۹٬۴۵۲
ویرایش
انقلاب مشروطیت ایران: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - '}}↵↵↵'''' به '}} ''''
جز (جایگزینی متن - 'سانه' به 'سه‌گانه') |
Wikinoor.ir (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '}}↵↵↵'''' به '}} '''') |
||
| (۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
| شابک =964-6144-09-8 | | شابک =964-6144-09-8 | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =11210 | ||
| کتابخوان همراه نور =11210 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''''انقلاب مشروطیت ایران''''' تألیف [[براون، ادوارد گرانویل|ادوارد گرانويل براون]] و با ترجمه [[قزوینی، مهری|مهری قزوینی]] | '''''انقلاب مشروطیت ایران''''' تألیف [[براون، ادوارد گرانویل|ادوارد گرانويل براون]] و با ترجمه [[قزوینی، مهری|مهری قزوینی]] | ||
اين اثر از كتاب‌ها و اسناد تاريخى دسته يكم و آثار خارجى پرآوازه درباره پديده تاريخى نهضت مشروطيت ایران (1323 ه.ق) به شمار مى‌رود كه در همان روزگار نوشته و منتشر شده است و اطلاعات فراوان و تحليل‌هاى كمابيش سامان‌مند تاريخى درباره دگرگونى‌هاى آن روزگار ایران عرضه مى‌كند. | اين اثر از كتاب‌ها و اسناد تاريخى دسته يكم و آثار خارجى پرآوازه درباره پديده تاريخى نهضت مشروطيت ایران (1323 ه.ق) به شمار مى‌رود كه در همان روزگار نوشته و منتشر شده است و اطلاعات فراوان و تحليل‌هاى كمابيش سامان‌مند تاريخى درباره دگرگونى‌هاى آن روزگار ایران عرضه مى‌كند. | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
نویسنده در فصل نخست، با اشاره به تاريخ زندگى، سفرها و آشنايى | نویسنده در فصل نخست، با اشاره به تاريخ زندگى، سفرها و آشنايى سيد جمال‌الدين، پيشواى اتّحاد اسلام با برخى از رجال سياسى، علمى، فرهنگى، اجتماعى و دينى آن روزگار، به پاره‌اى از جنبش‌هاى كشورهاى آسيايى و جهان اسلام و سپس به جنبش مشروطه خواهى در ایران مى‌پردازد. وى در چند جا از نفوذ و تأثير روحانیان در خيزش انقلاب مشروطه ایران و جايگاه سيد جمال‌الدين در اين نهضت ياد مى‌كند درباره پيشينه اين جنبش گزارش مى‌دهد: سابقه رستاخيز ایران كه با اعطاى قانون اساسى به فرمان مُظفّر‌الدين شاه (پنجم اوت 1906) اوج گرفت و تنها زمانى با كودتاى 23 ژوئيه 1908 متوقف شد، از قيام توفيق‌مند در برابر انحصار تنباكو (1891) سرچشمه مى‌گرفت. باورهاى فعالان جنبش، ناخرسندى همه مردم را به دنبال آورد و پنج يا شش سال پيش از اين، به همت سيد جمال‌الدين ميان ایرانیان رواج يافت. | ||
بنا بر اين، نویسنده يكى از عوامل خيزش مشروطيت و فراگيرى انديشه‌هاى اصلاح‌طلبى را، كوشش‌هاى | بنا بر اين، نویسنده يكى از عوامل خيزش مشروطيت و فراگيرى انديشه‌هاى اصلاح‌طلبى را، كوشش‌هاى سيد جمال مى‌شمرَد و به مجلات المنار و ضياء الخافقين اشاره مى‌كند كه به همت او در اروپا چاپ مى‌شد. اين رسه‌گانه‌هاى مكتوب، از ابزارهاى سيّد براى گسترش انديشه‌هایش بود. سيد محمّد رشيد، سردبير المنار، سه سند مهم به قلم سيد جمال‌الدين منتشر كرده است كه آشكارا ماهيت و تأثير گذارى سيد را در روند رخدادهاى ایران نشان مى‌دهد. | ||
