۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
الموسوعه الفقهية الميسرة و يليها الملحق الأصول (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۳۱ ژوئیهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۱۳:۳۹
، ۳۱ ژوئیهٔ ۲۰۱۹جایگزینی متن - 'هاي' به 'های'
جز (جایگزینی متن - 'مى دهد' به 'می‌دهد') |
جز (جایگزینی متن - 'هاي' به 'های') |
||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
«الموسوعه الفقهيه الميسره» به قلم محمدعلى انصارى نخستين دايرةالمعارف در فقاهت شيعى است و گامى ارزنده در اين باره كه جلد اوّل آن به زيور تبع آراسته شده و به خانواده دايرةالمعارف‌ها پيوسته است. | «الموسوعه الفقهيه الميسره» به قلم محمدعلى انصارى نخستين دايرةالمعارف در فقاهت شيعى است و گامى ارزنده در اين باره كه جلد اوّل آن به زيور تبع آراسته شده و به خانواده دايرةالمعارف‌ها پيوسته است. | ||
اثر حاضر نسبت به ديگر | اثر حاضر نسبت به ديگر دائرةالمعارف‌هایى كه اهل سنت نوشته است برترى دارد كه در ادامه با دو دائره-المعارف مذكور مقايسه مى‌گردد. | ||
برخى ويژگى‌هاى اين دائرةالمعارف ارزشمند به شرح ذيل است: | برخى ويژگى‌هاى اين دائرةالمعارف ارزشمند به شرح ذيل است: | ||
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
#:پرواضح است كه هيچ كدام از اين مطالب تحقيق و بحث فقهى نمى‌طلبد و از قلمرو آن بدور است. همچنين در بحث و بررسى عناوين توبه مطلب را مورد بررسى قرار داده كه شش مورد آن به طور مسلم فقهى نيست؛ آن موارد عبارتند از: التوبه من بعض الذنوب، عدم العودِ من الذنب، اقسام التوبه، توبه النصوح، من تقبل توبتهم و من لاتقبل.عمده مباحث يادشده جنبه كلامى و برخى از آنها بُعد اخلاقى دارند و اگر بُعد فقهى آن ملحوظ باشد، بسيار كم‌رنگ و ناچيز است. | #:پرواضح است كه هيچ كدام از اين مطالب تحقيق و بحث فقهى نمى‌طلبد و از قلمرو آن بدور است. همچنين در بحث و بررسى عناوين توبه مطلب را مورد بررسى قرار داده كه شش مورد آن به طور مسلم فقهى نيست؛ آن موارد عبارتند از: التوبه من بعض الذنوب، عدم العودِ من الذنب، اقسام التوبه، توبه النصوح، من تقبل توبتهم و من لاتقبل.عمده مباحث يادشده جنبه كلامى و برخى از آنها بُعد اخلاقى دارند و اگر بُعد فقهى آن ملحوظ باشد، بسيار كم‌رنگ و ناچيز است. | ||
#:در اينجا مناسب است به نكته‌اى ديگر از موسوعه فقهى كويتى اشاره كنيم، متصديان اين موسوعه زيرعنوانهاى هر موضوع اصلى را شماره‌گذارى كرده‌اند و گويى تمايل داشته‌اند رقم شماره‌ها هرچه بيشتر بالا رود. از اين رو گاه بى‌دليل شماره‌ها را افزوده و ارقام را بالا برده‌اند. براى نمونه در بحث از «إبراء» به يك مطلب كلى اشارتى كوتاه در حدود دو سطر كرده و آن را سى‌ونهمين بحث خود قرار داده‌اند. آن مطلب كلى اين است كه ابراء گاه از «كلّى في الذمه أو ابراء عن‌الدين» است و گاه از «مال معين خارجى». آنگاه بحث از هريك از اين دو عنوان را مجدداً شماره گذارى كرده، «ابراء عن‌الدين» را در حدود سه سطر به بحث گذاشته‌اند و آن را چهلمين بحث خود قرار داده و آنگاه ابراء از مال مشخص و معين را چهل و يكمين بحث خود شمرده‌اند. پيداست كه اين شماره‌گذارى اضافى است و لازم بود تنها عنوان اصلى را شماره‌گذارى