المبسوط في فقه الإمامية: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - ' ؟' به '؟'
جز (جایگزینی متن - ' حسين' به ' حسین')
جز (جایگزینی متن - ' ؟' به '؟')
 
(۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۴: خط ۴:
| عنوان‌های دیگر =
| عنوان‌های دیگر =
| پدیدآوران =  
| پدیدآوران =  
[[طوسی، محمد بن حسن]] (نويسنده)
[[طوسی، محمد بن حسن]] (نویسنده)


[[کشفی، محمدتقی]] (حاشيه نويس)
[[کشفی، سید محمدتقی]] (حاشيه نويس)


[[بهبودی، محمدباقر]] (محقق)
[[بهبودی، محمدباقر]] (محقق)
خط ۱۸: خط ۱۸:
| سال نشر = 1387 ق  
| سال نشر = 1387 ق  


| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE3595AUTOMATIONCODE
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE03595AUTOMATIONCODE
| چاپ =3
| چاپ =3
| تعداد جلد =8
| تعداد جلد =8
| کتابخانۀ دیجیتال نور =5214
| کتابخانۀ دیجیتال نور =03595
| کتابخوان همراه نور =03595
| کد پدیدآور =
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پس از =
| پیش از =
| پیش از =
}}
}}
{{کاربردهای دیگر|المبسوط (ابهام زدایی)}}


'''المبسوط في فقه الإمامية''' تألیف [[طوسی، محمد بن حسن|ابوجعفر محمد بن حسن بن على بن حسن طوسى]]، معروف به شيخ الطائفة، [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] (م 460 ق).
'''المبسوط في فقه الإمامية''' تألیف [[طوسی، محمد بن حسن|ابوجعفر محمد بن حسن بن على بن حسن طوسى]]، معروف به شيخ الطائفة، [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] (م 460 ق).
خط ۳۶: خط ۳۸:
پس از سه قرن بتدريج شيوۀ جديدى آغاز گرديد كه در آن فقها، مباحث فقهى را از قالب روايات و احاديث همراه با ذكر سند خارج نموده و استنباط خود را از آن روايات در هر مسأله، بصورت فتوى به رشتۀ تحرير درآوردند.
پس از سه قرن بتدريج شيوۀ جديدى آغاز گرديد كه در آن فقها، مباحث فقهى را از قالب روايات و احاديث همراه با ذكر سند خارج نموده و استنباط خود را از آن روايات در هر مسأله، بصورت فتوى به رشتۀ تحرير درآوردند.


اولين كسى كه اين روش را، كه فقه منصوص يا اصول متلقاة مى‌نامند، انتخاب كرد، على بن حسین بن بابويه «قده» (م 329 ق) پدر [[شيخ صدوق]] بود و پس از وى [[شيخ كلينى]]«قده» (م 328 ق) اين روش را ادامه داد.
اولین كسى كه اين روش را، كه فقه منصوص يا اصول متلقاة مى‌نامند، انتخاب كرد، على بن حسین بن بابويه «قده» (م 329 ق) پدر [[شيخ صدوق]] بود و پس از وى [[شيخ كلينى]]«قده» (م 328 ق) اين روش را ادامه داد.


در كنار اين سبک بتدريج سبک ديگرى در اوائل قرن چهارم با استفاده از عمومات، اطلاقات و نظائر آن به وسيلۀ سيد‌‎حسن بن على بن ابى عقيل، معاصر [[شيخ كلينى]](م 328 ق)، با تأليف كتاب «المستمسك بحبل آل الرسول» ابداع شد كه بعدها به وسيلۀ محمد بن احمد بن جنيد، ابوعلى كاتب اسكافى صاحب كتاب «تهذيب الشيعة لأحكام الشريعة» و سپس [[شيخ مفيد]]، محمد بن نعمان (م 413 ق) و [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد‌‎مرتضى]]، على بن حسین (م 436 ق) صاحب كتاب «الإنتصار، وسائل الناصريات» ادامه يافت، تا اين كه در اوائل قرن پنجم نوبت به شيخ الطائفة و يگانۀ دوران، [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] «قده» رسيد.
در كنار اين سبک بتدريج سبک ديگرى در اوائل قرن چهارم با استفاده از عمومات، اطلاقات و نظائر آن به وسيلۀ سيد‌ ‎حسن بن على بن ابى عقيل، معاصر [[شيخ كلينى]](م 328 ق)، با تأليف كتاب «المستمسك بحبل آل الرسول» ابداع شد كه بعدها به وسيلۀ محمد بن احمد بن جنيد، ابوعلى كاتب اسكافى صاحب كتاب «تهذيب الشيعة لأحكام الشريعة» و سپس [[شيخ مفيد]]، محمد بن نعمان (م 413 ق) و [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد‌ ‎مرتضى]]، على بن حسین (م 436 ق) صاحب كتاب «الإنتصار، وسائل الناصريات» ادامه يافت، تا اين كه در اوائل قرن پنجم نوبت به شيخ الطائفة و يگانۀ دوران، [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] «قده» رسيد.


