المستطرف في كل فن مستظرف: تفاوت میان نسخه‌ها

[[ابشيهي، محمد بن احمد]] (نويسنده)

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE2497AUTOMATIONCODE

كتاب با دو مقدمه از محقق و نويسنده آغاز و مطالب در 84 باب كه برخى شامل چند فصل مى‌باشد، عرضه شده است.

نويسنده در مقدمه خود، برنامه‌اى كه نظم چندان روشنى ندارد، براى كار خود ريخته و چون ديده است كه دانش‌ها در كتاب‌هاى گوناگون پراكنده‌اند، خواسته است همه (به‌ويژه اخلاق و ادب را) يك جا جمع كند تا همگان را به كار آيد. سپس برخى را به داستان‌هاى شادى‌آفرين آراسته و برخى ديگر را به آيات و احاديث و روايات صحيح مستند كرده است.

در اين گونه موارد نيز از «ربيع الأبرار» [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] و «العقد الفريد» ابن عبدربّه سود برده است.<ref>مقدمه نويسنده، ص7</ref>

#اسلام: مبانى اسلام، قرآن، توكل بر خدا، توبه، ذكر دنيا و زهد، درود بر پيامبر(ص)؛ به‌عنوان مثال، نويسنده مبانى اسلام را در پنج فصل خلاصه كرده و به توضيح آن‌ها پرداخته است. اين فصول عبارتند از: اخلاص؛ نماز و فضيلت آن؛ زكات؛ روزه و حج.<ref>متن كتاب، ص11 - 18</ref>

#نويسنده در مورد عقل، معتقد است عقل، داراى دو قسم مى‌باشد: قسمى كه قبول نقصان و زيادت نمى‌كند كه عبارت است از عقل غريزى مشترك بين عقلا و قسمى كه قابل نقصان و زيادت است كه همان عقل تجربى و اكتسابى مى‌باشد.<ref>همان، ص20</ref>

دو ويژگى در اثر حاضر وجود دارد كه ظاهرا همين دو خصلت موجب شهرت آن شده است: يكى آنكه نويسنده موفق شده بود از معانى دينى، اخلاقى و ادبى، تركيبى فراهم آورد كه با ذوق مسلمانان سده‌هاى 9 و 10ق، همسازى تمام داشته باشد و هر مسلمان فرهنگ‌دوست، همه مفاهيم و معانى مورد نياز خود را در آن بازيابد.

دوم آنكه شيوه نگارش وى، از سادگى و روانى خاصى برخوردار است. او شايد به سبب عدم تبحر كافى، از تكلّف سجع‌پردازى، معقّدسازى و مترادف‌سازى در امان ماند و به زبانى كه قابل فهم همگان بود، نوشت؛ چنان‌كه گاه نمى‌توانست از مصطلحات و تركيبات لهجه مصرى بپرهيزد. هرچند اين جنبه از اثر نويسنده از نظر برخى عيب محسوب مى‌شود، ولى اينك زمينه مناسبى را براى بررسى لهجه و ضرب‌المثل‌ها و احيانا برخى خلقيات مصريان فراهم آورده است.