الهی اردبیلی، حسین بن عبدالحق: تفاوت میان نسخه‌ها

'''كمال‌الدين حسین بن خواجه شرف‌الدين عبدالحق الهى اردبيلى''' (870-905)، ملقب به کمال‌الدین و جمال‌الدین، از حكما، فقها، متكلمين و شعرا قرن نهم، متخلص به الهی.

وی ایّام کودکی و نوجوانی را تحت تربیت اخلاقی و معنوی پدر سپری کرد و با تشویق او از دوره جوانی در زادگاهش اردبیل به آموختن مقدمات زبان و ادبیات عربی و مبانی علوم شرعی پرداخت. اوّلین استادش علی آملی است. الهی پس از پشت سر نهادن مقدّمات ادبی، به محضرش شتافت. وی در اوایل حاشیه بر قواعد [[حلی، حسن بن یوسف|علاّمه حلّی]] یادآور می‎شود:

«روش ما در دانش‎های فقهی و شرعی که آموخته ایم از دانشور وارسته و زاهد علی آملی است که او از ابوالحسن محمد حلّی و او از شرف‌الدین مکّی و وی از شیخ [[فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله|فاضل مقداد]] و مورد اشاره شیخ شهید و ایشان از سعید و شریف و این دو از علامه صاحب این کتاب مطلب یاد گرفته‎اند.»

مرحوم خوانساری ضمن این که [[آملی، حیدر|آملی]] را از بزرگان علما و فقها قلمداد می‎نماید می‎افزاید: الهی در نوشته‌ها و فعالیت‎های تبلیغی و آموزشی از این شخصیت روایت کرده است.

احتمال می‎رود الهی تا حدود 890 ق در اردبیل از افکار شیخ حیدر صفوی بهره برده باشد.

آموزش‎های عارفانه حیدر صفوی جنبه‌های ذوقی و معنوی را در ذهن و روح الهی اردبیلی شکوفا ساخت و به همین دلیل بین شاگرد و استاد پیوند قلبی و عاطفی برقرار شد و الهی به توصیه شیخ حیدر به منطقه خراسان بزرگ (شامل خراسان کنونی و بخشهایی از افغانستان و ماوراءالنهر) اعزام گردید و به فعالیت تبلیغی و نشر اندیشه‌های عرفانی پرداخت.

در زمان ارتحال الهی اردبیلی اختلاف فراوانی دیده می‎شود و از سال 904ق تا 950ق ضبط کرده‎اند. شیخ آقا بزرگ تهرانی در مجلدات گوناگون الذریعه سال فوتش را 930، 940 و 950ق ذکر کرده است. تذکره روز روشن وفات این عالم را سال 937ق دانسته است.

امّا قول درست همان می‎باشد که سید محسن امین و مدرس تبریزی آورده‎اند، یعنی سال 950ق زیرا الهی کتاب خلاصة الفقه را در سال 942ق به اتمام رسانیده و نمی‎تواند قبل از این تاریخ فوت کرده باشد.