۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
جز (جایگزینی متن - 'هگ' به '') |
||
(۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
}} | }} | ||
'''المراقبات''' يا '''أعمال السنة''' تأليف عالم عامل فقيه اصولى عارف اخلاقى [[ملکی تبریزی، جواد بن شفیع|حاج ميرزا جواد آقا فرزند ميرزا شفيع ملكى تبريزى | '''المراقبات''' يا '''أعمال السنة''' تأليف عالم عامل فقيه اصولى عارف اخلاقى [[ملکی تبریزی، جواد بن شفیع|حاج ميرزا جواد آقا فرزند ميرزا شفيع ملكى تبريزى قدساللّهسرّهالشريف]] است. | ||
== نامگذارى كتاب == | == نامگذارى كتاب == | ||
خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
موضوع اصلى كتاب اصلاح باطن و ظاهر سالك است، كه مهمترين راه اين اصلاح مراقبت نمودن از | موضوع اصلى كتاب اصلاح باطن و ظاهر سالك است، كه مهمترين راه اين اصلاح مراقبت نمودن از روزهایى است كه در اصلاح اخلاقى و لسان شرع مخصوص و منصوص است، و بجا آوردن اعمالى است، كه از نظر شرع و اخلاق سالك را به فضايل اخلاقى و كمالات انسانى نائل مىگرداند و او را به اخلاق الهى متخلق مىگرداند كه «تخلّقوا بأخلاق اللّه و تحلّوا بصفات اللّه». | ||
مؤلف بزرگوار در اين زمينه در كتاب مراقبات مىنگارد: «و بطور يقين بدان كه تو بر اصلاح ظاهر قادر نيستى مگر از طريق اصلاح باطن زيرا اعمال سالك از قلب جارى و صادر مىشود و قلب صالح جز عمل صالح رهآوردى ندارد و قلب فاسد جز فساد تراوشى ندارد. | مؤلف بزرگوار در اين زمينه در كتاب مراقبات مىنگارد: «و بطور يقين بدان كه تو بر اصلاح ظاهر قادر نيستى مگر از طريق اصلاح باطن زيرا اعمال سالك از قلب جارى و صادر مىشود و قلب صالح جز عمل صالح رهآوردى ندارد و قلب فاسد جز فساد تراوشى ندارد. | ||
خط ۶۹: | خط ۶۹: | ||
اين كتاب مشتمل بر يك مقدمه و دوازده فصل به ازاء دوازده ماه سال و يك خاتمه است كه معرفى فصول و ابواب آن بطور مختصر به شرح زير است: | اين كتاب مشتمل بر يك مقدمه و دوازده فصل به ازاء دوازده ماه سال و يك خاتمه است كه معرفى فصول و ابواب آن بطور مختصر به شرح زير است: | ||
مقدمه: در بيان تأمّل در نعمتهاى دنيوى و اخروى، و توجه به مغفرت الهى، و اصلاح قلب و تسليم امر الهى و | مقدمه: در بيان تأمّل در نعمتهاى دنيوى و اخروى، و توجه به مغفرت الهى، و اصلاح قلب و تسليم امر الهى و نوحرى بر اعضاء و مناجات با حق تعالى. | ||
فصل اول: در بيان مراقبتهاى ماه محرم الحرام، و يادآورى مصائب امام | فصل اول: در بيان مراقبتهاى ماه محرم الحرام، و يادآورى مصائب امام حسین عليهالسلام و اعمال دهۀ اول، و تأثير مراقبتها و تعظيم شعائر اللّه. | ||
فصل دوم: در بيان مراقبتهاى ماه صفر الخير، و زيارت اربعين، و حضرت رسول و امام حسن عليهماالسلام. | فصل دوم: در بيان مراقبتهاى ماه صفر الخير، و زيارت اربعين، و حضرت رسول و امام حسن عليهماالسلام. | ||
خط ۷۷: | خط ۷۷: | ||
فصل سوم: در بيان مراقبتهاى ماه ربيعالاول، و ولادت حضرت رسول(ص)، و وفات [[امام حسن عسکری(ع)]]، و خلافت امام عصر عجلاللهتعالىفرجه، و ازدواج حضرت رسول(ص) با خديجه(س)، و اسامى حضرت رسول(ص)، و زيارت مولود و مراسم عيد و آداب آن، و توسل به صاحبان روز عيد. | فصل سوم: در بيان مراقبتهاى ماه ربيعالاول، و ولادت حضرت رسول(ص)، و وفات [[امام حسن عسکری(ع)]]، و خلافت امام عصر عجلاللهتعالىفرجه، و ازدواج حضرت رسول(ص) با خديجه(س)، و اسامى حضرت رسول(ص)، و زيارت مولود و مراسم عيد و آداب آن، و توسل به صاحبان روز عيد. | ||
