۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
ایران در زمان ساسانیان: تاریخ ایران ساسانی تا حمله عرب و وضع دولت و ملت در زمان ساسانیان: تفاوت میان نسخه‌ها
ایران در زمان ساسانیان: تاریخ ایران ساسانی تا حمله عرب و وضع دولت و ملت در زمان ساسانیان (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۳۱ ژوئیهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۱۴:۲۵
، ۳۱ ژوئیهٔ ۲۰۱۹جایگزینی متن - 'هاي' به 'های'
جز (جایگزینی متن - 'پژوهشگران ' به 'پژوهشگران ') |
جز (جایگزینی متن - 'هاي' به 'های') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
نویسنده در بخش نخست به توصيف سازمان اجتماعى و سياسى دولت اشكانى مى‌پردازد و با اشاره به پيدايى كوچ‌نشين‌ها و سلسله‌هاى پادشاهى شمال و شرق ایران و روى‌كردشان به دولت اشكانى، از آشوب‌ها و ناآرامى‌هاى موجود در آن مرزها و هجرت‌هاى مردمان آن سامان گزارش مى‌دهد و با توصيف مذهب نخستين و دين كهن آرياييان (پرستش طبيعت و اجرام آسمانى) و پى‌جويى باورهاى زردشتى در سرچشمه‌هاى «مهرپرستى» آن دوران، از روند پيدايى و دگرگونى دين ایرانيان؛ يعنى اصلاح شدن «ديوپرستى» با سروده‌هاى زردشت (گاثاها) سخن مى‌گويد و سرانجام به زبان‌هاى «عامه» و «ادبى» و رسم الخط دوره‌هاى اشكانى و ساسانى (لغت متوسط ایران) و پيوند اين زبان‌ها و شيوه‌هاى نوشتن، با زبان و خط آرامى مى‌پردازد. | نویسنده در بخش نخست به توصيف سازمان اجتماعى و سياسى دولت اشكانى مى‌پردازد و با اشاره به پيدايى كوچ‌نشين‌ها و سلسله‌هاى پادشاهى شمال و شرق ایران و روى‌كردشان به دولت اشكانى، از آشوب‌ها و ناآرامى‌هاى موجود در آن مرزها و هجرت‌هاى مردمان آن سامان گزارش مى‌دهد و با توصيف مذهب نخستين و دين كهن آرياييان (پرستش طبيعت و اجرام آسمانى) و پى‌جويى باورهاى زردشتى در سرچشمه‌هاى «مهرپرستى» آن دوران، از روند پيدايى و دگرگونى دين ایرانيان؛ يعنى اصلاح شدن «ديوپرستى» با سروده‌هاى زردشت (گاثاها) سخن مى‌گويد و سرانجام به زبان‌هاى «عامه» و «ادبى» و رسم الخط دوره‌هاى اشكانى و ساسانى (لغت متوسط ایران) و پيوند اين زبان‌ها و شيوه‌هاى نوشتن، با زبان و خط آرامى مى‌پردازد. | ||
بخش دوم اين كتاب، منابع پهلوى، عربى، يونانى (لاتين)، ارمنى، سريانى و چينى تاريخ سياسى - اجتماعى روزگار ساسانيان را در بر دارد. نویسنده، كتيبه «پاى‌كولى» و سنگ‌نوشته ضلع شرقى «كعبه زردشت» را از منابع تاريخى معاصر ساسانيان مى‌شمرد كه به رغم شكستگى‌ها و | بخش دوم اين كتاب، منابع پهلوى، عربى، يونانى (لاتين)، ارمنى، سريانى و چينى تاريخ سياسى - اجتماعى روزگار ساسانيان را در بر دارد. نویسنده، كتيبه «پاى‌كولى» و سنگ‌نوشته ضلع شرقى «كعبه زردشت» را از منابع تاريخى معاصر ساسانيان مى‌شمرد كه به رغم شكستگى‌ها و پراكندگى‌هایشان، اطلاعات سودمندى درباره تاريخ آن دوران به زبان پهلوى عرضه مى‌كنند. وى پس از آوردن فهرستى توصيفى از كتيبه‌ها و سنگ‌نگاره‌هاى ساسانى، از تأثير گذارى نقش‌هاى سكه‌هاى پهلوى ساسانى، در شناسايى پادشاهان آن عصر سخن مى‌گويد و منابع دين رسمى كشور را در عهد ساسانيان، كتاب‌هاى مقدس به زبان اوستايى (اوستاى ساسانى داراى 21 نسك) و ترجمه متون اوستايى با شرح پهلوى (زند) مى‌شمرد. | ||