از ميان اين سه سند، وى به نامه | از ميان اين سه سند، وى به نامه سيد به [[میرزای شیرازی، سید محمدحسن|ميرزاى شيرازى]] در سامرا اشاره مى‌كند و به بررسى‌اش مى‌پردازد. به گفته [[براون، ادوارد گرانویل|براون]]، اين نامه، آن روحانى بزرگ را به كارى در زمينه امتياز تنباكو واداشت و موجب شد كه نخستين گام براى هم‌بستگى روحانیان قدرت‌مند ایران با حزب مردمى يا ملّى‌گرا برداشته شود. | ||
او در فصل دوم، به سفرهاى ناصر‌الدين شاه به اروپا و قراردادهاى او با برخى از شركت‌هاى خارجى مى‌پردازد و از اختلاف‌ها و استعفاهایى سخن مى‌گويد كه در دستگاه حكومتى او رخ مى‌داد. نویسنده با آوردن گزارش‌هایى درباره مطالبى از روزنامه قانون كه به همت ملكم خان در لندن منتشر مى‌شد، جزييات مسئله قرارداد امتياز تنباكو را بازگو مى‌كند. بر پايه اين قرارداد (هشتم مارس 1890)، امتياز تنباكو، ضبط و مهار كامل تولید، فروش و صدور كلّ تنباكوى ایران، به مدت پنجاه سال به انگليسى‌ها داده شد. نویسنده، سفرها و هزينه‌هاى گزاف شاه و قرارداد او را با شركت‌هاى خارجى، سبب انگيزش مردم در برابر حاكميت مى‌داند و از سويى بر تأثير آمدن بسيارى از خارجيان به ایران از طريق اين شركت‌ها تأكيد مى‌كند. وى هم‌چنين به تأثير گذارى روحانیان و برخى از روشن‌فكران در آگاه كردن مردم اشاره مى‌كند: در آغاز دسامبر 1891، نامه‌اى از حاجى [[میرزای شیرازی، محمدحسن | او در فصل دوم، به سفرهاى ناصر‌الدين شاه به اروپا و قراردادهاى او با برخى از شركت‌هاى خارجى مى‌پردازد و از اختلاف‌ها و استعفاهایى سخن مى‌گويد كه در دستگاه حكومتى او رخ مى‌داد. نویسنده با آوردن گزارش‌هایى درباره مطالبى از روزنامه قانون كه به همت ملكم خان در لندن منتشر مى‌شد، جزييات مسئله قرارداد امتياز تنباكو را بازگو مى‌كند. بر پايه اين قرارداد (هشتم مارس 1890)، امتياز تنباكو، ضبط و مهار كامل تولید، فروش و صدور كلّ تنباكوى ایران، به مدت پنجاه سال به انگليسى‌ها داده شد. نویسنده، سفرها و هزينه‌هاى گزاف شاه و قرارداد او را با شركت‌هاى خارجى، سبب انگيزش مردم در برابر حاكميت مى‌داند و از سويى بر تأثير آمدن بسيارى از خارجيان به ایران از طريق اين شركت‌ها تأكيد مى‌كند. وى هم‌چنين به تأثير گذارى روحانیان و برخى از روشن‌فكران در آگاه كردن مردم اشاره مى‌كند: در آغاز دسامبر 1891، نامه‌اى از حاجى [[میرزای شیرازی، سید محمدحسن|ميرزاى شيرازى]]، «مجتهد سامره» رسيد كه در آن مردم را تا لغو امتياز، به تحريم استعمال تنباكو فراخوانده بود. اين ضربه ماهرانه و خردمندانه كه بى‌هيچ شورش عملى، امتياز انحصار كالاى تحريم شده را بى‌ارزش ساخت و وفادارى و خويشتن‌دارى مردمى كه فرمان اين رهبر روحانى را گردن نهادند، از ديد [[براون، ادوارد گرانویل|براون]] قدرتى وصف‌ناشدنى است. | ||