مى‌كرد. | #:در اينجا مناسب است به نكته‌اى ديگر از موسوعه فقهى كويتى اشاره كنيم، متصديان اين موسوعه زيرعنوانهاى هر موضوع اصلى را شماره‌گذارى كرده‌اند و گويى تمايل داشته‌اند رقم شماره‌ها هرچه بيشتر بالا رود. از اين رو گاه بى‌دليل شماره‌ها را افزوده و ارقام را بالا برده‌اند. براى نمونه در بحث از «إبراء» به يك مطلب كلى اشارتى كوتاه در حدود دو سطر كرده و آن را سى‌ونهمين بحث خود قرار داده‌اند. آن مطلب كلى اين است كه ابراء گاه از «كلّى في الذمه أو ابراء عن‌الدين» است و گاه از «مال معين خارجى». آنگاه بحث از هريك از اين دو عنوان را مجدداً شماره گذارى كرده، «ابراء عن‌الدين» را در حدود سه سطر به بحث گذاشته‌اند و آن را چهلمين بحث خود قرار داده و آنگاه ابراء از مال مشخص و معين را چهل و يكمين بحث خود شمرده‌اند. پيداست كه اين شماره‌گذارى اضافى است و لازم بود تنها عنوان اصلى را شماره‌گذارى مى‌كرد. | ||
#:همين روش در شماره‌گذارى عنوان كلى «التعليق والتقييد والاضافة في الابراء» و زير | #:همين روش در شماره‌گذارى عنوان كلى «التعليق والتقييد والاضافة في الابراء» و زير عنوانهایش تكرار شده است. در بحث و بررسى «ابراء» بيش از چهل عنوان را به بحث گذاشته‌اند كه برخى از آنها محصلى ندارد. همچنين برخى از موضوعاتى كه بدانها اشارت رفت مانند: ابوان، ابهام و... ارزش و جنبه فقهى ندارد و يا طرح آن اصولاً بى‌ثمر است. | ||
#:به لحاظ زيرعنوانها و اصطلاحات فرعى نيز تفاوت فاحشى ميان اين دو وجود دارد. نمونه را در بحث از «ابل» دايرةالمعارف فقهى كويتى تنها به مظانّ بحث اشاره نموده و درصدد توضيح حكمى برنيامده است. اما الموسوعه‌الميسره دوازده موضوع را زير همين عنوان بررسى مى‌كند و احكام آنها را توضيح مى‌دهد. در بيان احكام «ابن» دايرةالمعارف فقهى كويتى يازده اصطلاح و عنوان فرعى را به بحث مى‌گذارد كه هشت مورد آن در كتاب نيامده است و متقابلاً دو مورد بدانها اضافه شده است. | #:به لحاظ زيرعنوانها و اصطلاحات فرعى نيز تفاوت فاحشى ميان اين دو وجود دارد. نمونه را در بحث از «ابل» دايرةالمعارف فقهى كويتى تنها به مظانّ بحث اشاره نموده و درصدد توضيح حكمى برنيامده است. اما الموسوعه‌الميسره دوازده موضوع را زير همين عنوان بررسى مى‌كند و احكام آنها را توضيح مى‌دهد. در بيان احكام «ابن» دايرةالمعارف فقهى كويتى يازده اصطلاح و عنوان فرعى را به بحث مى‌گذارد كه هشت مورد آن در كتاب نيامده است و متقابلاً دو مورد بدانها اضافه شده است. | ||
#:از ديگر ويژگى‌هاى اين دايرةالمعارف سازماندهى دقيق و درست عناوين است كه به لحاظ توالى صحيح اصطلاحات و ترتيب درست آنها، دقت فراوانى شده است و در مقام مقايسه با دو دايره‌المعارف فقهى ديگر از اين جهت ممتاز است. براى نمونه در بحث از «ابراء» در آغاز به تعريف لغوى و اصطلاحى آن مى‌پردازد و تعريف اصطلاحى را بر اين نكته متوقف مى‌داند كه آيا ابراء عقد است يا ايقاع؟ در اينجا به طور مشروح نظريه فقيهان شيعه را نقل كرده و پس از روشن شدن معنا و حقيقت ابراء احكام تكليفى و وضعى آن را بررسى مى‌كند، آنگاه اركان چهارگانه ابراء را به بحث مى‌گذارد و در ذيل هر ركن موضوعات متفرع بر آن را توضيح می‌دهد. سپس عناوين مختلفى را مورد بررسى قرار مى‌دهد. | #:از ديگر ويژگى‌هاى اين دايرةالمعارف سازماندهى دقيق و درست عناوين است كه به لحاظ توالى صحيح اصطلاحات و ترتيب درست آنها، دقت فراوانى شده است و در مقام مقايسه با دو دايره‌المعارف فقهى ديگر از اين جهت ممتاز است. براى نمونه در بحث از «ابراء» در آغاز به تعريف لغوى و اصطلاحى آن مى‌پردازد و تعريف اصطلاحى را بر اين نكته متوقف مى‌داند كه آيا ابراء عقد است يا ايقاع؟ در اينجا به طور مشروح نظريه فقيهان شيعه را نقل كرده و پس از روشن شدن معنا و حقيقت ابراء احكام تكليفى و وضعى آن را بررسى مى‌كند، آنگاه اركان چهارگانه ابراء را به بحث مى‌گذارد و در ذيل هر ركن موضوعات متفرع بر آن را توضيح می‌دهد. سپس عناوين مختلفى را مورد بررسى قرار مى‌دهد. | ||
| خط ۷۰: | خط ۷۰: | ||
مؤلف در مقدمه، درباره تاريخ آغاز كار و انگيزه تأليف اين اثر، چنين مى نگارد: «پس از احساس نياز شديد به وجود دايره‌المعارف فقه و اصول شيعى به دليل غربت، مهجوريت و مظلوميت آن در مجامع علمى جهانى، از ده سال پيش (1405ق) كار دايرةالمعارف را از اصول فقه آغاز كردم؛ طرحهاى گوناگون را اجرا و با مشورت استادان آنها را تعويض يا تكميل نمودم. پژوهش پيرامون عناوين و اصطلاحات اصولى اين انديشه را به وجود آورد كه همين روش را در مورد فقه نيز اجرا كنم. از اين‌رو نخست پنج هزار اصطلاح فقهى را گردآوردم و به طور فشرده آنها را توضيح دادم. در اين ميان شمار اصطلاحات رو به افزايش بود تا اينكه به سال 1409ق قرارداد نوشتن دايرةالمعارف را با مجمع انديشه اسلامى امضا نمودم». | مؤلف در مقدمه، درباره تاريخ آغاز كار و انگيزه تأليف اين اثر، چنين مى نگارد: «پس از احساس نياز شديد به وجود دايره‌المعارف فقه و اصول شيعى به دليل غربت، مهجوريت و مظلوميت آن در مجامع علمى جهانى، از ده سال پيش (1405ق) كار دايرةالمعارف را از اصول فقه آغاز كردم؛ طرحهاى گوناگون را اجرا و با مشورت استادان آنها را تعويض يا تكميل نمودم. پژوهش پيرامون عناوين و اصطلاحات اصولى اين انديشه را به وجود آورد كه همين روش را در مورد فقه نيز اجرا كنم. از اين‌رو نخست پنج هزار اصطلاح فقهى را گردآوردم و به طور فشرده آنها را توضيح دادم. در اين ميان شمار اصطلاحات رو به افزايش بود تا اينكه به سال 1409ق قرارداد نوشتن دايرةالمعارف را با مجمع انديشه اسلامى امضا نمودم». | ||
چاپ اين دايره‌المعارف با اينكه به گونه‌اى چشم‌نواز است، امّا | چاپ اين دايره‌المعارف با اينكه به گونه‌اى چشم‌نواز است، امّا كاستى‌هایى نيز دارد كه دقت بيشتر دست اندركاران را مى طلبد؛ از آن جمله اينكه در اندازه حاشيه‌هاى سفيد اطراف هر صفحه و فاصله‌هاى ميان ستونها و ميان عناوين، زياده‌روى شده است كه خود موجب افزايش حجم دايرةالمعارف گرديده است. بهتر بود - مانند ساير دايرةالمعارف‌ها - در اين موارد صرفه‌جويى بيشترى به عمل مى آمد و مطالب زيادترى در هر صفحه آورده مى شد تا انبوه اصطلاحات و توضيحات دايرةالمعارف سبب ضخامت و حجيم بودن هر جلد و كثرت جلدها نشود. | ||
دوم آنكه عنوان اصلى هر بحث مى‌بايست بالاى هر صفحه آورده مى‌شد تا خواننده به آسانى به هنگام ورق زدن آن به مطلب دلخواه خود دست يابد. | دوم آنكه عنوان اصلى هر بحث مى‌بايست بالاى هر صفحه آورده مى‌شد تا خواننده به آسانى به هنگام ورق زدن آن به مطلب دلخواه خود دست يابد. | ||