ديگر منبع تاريخى عصر ساسانيان، «خوذاى نامگ» است كه بسيارى از نويسندگان تاريخ‌هاى عربى و فارسی، درباره سرگذشت ایران پيش از اسلام، از آن بهره برده و به «سيَر ملوك العجم» يا «سيَر الملوك» يا «شاهنامه» ترجمه‌اش كرده‌اند. اصل خداى‌نامه پهلوى و ترجمه [[ابن‌مقفع، عبدالله بن دادویه|ابن مقفع]] از اين كتاب، در دست نيست. شاهنامه فردوسى كه به زبان فارسی از زندگى پادشاهان و پهلوانان باستان گزارش مى‌دهد، ترجمه ديگرى از آن منابع پهلوى به شمار مى‌رود. نویسنده، هم‌چنين با اشاره به ديدگاه‌هاى نِلد در اين باره، سرچشمه‌هاى اين منابع نخستين را بررسى مى‌كند و آثار ديگر نويسندگان را مانند [[حمزه اصفهانی، حمزه بن حسن|حمزه اصفهانى]] ارزيابى مى‌نمايد و از | ديگر منبع تاريخى عصر ساسانيان، «خوذاى نامگ» است كه بسيارى از نويسندگان تاريخ‌هاى عربى و فارسی، درباره سرگذشت ایران پيش از اسلام، از آن بهره برده و به «سيَر ملوك العجم» يا «سيَر الملوك» يا «شاهنامه» ترجمه‌اش كرده‌اند. اصل خداى‌نامه پهلوى و ترجمه [[ابن‌مقفع، عبدالله بن دادویه|ابن مقفع]] از اين كتاب، در دست نيست. شاهنامه فردوسى كه به زبان فارسی از زندگى پادشاهان و پهلوانان باستان گزارش مى‌دهد، ترجمه ديگرى از آن منابع پهلوى به شمار مى‌رود. نویسنده، هم‌چنين با اشاره به ديدگاه‌هاى نِلد در اين باره، سرچشمه‌هاى اين منابع نخستين را بررسى مى‌كند و آثار ديگر نويسندگان را مانند [[حمزه اصفهانی، حمزه بن حسن|حمزه اصفهانى]] ارزيابى مى‌نمايد و از سندهایى مانند «نامه تنسر به پادشاه طبرستان» ياد مى‌كند كه در پاره‌اى از كتاب‌هاى تاريخى گنجانده شده‌اند. وى در پايان، فهرستى از مهم‌ترين منابع عربى و ایرانى تاريخ ساسانيان عرضه مى‌كند و به اقتباس هر يك از آنها از ديگرى و ارتباطشان با يك‌ديگر مى‌پردازد. | ||
نویسنده، از منابع يونانى (لاتين) تاريخ ساسانيان نيز مانند تاريخ روم، نوشته ديون كاسيوس (متوفى نزدیک به 235م)، و مورخان حاضر در جنگ‌هاى ایران و روم نام مى‌برد و با اشاره به پاره‌هاى تاريخى موجود در آنها مى‌گويد: همه اين نويسندگان، از | نویسنده، از منابع يونانى (لاتين) تاريخ ساسانيان نيز مانند تاريخ روم، نوشته ديون كاسيوس (متوفى نزدیک به 235م)، و مورخان حاضر در جنگ‌هاى ایران و روم نام مى‌برد و با اشاره به پاره‌هاى تاريخى موجود در آنها مى‌گويد: همه اين نويسندگان، از چيزهایى نوشته‌اند كه به روابط ایران و روم باز مى‌گردد. وى در پايان فهرستى از كتاب‌هاى يونانى درباره تاريخ روحانیان، رويدادهاى مذهبى و فرقه‌اى نصرانيان شرق و جنگ‌هاى سياسى و دينى اين دو كشور عرضه مى‌كند. | ||