وى كه در سبک ‌هاى مختلف فقهى مثل «فقه منصوص» كتاب النهاية، «فقه مقارنه‌اى» كتاب [[الخلاف]]، «فقه موجز و خلاصه» كتاب [[الجمل و العقود في العبادات|الجمل و العقود]]، را تأليف نموده بود، در ادامۀ راه فقهاى بزرگ قبل از خود با تأليف كتاب بى‌نظير «المبسوط» فقه استدلالى را وارد مرحلۀ جديدى از رشد خود نمود.
وى كه در سبک ‌هاى مختلف فقهى مثل «فقه منصوص» كتاب النهاية، «فقه مقارنه‌اى» كتاب [[الخلاف]]، «فقه موجز و خلاصه» كتاب [[الجمل و العقود في العبادات|الجمل و العقود]]، را تأليف نموده بود، در ادامۀ راه فقهاى بزرگ قبل از خود با تأليف كتاب بى‌نظير «المبسوط» فقه استدلالى را وارد مرحلۀ جديدى از رشد خود نمود.
خط ۷۸: خط ۸۰:
در كتاب «الاقتصاد و الهادي إلى طريق الرشاد» پس از پایان كتاب جهاد مى‌نويسد: و تفصيل ذلك بيناه في النهاية و المبسوط، بنابراین كتاب الاقتصاد پس از كتاب المبسوط تأليف شده است. ([[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]/2 269).
در كتاب «الاقتصاد و الهادي إلى طريق الرشاد» پس از پایان كتاب جهاد مى‌نويسد: و تفصيل ذلك بيناه في النهاية و المبسوط، بنابراین كتاب الاقتصاد پس از كتاب المبسوط تأليف شده است. ([[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]/2 269).


اين كتاب براى اولين بار در سال 1270ق به خط محمد على خوانسارى چاپ شده است. ([[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]/19 54 و مقدمه‌اى بر فقه شيعه، ص79).
اين كتاب براى اولین بار در سال 1270ق به خط محمد على خوانسارى چاپ شده است. ([[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]/19 54 و مقدمه‌اى بر فقه شيعه، ص79).


چاپ اول كتاب موجود نيز در مقدمۀ ناشر، سال 1270 اعلام شده است كه اين چاپ، سنگى بوده است.
چاپ اول كتاب موجود نيز در مقدمۀ ناشر، سال 1270 اعلام شده است كه اين چاپ، سنگى بوده است.
خط ۱۰۵: خط ۱۰۷:


#نسخۀ با ارزش كتابخانۀ آیت‌الله مرعشى نجفى كه از ابتداى كتاب طهارت تا آخر كتاب بيع است.
#نسخۀ با ارزش كتابخانۀ آیت‌الله مرعشى نجفى كه از ابتداى كتاب طهارت تا آخر كتاب بيع است.
#دو نسخه از اول كتاب طهارت تا آخر كتاب جهاد، در كتابخانۀ سيد‌‎مهدى حسینى لاجوردى.
#دو نسخه از اول كتاب طهارت تا آخر كتاب جهاد، در كتابخانۀ سيد‌ ‎مهدى حسینى لاجوردى.
#نسخۀ نفيس و كامل كتابخانۀ شيخ محمد قوانينى بروجردى كه به خط حسین بن محمد جعفر خوانسارى در سال 1230 نوشته شده است.
#نسخۀ نفيس و كامل كتابخانۀ شيخ محمد قوانينى بروجردى كه به خط حسین بن محمد جعفر خوانسارى در سال 1230 نوشته شده است.


