۸۰٬۶۷۲
ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' ، ' به '،') برچسبها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '،ا' به '، ا') برچسبها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
(۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR11784J1.jpg | | تصویر =NUR11784J1.jpg | ||
| عنوان =الیمیني في شرح أخبار السلطان یمین الدولة و امین الملة محمود الغزنوي | | عنوان =الیمیني في شرح أخبار السلطان یمین الدولة و امین الملة محمود الغزنوي | ||
خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =11784 | ||
| کتابخوان همراه نور =11784 | | کتابخوان همراه نور =11784 | ||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''اليميني في شرح أخبار السلطان يمين الدولة و امين الملة محمود الغزنوي''' (تاريخ عُتبى)، كتابى تاريخى به زبان عربى درباره ابومنصور ناصرالدين سبک تگين و محمود غزنوى و اوضاع ایران تا اوايل قرن پنجم هجرى. | |||
از اين كتاب با عناوين: تاريخ آل سبک تكين، تاريخ العتبى، سيرة اليمينى، تاريخ اليمينى نيز ياد شده است. [[عتبی، محمد بن عبدالجبار|عتبى]] اين كتاب را در حدود 411ق. نگاشته است. | |||
از اين كتاب با عناوين: تاريخ آل سبک تكين، تاريخ العتبى، سيرة اليمينى، تاريخ اليمينى نيز ياد شده است. عتبى اين كتاب را در حدود 411ق. نگاشته است. | |||
از جمله انگيزههاى عتبى كه وى را به نگارش اين اثر واداشته، علاوه بر انگيزه تمجيد و ستايش سلطان محمود، كه به باور وى در نشر و گسترش اسلام نقشى به سزا داشته است، از درخواست امير محمد بن محمود غزنوى از وى براى نگارش چنين اثرى و نيز تقرب جستن به وزير شمس الكفاه ابوالقاسم احمد بن حسن ميمندى، وزير سلطان محمود و دريافت جايزه مىتوان ياد كرد. | از جمله انگيزههاى [[عتبی، محمد بن عبدالجبار|عتبى]] كه وى را به نگارش اين اثر واداشته، علاوه بر انگيزه تمجيد و ستايش سلطان محمود، كه به باور وى در نشر و گسترش اسلام نقشى به سزا داشته است، از درخواست امير محمد بن محمود غزنوى از وى براى نگارش چنين اثرى و نيز تقرب جستن به وزير شمس الكفاه ابوالقاسم احمد بن حسن ميمندى، وزير سلطان محمود و دريافت جايزه مىتوان ياد كرد. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
كتاب مشتمل بر مقدمهاى به قلم محقق آقاى دكتر احسان ذنون | كتاب مشتمل بر مقدمهاى به قلم محقق آقاى دكتر [[ثامری، احسان ذنون|احسان ذنون الثامرى]]، مقدمهاى به قلم مؤلف و فاقد تبويب و تفصيل است. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
اين كتاب از مهمترين تواريخ عصر غزنوى و از كهنترين تاريخنامههاى ایرانى است و شامل وقايع مهم تاريخى ایران، به ويژه قلمرو شرقى آن، از دوره اميررضى نوح بن منصور سامانى (366-387ق.) تا زمان سلطان محمود غزنوى (389-421ق.) مىباشد. همچنين داراى مطالبى است، راجع به خلفاى عباسى، صفاريان، زياريان، سيمجوريان، آل بويه، ايلكخانيان (قراخانيان)، افغانيان و حكومتهاى محلى خراسان؛ مانند فريغونيان و غوريان و شاهان غَرجستان و خوارزمشاهيان، كه اهميت ويژهاى دارد. از آن جا كه اين كتاب به شرح جنگهاى سلطان محمود و فتحهاى وى در هندوستان و اغراق در ستايش او پرداخته است، مىتوان آن را جزو تاريخنامههاى «دربارى» دانست. عتبى درباره اوضاع سياسى، | اين كتاب از مهمترين تواريخ عصر غزنوى و از كهنترين تاريخنامههاى ایرانى است و شامل وقايع مهم تاريخى ایران، به ويژه قلمرو شرقى آن، از دوره اميررضى نوح بن منصور سامانى (366-387ق.) تا زمان سلطان محمود غزنوى (389-421ق.) مىباشد. همچنين داراى مطالبى است، راجع به خلفاى عباسى، صفاريان، زياريان، سيمجوريان، آل بويه، ايلكخانيان (قراخانيان)، افغانيان و حكومتهاى محلى خراسان؛ مانند فريغونيان و غوريان و شاهان غَرجستان و خوارزمشاهيان، كه اهميت ويژهاى دارد. از آن جا كه اين كتاب به شرح جنگهاى سلطان