نویسنده بر اين است كه تاريخ ارمنستان در عهد ساسانيان، با تاريخ شاهنشاهى ایران پيوسته است و نكته‌هاى مهم و سودمندى درباره شاهان گذشته ایران، چگونگى روابط ایران و ارمنستان و ساختارهاى كشورى، دينى و تمدنى در روزگار آنان، در اين منابع يافت مى‌شود. از اين رو، فهرستى درازدامن از اين كتاب‌ها و نويسندگان و درون‌مايه آنها عرضه مى‌كند. | نویسنده بر اين است كه تاريخ ارمنستان در عهد ساسانيان، با تاريخ شاهنشاهى ایران پيوسته است و نكته‌هاى مهم و سودمندى درباره شاهان گذشته ایران، چگونگى روابط ایران و ارمنستان و ساختارهاى كشورى، دينى و تمدنى در روزگار آنان، در اين منابع يافت مى‌شود. از اين رو، فهرستى درازدامن از اين كتاب‌ها و نويسندگان و درون‌مايه آنها عرضه مى‌كند. | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
وى هم‌چنين، كتاب‌هاى سريانى مسيحيان را از منابع مهم تاريخ دولت ساسانى مى‌شمرد و مى‌گويد: دست كم چهار تاى آنها را هم‌روزگاران ساسانيان نوشته‌اند. گزارش درون‌مايه اين منابع و ويژگى‌هاى آنها نيز در دنباله اين ارزيابى آمده است. | وى هم‌چنين، كتاب‌هاى سريانى مسيحيان را از منابع مهم تاريخ دولت ساسانى مى‌شمرد و مى‌گويد: دست كم چهار تاى آنها را هم‌روزگاران ساسانيان نوشته‌اند. گزارش درون‌مايه اين منابع و ويژگى‌هاى آنها نيز در دنباله اين ارزيابى آمده است. | ||
او درباره منابع چينى تاريخ ایران در عصر ساسانيان، تنها از سفرنامه زائرى بودايى به نام هيوتن تسيانگ (هوان تسانگ) ياد مى‌كند كه خودش ایران را نديده و بر پايه | او درباره منابع چينى تاريخ ایران در عصر ساسانيان، تنها از سفرنامه زائرى بودايى به نام هيوتن تسيانگ (هوان تسانگ) ياد مى‌كند كه خودش ایران را نديده و بر پايه شنيده‌هایش، يادداشت كوتاهى در اين باره نوشته است. | ||
فصل نخست اين كتاب، تاريخ تأسيس سلسله ساسانيان را در بر دارد و نویسنده در آن به تاريخ و وضع پارس در دوره سلوكيان و اشكانيان، ويژگى‌ها و نسَب بازرنگيان و خانواده ساسان، شورش پابگ و پسران او و فتوحات اردشير و برافتادن سلسله اشكانى مى‌پردازد و درباره درون‌مايه كتيبه تاج‌گذارى اردشير، ويژگى‌هاى شهر استخر و قصر و آتش‌كده فيروزآباد و روابط دولت‌هاى حيره و غسانيان و شخصيت راستين و افسانه‌اى اردشير سخن مى‌گويد. | فصل نخست اين كتاب، تاريخ تأسيس سلسله ساسانيان را در بر دارد و نویسنده در آن به تاريخ و وضع پارس در دوره سلوكيان و اشكانيان، ويژگى‌ها و نسَب بازرنگيان و خانواده ساسان، شورش پابگ و پسران او و فتوحات اردشير و برافتادن سلسله اشكانى مى‌پردازد و درباره درون‌مايه كتيبه تاج‌گذارى اردشير، ويژگى‌هاى شهر استخر و قصر و آتش‌كده فيروزآباد و روابط دولت‌هاى حيره و غسانيان و شخصيت راستين و افسانه‌اى اردشير سخن مى‌گويد. | ||