انیس الجلیس

أنيس الجليس، منسوب به محدّث، ادیب، مورّخ، مفسّر، فقیه و نویسنده فعال شافعی قرن نهم و دهم قمری، جلال‌الدین عبدالرحمن سیوطی (849-911ق)، مجموعه مطالبی در علوم و موضوعات گوناگون و بدون نظمی خاص است که نویسنده، آن را برای موعظه و یادآوری معنوی فراهم آورده است.

انیس الجلیس
پدیدآوران	سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر (نويسنده)
ناشر	دارملهمون
مکان نشر	ترکیه - استانبول
سال نشر	1306ق
چاپ	1
موضوع	داستانهای عربی -- قرن 9ق.
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	8الف 4171 PJA
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

منسوب

نسبت این کتاب، به سیوطی احتمالی است و ثابت نیست. در پایان کتاب، ناشر یا صاحب چاپخانه با تجلیل و مبالغه فراوان، آن را موعظه حسنه‌ای بی‌نظیر شمرده است که در بین سلف و خلف هیچ‌کسی چنین وعظی نکرده است و «أنيس الجليس» نامیده می‌شود و منسوب به «فاضل محقق و افضل متأخران و اسوه پیشوایان محدث و دانشور و عامل منحصربه‌فرد دوران خودش»، یعنی «امام سیوطی» است و چاپش در زمان «سلطان بن سلطان عبدالحمید خان» به پایان رسیده است.

انتشار غیر علمی

متأسفانه، این اثر، افزون بر مشخص نبودن نویسنده‌اش و چاپ پرغلط و نامطلوب (سنگی)، عجولانه و بدون تصحیح و تحقیق کافی منتشر شده است و حتی نام ناشرش مشخص نیست و نه فقط فهارس فنی، بلکه فهرست مطالب هم ندارد.

هدف و روش

نویسنده، هرکسی هست، نوشته است: یاران و برادران از من خواهش کردند که برای تبرک، کتابی برای آنان از جواهر علوم و مقالات و فنون گوناگون بنویسم تا تذکر برای دوستداران و یادآوری برای مؤمنان و فایده برای ناظران و آرامش برای شنوندگان شود و....

ساختار و محتوا

نویسنده، مطالبش را با مبحث نماز شروع کرده که «قدیمی‌ترین طاعت»، «شریف‌ترین مناجات»، «مهم‌ترین عبادت»، «بهترین حسنه» و «روشن‌ترین بینه» و «ثمره گواهی‌ها» است و... و با بحث «برتری فقر بر غنا» به پایان رسانده است.

نمونه مباحث

نگارنده صوفی‌منش، برای هدف خودش که موعظه است، افزون بر آیات و روایات، از حکایات و بلکه افسانه‌ها نیز بهره برده است و از جمله برای تشویق به نماز و بازداشتن از ترک آن، نوشته است: شخص بی‌نمازی در کنار دریا تشنه شد و خواست آب بخورد، ولی وقتی احساس کرد که شور است، آن آب را به دریا برگرداند و به جهت نحوست آب دهان تارک الصلاة، قحطی شد و ماهیان دریا همدیگر را خوردند.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.