اينكه ميرزا رضا کرمانى، ناصر‌الدين شاه را در آرامگاه شاه عبدالعظيم كشت (ذى‌القعده 1313 / مه 1896) و ماجراى زندانى شدن و صورت استنطاق و جواب‌ها و اعتراف‌هاى وى، از مطالب فصل سوم كتاب است. قتل ناصر‌الدين شاه، نخست در روزنامه‌ها به بابيّه نسبت داده شده بود كه از ديد نویسنده، نسبتى نادرست است و با نظريه و اخلاق و سياست بابيان ناسازگار مى‌نمايد. او اين نسبت دادن را به روحانیان منسوب مى‌كند و مى‌افزايد آنان همواره مى‌كوشند دشمنان خود را بدين چيزها متّهم كنند. | اينكه ميرزا رضا کرمانى، ناصر‌الدين شاه را در آرامگاه شاه عبدالعظيم كشت (ذى‌القعده 1313 / مه 1896) و ماجراى زندانى شدن و صورت استنطاق و جواب‌ها و اعتراف‌هاى وى، از مطالب فصل سوم كتاب است. قتل ناصر‌الدين شاه، نخست در روزنامه‌ها به بابيّه نسبت داده شده بود كه از ديد نویسنده، نسبتى نادرست است و با نظريه و اخلاق و سياست بابيان ناسازگار مى‌نمايد. او اين نسبت دادن را به روحانیان منسوب مى‌كند و مى‌افزايد آنان همواره مى‌كوشند دشمنان خود را بدين چيزها متّهم كنند. | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
[[براون، ادوارد گرانویل|براون]]، بر پايه اطّلاعاتى كه بر اثر ارتباطش با برخى از افراد و گروه‌ها مانند تقى‌زاده، علاّمه قزوينى و بابى‌ها به دست آورده بود و گاهى با استناد به تاريخ بيدارى | [[براون، ادوارد گرانویل|براون]]، بر پايه اطّلاعاتى كه بر اثر ارتباطش با برخى از افراد و گروه‌ها مانند تقى‌زاده، علاّمه قزوينى و بابى‌ها به دست آورده بود و گاهى با استناد به تاريخ بيدارى ایرانیان، نوشته ناظم الاسلام کرمانى، سه سال در دربار ایران، نوشته دكتر فوريه (پزشک فرانسوى ناصر‌الدين شاه)، اقتصاد معاصر ایران و مسائل مالى آن، نوشته لورينى و برخى از منابع و روزنامه‌هاى خارجى، رويدادهاى مشروطه را نقل و بررسى مى‌كرد. | ||
ناهمسانى اطلاعات كتاب و يك‌سويه بودن منابع آن، تأثير گذارى پيش‌فرض‌هاى نویسنده در گزارش‌هاى او مانند مثبت دانستن تأثير انگليس در جنبش مشروطه، پشتيبانى او از بابيان، داورى‌هاى يك‌سويه و نادرست درباره برخى از افراد و جانبدارى وى از مجلس اول، از كاستى‌هاى اين كتاب شمرده شده‌اند. نویسنده در ترجمه واژگان فارسی، به گفته خودش بسيار ريزبينانه رفتار كرده و متن اين اثر را در سنجش با متن ديگر آثارش بيشتر غربال كرده است. | ناهمسانى اطلاعات كتاب و يك‌سويه بودن منابع آن، تأثير گذارى پيش‌فرض‌هاى نویسنده در گزارش‌هاى او مانند مثبت دانستن تأثير انگليس در جنبش مشروطه، پشتيبانى او از بابيان، داورى‌هاى يك‌سويه و نادرست درباره برخى از افراد و جانبدارى وى از مجلس اول، از كاستى‌هاى اين كتاب شمرده شده‌اند. نویسنده در ترجمه واژگان فارسی، به گفته خودش بسيار ريزبينانه رفتار كرده و متن اين اثر را در سنجش با متن ديگر آثارش بيشتر غربال كرده است. | ||
يادداشت‌هاى مترجم محترم در پايان كتاب بسيار سودمندند و با توجه به فصل‌هاى يازدانه كتاب اطلاعات و اسناد مهمى عرضه مى‌كنند. احوالات ميرزا رضا کرمانى و مكتوب عربى | يادداشت‌هاى مترجم محترم در پايان كتاب بسيار سودمندند و با توجه به فصل‌هاى يازدانه كتاب اطلاعات و اسناد مهمى عرضه مى‌كنند. احوالات ميرزا رضا کرمانى و مكتوب عربى سيد جمال‌الدين به مرحوم حاج ميرزا محمدحسن و نامه‌اش به علماى ایران، در پايان كتاب آمده است. | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
| خط ۸۷: | خط ۸۷: | ||
[[رده: تاریخ]] | [[رده: تاریخ]] | ||
[[رده: تاریخ ایران]] | [[رده: تاریخ ایران]] | ||
[[رده: | [[رده:آثار خاورشناسان]] | ||