محمود و فتحهاى وى در هندوستان و اغراق در ستايش او پرداخته است، مىتوان آن را جزو تاريخنامههاى «دربارى» دانست. [[عتبی، محمد بن عبدالجبار|عتبى]] درباره اوضاع سياسى، مذهبى، اجتماعى و علمى زمان خود نيز مطالبى آورده است كه اهميت بسيار دارد و از جمله آنهاست مطالبى درباره روابط غزنويان با خلفاى بغداد، سرگذشت، برخى از خاندانها و علماى نامدار و وزراى بزرگ غزنوى، فتنه كرّاميه، تبليغات اسماعيليّه، قحطسالى در نيشابور و موقعيت اجتماعى و فرهنگى غزنه (پايتخت غزنويان). تاريخ يمينى، به سبب آن كه مؤلف شاهد برخى رويدادها بوده و به اسناد رسمى دستگاه غزنويان دسترسى داشته است، از منابع بسيار مهم عصر غزنوى به شمار مىرود. | ||
تاريخ يمينى مشتمل است، بر ديباچه و سپس شرح ظهور امير ابومنصور ناصرالدين سبک تگين در زمان سامانيان و فتحهاى او، وقايع دوران نوح بن منصور سامانى و شرح حال قابوس بن وشمگير زيارى و فخرالدوله بُوَيهى و مناسبات امير ابومنصور ناصرالدين سبک تگين و خلف بن احمد صفارى، همچنين تفصيل منازعه امراى سامانى بر سر قدرت و منصب سپهسالارى خراسان و سرانجام حمله بُغراخان ترك و تقسيم قلمرو سامانيان ميان دو سلسله ترك قراخانيان و غرنويان؛ ازينرو نيمه نخست كتاب را مىتوان «تاريخنامه سامانيان از هنگام انحطاط تا انقراض» خواند. پس از آن به احوال و اخبار و نبردهاى محمود غزنوى پرداخته شده است كه نيمه دوم كتاب را تشكيل مىدهد. كتاب با رسالهاى در رثاى اميرنصر بن سبک تگين (والى نيشابور و برادر محمود) و فصلى در بدگويى از امير ابوالحسن بَغَوى، به سبب رنجش عتبى از وى، پايان مىيابد. | تاريخ يمينى مشتمل است، بر ديباچه و سپس شرح ظهور امير ابومنصور ناصرالدين سبک تگين در زمان سامانيان و فتحهاى او، وقايع دوران نوح بن منصور سامانى و شرح حال قابوس بن وشمگير زيارى و فخرالدوله بُوَيهى و مناسبات امير ابومنصور ناصرالدين سبک تگين و خلف بن احمد صفارى، همچنين تفصيل منازعه امراى سامانى بر سر قدرت و منصب سپهسالارى خراسان و سرانجام حمله بُغراخان ترك و تقسيم قلمرو سامانيان ميان دو سلسله ترك قراخانيان و غرنويان؛ ازينرو نيمه نخست كتاب را مىتوان «تاريخنامه سامانيان از هنگام انحطاط تا انقراض» خواند. پس از آن به احوال و اخبار و نبردهاى محمود غزنوى پرداخته شده است كه نيمه دوم كتاب را تشكيل مىدهد. كتاب با رسالهاى در رثاى اميرنصر بن سبک تگين (والى نيشابور و برادر محمود) و فصلى در بدگويى از امير ابوالحسن بَغَوى، به سبب رنجش [[عتبی، محمد بن عبدالجبار|عتبى]] از وى، پايان مىيابد. | ||
نثر عتبى دشوار و اديبانه و در ديباچه كتاب متكلفانه است؛ با اين وصف، در سدههاى متوالى مطمح نظر اديبان و سرمشق دبيران بوده است، چنانكه به گفته سبکی مردم خوارزم و آن نواحى، نسبت به تاريخ يمينى و ضبط الفاظ آن اهتمامى همچون توجه مردم مغرب اسلامى به مقامات حريرى داشتهاند. | نثر [[عتبی، محمد بن عبدالجبار|عتبى]] دشوار و اديبانه و در ديباچه كتاب متكلفانه است؛ با اين وصف، در سدههاى متوالى مطمح نظر اديبان و سرمشق دبيران بوده است، چنانكه به گفته سبکی مردم خوارزم و آن نواحى، نسبت به تاريخ يمينى و ضبط الفاظ آن اهتمامى همچون توجه مردم مغرب اسلامى به مقامات حريرى داشتهاند. | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
# عودى، ستار، دانشنامه جهان اسلام، ج6، ص262-264. | |||
#[[:noormags:162692|قويمالدوله، محمد عتبى، ارمغان، دوره بيست و نهم، مهر 1339، ش7، ص330-332]]. | |||
# مقدمه محقق. | |||
# [[آقا بزرگ تهرانى]]، [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة]]، ج3، ص256. | |||
# احيا حسینى، غلام، سايت آفتاب، نگاهى گذرا بر تاريخ يمينى، 1389/1/29. | |||
==وابستهها== | ==وابستهها== | ||
خط ۷۲: | خط ۶۷: | ||
[[رده: تاریخ]] | [[رده: تاریخ]] | ||
[[رده: تاریخ ایران]] | [[رده: تاریخ ایران]] | ||
[[رده:فروردین(1400)]] |