 جلدی) آخر کتاب دیده نمیشود؛ زیرا 10 جلد آخر توسط شاگردش [[افندی، عبدالله بن عیسیبیگ|میرزا عبدالله افندی]] ، یا به قولى توسط میر محمدصالح حسینى پاکنویس شد و از سوادنامه به بیاض آمد؛ برای اینکه عمر مجلسى به انجام این کار کفاف نداده بود؛ هرچند برخى نیز این نظر تاریخى را نپذیرفتهاند<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
خط ۱۷۵: | خط ۱۸۰: | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
# انصاری، ناصرالدین، کتابشناسی بحار الأنوار، آینه پژوهش، خرداد و تیر 1377، شماره 50، درج در پایگاه مجلات تخصصی نور (نورمگز) | #[[:noormags:30719|انصاری، ناصرالدین، کتابشناسی بحار الأنوار، آینه پژوهش، خرداد و تیر 1377، شماره 50، درج در پایگاه مجلات تخصصی نور (نورمگز)]]. | ||
# طارمی، حسن، دانشنامه جهان اسلام، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، چاپ دوم، 1375ش. | # طارمی، حسن، دانشنامه جهان اسلام، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، چاپ دوم، 1375ش. | ||
# مطیع، مهدی، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1381ش. | # مطیع، مهدی، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1381ش. | ||
== وابستهها == | == وابستهها == | ||
خط ۲۱۵: | خط ۲۱۸: | ||
[[ترجمه جلد دوازدهم بحار الانوار]] | [[ترجمه جلد دوازدهم بحار الانوار]] | ||
[[زندگانی حضرت زهرا | [[زندگانی حضرت زهرا (سلاماللهعلیها)؛ ترجمه و تحقیق از جلد ۴۳ بحار الانوار (ترجمۀ روحانی)]] | ||
[[ترجمۀ جلد دهم بحار الانوار]] | [[ترجمۀ جلد دهم بحار الانوار]] | ||
خط ۲۲۱: | خط ۲۲۴: | ||
[[ترجمه جلد یازدهم بحار الانوار]] | [[ترجمه جلد یازدهم بحار الانوار]] | ||
[[شیعه در | [[شیعه در پیشگاه قرآن و اهل بیت علیهمالسلام]] | ||
[[مهدی موعود]] | [[مهدی موعود]] |
ویرایش