فصل چهارم: در بيان مراقبتهاى ماه ربيع الثانى، و ولادت حضرت [[امام حسن عسکری(ع)|امام حسن | فصل چهارم: در بيان مراقبتهاى ماه ربيع الثانى، و ولادت حضرت [[امام حسن عسکری(ع)|امام حسن عسكری عليهالسلام]]. | ||
فصل پنجم: در بيان مراقبتهاى ماه جمادى الأولى، و ولادت [[علی بن حسین(ع)، امام چهارم|امام سجاد]] عليهالسلام. | فصل پنجم: در بيان مراقبتهاى ماه جمادى الأولى، و ولادت [[علی بن حسین(ع)، امام چهارم|امام سجاد]] عليهالسلام. | ||
خط ۸۵: | خط ۸۵: | ||
فصل هفتم: در بيان مراقبتهاى ماه رجب الحرام، و نداى فرشتهاى بنام داعى و جواب آن به زبان حال، و مناجات، و معناى ماه حرام، و اعمال شب اول، و تلاش در راستى گفتار در مناجات و دعاها، و شب رغائب و اعمال آن، و فضيلت روزه در ماه رجب، و صدقه بجاى روزه. | فصل هفتم: در بيان مراقبتهاى ماه رجب الحرام، و نداى فرشتهاى بنام داعى و جواب آن به زبان حال، و مناجات، و معناى ماه حرام، و اعمال شب اول، و تلاش در راستى گفتار در مناجات و دعاها، و شب رغائب و اعمال آن، و فضيلت روزه در ماه رجب، و صدقه بجاى روزه. | ||
تلاش در اخلاص نيت، و نكات دقيقى در شناخت اخلاص، و تحصيل حقيقت اخلاص با تأمّل و تفكّر، و ترس از آبرو ريزى ريا هنگام عرض اعمال به حضور حق تعالى، و نماز سلمان، و دعا در تعقيب هر نماز، و رجاء حقيقى، و ولادت حضرت | تلاش در اخلاص نيت، و نكات دقيقى در شناخت اخلاص، و تحصيل حقيقت اخلاص با تأمّل و تفكّر، و ترس از آبرو ريزى ريا هنگام عرض اعمال به حضور حق تعالى، و نماز سلمان، و دعا در تعقيب هر نماز، و رجاء حقيقى، و ولادت حضرت امیرالمؤمنین عليهالسلام، و امر عالم قبل از بعثت حضرت رسول صلىاللهعليهوآلهوسلم، و اهتمام حضرت اميرالمؤمنين عليهالسلام به اعتلاى كلمۀ اسلام، و اهمّ شرايط دعا، و اعمال عيد مبعث، و نعمت بعثت و اختلاف مردم در قبول آن. | ||
فصل هشتم: در بيان مراقبتهاى ماه شعبان المعظم، و مناجات شعبانيه، و فضيلت روزۀ آن، و ولادت امام | فصل هشتم: در بيان مراقبتهاى ماه شعبان المعظم، و مناجات شعبانيه، و فضيلت روزۀ آن، و ولادت امام حسین عليهالسلام، و نيمۀ شعبان، و ولادت حضرت حجت عجلاللهتعالىفرجه، و فضيلت شب نيمۀ شعبان، و تذكر به ضعف ايمان، و توسّل به امام زمان عجلاللهتعالىفرجه، و فضيلت دعاى كميل، و محاسبت نفس، و طلب رحمت از صاحب آن روز، و اعمال آخر شعبان. | ||
فصل نهم: در بيان مراقبتهاى ماه رمضان المبارک، و فضايل و فوايد گرسنگى، و مراتب روزه، و اقسام روزهداران، و اختلاف حالات پيامبران عليهمالسلام، و اقسام روزهداران از جهت خوردن و نوشيدن ايشان، و خطبۀ حضرت رسول(ص) در ماه رمضان، و توسعۀ رحمت الهى در اين ماه، و لطافت مضامين | فصل نهم: در بيان مراقبتهاى ماه رمضان المبارک، و فضايل و فوايد گرسنگى، و مراتب روزه، و اقسام روزهداران، و اختلاف حالات پيامبران عليهمالسلام، و اقسام روزهداران از جهت خوردن و نوشيدن ايشان، و خطبۀ حضرت رسول(ص) در ماه رمضان، و توسعۀ رحمت الهى در اين ماه، و لطافت مضامين دعاهایى كه از معصومين عليهمالسلام وارد شده. | ||
حقيقت قرآن و تدبّر در قرائت آن، و تفكّر در احوال پيامبران(ع)، و آثار قرآن در قلب هنگام تدبّر در آن، و راز مستجاب نشدن دعاى برگزيدگان، و حسن ظن به حق تعالى، و شرايط دعا و ساير اسباب اجابت، و شرايط دعا و صلوات بر نبى و آل او عليهمالسلام و ساير اسباب اجابت. | حقيقت قرآن و تدبّر در قرائت آن، و تفكّر در احوال پيامبران(ع)، و آثار قرآن در قلب هنگام تدبّر در آن، و راز مستجاب نشدن دعاى برگزيدگان، و حسن ظن به حق تعالى، و شرايط دعا و ساير اسباب اجابت، و شرايط دعا و صلوات بر نبى و آل او عليهمالسلام و ساير اسباب اجابت. | ||
خط ۱۰۷: | خط ۱۰۷: | ||
فراهم كردن سفر حج و برگرفتن توشۀ سفر، و رعايت رفيق و راهنما و امير حاجّ، و قصد حج واقعى در مناسك حج ظاهرى، و آداب زيارت حضرت رسول صلىاللهعليهوآلهوسلم، و تحصيل حضور قلب هنگام زيارت او، و توقف در مقابل ضريح مقدس او، و اميدوارى از حضرت او و آنچه كه در خطاب به حضرت رسول صلىاللهعليهوآلهوسلم مىگويد، و اميدوارى از عفو و كرم و فضل او و زيارت امامان قبرستان بقيع. | فراهم كردن سفر حج و برگرفتن توشۀ سفر، و رعايت رفيق و راهنما و امير حاجّ، و قصد حج واقعى در مناسك حج ظاهرى، و آداب زيارت حضرت رسول صلىاللهعليهوآلهوسلم، و تحصيل حضور قلب هنگام زيارت او، و توقف در مقابل ضريح مقدس او، و اميدوارى از حضرت او و آنچه كه در خطاب به حضرت رسول صلىاللهعليهوآلهوسلم مىگويد، و اميدوارى از عفو و كرم و فضل او و زيارت امامان قبرستان بقيع. | ||
فصل دوازدهم: در بيان مراقبتهاى ماه ذى حجة الحرام، و فضيلت دهۀ اول آن، و دعاهاى پنجگانه كه به حضرت عيسى(ع) هديه شده، و تكيه بر خدا نمودن، و ريشۀ اميد و آرزو، و اعمالى كه در دهۀ اول وارد شده، و اعمال شب و روز عرفه، و زيارت امام | فصل دوازدهم: در بيان مراقبتهاى ماه ذى حجة الحرام، و فضيلت دهۀ اول آن، و دعاهاى پنجگانه كه به حضرت عيسى(ع) هديه شده، و تكيه بر خدا نمودن، و ريشۀ اميد و آرزو، و اعمالى كه در دهۀ اول وارد شده، و اعمال شب و روز عرفه، و زيارت امام حسین عليهالسلام، و معانى تنزيه و تسبيح، و دعا نمودن براى برادران ايمانى در غياب ايشان و ايثار بر ايشان، و احتراز از دعاى دروغين. | ||
اعمال شب و روز عيد قربان و آداب رفتن به نماز عيد، در فضيلت و شرافت روز عيد غدير بر ساير روزها، در معناى ولايت و حقيقت آن و بيان زيارت جامعه، و اين كه فضايل امام | اعمال شب و روز عيد قربان و آداب رفتن به نماز عيد، در فضيلت و شرافت روز عيد غدير بر ساير روزها، در معناى ولايت و حقيقت آن و بيان زيارت جامعه، و اين كه فضايل امام علی عليهالسلام قابل شمارش نيست، و تصريح به ولايت امام علی عليهالسلام در صحيفههاى پيامبران، و شرح روز عيد غدير، و خطبۀ حضرت رسول صلىاللهعليهوآلهوسلم در مسجد خيف و در روز عيد غدير، و كمين كردن منافقان در عقبه براى كشتن حضرت رسول صلىاللهعليهوآلهوسلم، و صلوات مخصوص در روز غدير، و روايات امام رضا عليهالسلام در فضيلت روز غدير، و معنى ولايت مطلقه و حقيقت آن، و اعمال روز غدير. | ||
پناه بردن به صاحبان روز از معصومين در پایان روز، و مباهلۀ نصاراى نجران، و آمدن نصاراى نجران به مدينه، و خارج شدن حضرت رسول صلىاللهعليهوآلهوسلم براى مباهله و ممانعت ايشان از آن، و اين كه به نصّ آيۀ مباهله | پناه بردن به صاحبان روز از معصومين در پایان روز، و مباهلۀ نصاراى نجران، و آمدن نصاراى نجران به مدينه، و خارج شدن حضرت رسول صلىاللهعليهوآلهوسلم براى مباهله و ممانعت ايشان از آن، و اين كه به نصّ آيۀ مباهله علی عليهالسلام نفس و جان نبى صلىاللهعليهوآلهوسلم است، و احترام و منزلت روز مباهله در اسلام، و اعمال روز مباهله، و مناجات با معصومين عليهمالسلام، و نزول سورۀ هل أتى در شان اهلبيت عليهمالسلام، و خاتمه در نصيحت و تذكّر. | ||
خاتمه: در بيان بجا آوردن اعمال به قدر امكان، و اجتناب از غرور، و وظايف بنده در صورت قادر نبودن بر انجام اعمال، و اهتمام در تحصيل اخلاص، و توجه به معانى و باطن عبادت، و واجب بودن تكميل صورت عبادت نيز، و مناجات مؤلف (قده) با خداوند متعال. | خاتمه: در بيان بجا آوردن اعمال به قدر امكان، و اجتناب از غرور، و وظايف بنده در صورت قادر نبودن بر انجام اعمال، و اهتمام در تحصيل اخلاص، و توجه به معانى و باطن عبادت، و واجب بودن تكميل صورت عبادت نيز، و مناجات مؤلف (قده) با خداوند متعال. | ||
خط ۱۶۷: | خط ۱۶۷: | ||
مؤلف بزرگوار سعى نموده است كتاب از آغاز تا انجام از يك نظم همآهنگ برخوردار باشد و آن عبارت از بيان شرايط صحت و بطلان اعمال عبادى و آداب قبول و عدم قبول آن است. آنان كه جمود به ظاهر كردند به باطن دعوت مىكند و آداب و اسرار نهانى عبادات را با استمداد از قرآن و سنت براى آنان طورى مستند بيان مىكند، كه قدرت انكار نداشته باشند. در اين زمينه مىنگارد: | مؤلف بزرگوار سعى نموده است كتاب از آغاز تا انجام از يك نظم همآهنگ برخوردار باشد و آن عبارت از بيان شرايط صحت و بطلان اعمال عبادى و آداب قبول و عدم قبول آن است. آنان كه جمود به ظاهر كردند به باطن دعوت مىكند و آداب و اسرار نهانى عبادات را با استمداد از قرآن و سنت براى آنان طورى مستند بيان مىكند، كه قدرت انكار نداشته باشند. در اين زمينه مىنگارد: | ||
«اهل اديان | «اهل اديان غالباً در نماز به صورت نماز اكتفاء مىكنند و در تكميل آن تلاش مىنمايند و از فقدان روح و معنى آن هيچ ابايى ندارند، در حالى كه نماز و اجزاء و شرايط آن داراى صورت و روح مىباشد، و حال آنكه نمازگزاران را مىبينى به يادگيرى صورت نماز مشغولند... | ||
در تطهير آب و اعضاء و رساندن آب به اعضاء وضو آنقدر مبالغه و احتياط مىكنند، كه هيچ دليل شرعى بر آن ندارند بلكه در آن نهى شرعى وارد شده است و در اداى حروف از مخارج در قرائت و اذكار نماز آنقدر دقت مىكنند كه موجب فساد قرائت و ذكر مىشود. | در تطهير آب و اعضاء و رساندن آب به اعضاء وضو آنقدر مبالغه و احتياط مىكنند، كه هيچ دليل شرعى بر آن ندارند بلكه در آن نهى شرعى وارد شده است و در اداى حروف از مخارج در قرائت و اذكار نماز آنقدر دقت مىكنند كه موجب فساد قرائت و ذكر مىشود. | ||
خط ۲۳۳: | خط ۲۳۳: | ||
چاپ دوم: در بيروت سال 1403 ه ق. | چاپ دوم: در بيروت سال 1403 ه ق. | ||
اين دو چاپ هر دو در بيروت به طبع رسيده است. و براى | اين دو چاپ هر دو در بيروت به طبع رسيده است. و براى اولین بار در ایران با تحقيق و تنقيح و تصحيح و استخراج مصادر احاديث و ضبط اختلاف نسخه در پاورقى، توسط سيدعبدالكريم محمد موسوى، در ذيحجۀ 1416 ق - مؤسسۀ دار الاعتصام - با تقريظ علامۀ طباطبايى و زندگىنامۀ مؤلف به زيور طبع رسيده است. كه در واقع اين چاپ، چاپ سوم به حساب مىآيد. | ||
==پانویس== | ==پانویس== |
ویرایش