پس از پایان جلد اول ناشرين كتاب نسخۀ با ارزشى را به خط محمدحسن بن عبدالله كه در سال 1267ق تأليف شده است در كتابخانۀ استاد [[قاضی طباطبایی، محمدعلی|سيد‌‎محمد على قاضى طباطبايى]] تبريزى يافته‌اند و ميرزا احمد منزوى فرزند شيخ [[آقا بزرگ تهرانى]] «قده» آنها را به نسخه‌اى در كتابخانۀ آستان قدس رضوى راهنمايى كرده كه در سال 659ق نوشته شده است.
پس از پایان جلد اول ناشرين كتاب نسخۀ با ارزشى را به خط محمدحسن بن عبدالله كه در سال 1267ق تأليف شده است در كتابخانۀ استاد [[قاضی طباطبایی، محمدعلی|سيد‌ ‎محمد على قاضى طباطبايى]] تبريزى يافته‌اند و ميرزا احمد منزوى فرزند شيخ [[آقا بزرگ تهرانى]] «قده» آنها را به نسخه‌اى در كتابخانۀ آستان قدس رضوى راهنمايى كرده كه در سال 659ق نوشته شده است.


و امّا در آخر جلد هشتم در مورد نسخه‌هاى مورد استفاده، چهار نسخه معرفى شده كه عبارتند از:
و امّا در آخر جلد هشتم در مورد نسخه‌هاى مورد استفاده، چهار نسخه معرفى شده كه عبارتند از:
خط ۱۴۰: خط ۱۴۲:
جلد ششم: كتاب‌هاى نفقات، عتق، مكاتب، تدبير، امهات اولاد، نذور، صيد و ذبائح، اطعمه، سبق و رمايه.
جلد ششم: كتاب‌هاى نفقات، عتق، مكاتب، تدبير، امهات اولاد، نذور، صيد و ذبائح، اطعمه، سبق و رمايه.


جلد هفتم: كتاب‌هاى جراح (قصاص)، ديات، قسامه، كفارۀ قتل، قتال اهل ؟؟؟، مرتد.
جلد هفتم: كتاب‌هاى جراح (قصاص)، ديات، قسامه، كفارۀ قتل، قتال اهل؟؟؟، مرتد.


جلد هشتم: كتاب‌هاى حدود، قطاع الطريق، اشربه، اهل ردة، دفع عن النفس، وصول البهمة و الفحل، آداب قضاء، شهادات، دعاوى و بينات.
جلد هشتم: كتاب‌هاى حدود، قطاع الطريق، اشربه، اهل ردة، دفع عن النفس، وصول البهمة و الفحل، آداب قضاء، شهادات، دعاوى و بينات.
خط ۱۷۱: خط ۱۷۳:
از طرف ديگر مؤلف بيشتر به روايات پيامبر اكرم صلى‌الله‌عليه‌وآله استدلال نموده و كمتر به روايات ائمۀ معصومين عليهم‌السلام استناد نموده است.
از طرف ديگر مؤلف بيشتر به روايات پيامبر اكرم صلى‌الله‌عليه‌وآله استدلال نموده و كمتر به روايات ائمۀ معصومين عليهم‌السلام استناد نموده است.


تعابير اجماع در المبسوط نظير [[الانتصار]] [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد‌‎مرتضى]] «قده» (م 436 ق) متفاوت بوده و به صور مختلف مثل «إجماع الأمّة»، «إجماع الفرقة بل إجماع المسلمين»، «إجماع الفرقة المحقّة» بيان شده است.
تعابير اجماع در المبسوط نظير [[الانتصار]] [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد‌ ‎مرتضى]] «قده» (م 436 ق) متفاوت بوده و به صور مختلف مثل «إجماع الأمّة»، «إجماع الفرقة بل إجماع المسلمين»، «إجماع الفرقة المحقّة» بيان شده است.


در بيان مطالب كتاب، وى ابتدا فهرست مطالب را ذكر نموده و سپس به تفصيل آن مى‌پردازد.
در بيان مطالب كتاب، وى ابتدا فهرست مطالب را ذكر نموده و سپس به تفصيل آن مى‌پردازد.
خط ۲۰۲: خط ۲۰۴:
[[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]]: أمّا الفقه فهو خريت هذه الصناعة و الملقى إليه زمام الانقياد و الطاعة و كل من تأخّر عنه من الفقهاء الأعيان فقد تفقه على كتبه و استفاد منها نهاية أربه و منتهى طلبه و له في هذا العلم كتاب «المبسوط» الذي وسع فيه التفاريع و أورع فيه دقائق الأنظار. ([[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] /6 221).
[[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]]: أمّا الفقه فهو خريت هذه الصناعة و الملقى إليه زمام الانقياد و الطاعة و كل من تأخّر عنه من الفقهاء الأعيان فقد تفقه على كتبه و استفاد منها نهاية أربه و منتهى طلبه و له في هذا العلم كتاب «المبسوط» الذي وسع فيه التفاريع و أورع فيه دقائق الأنظار. ([[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] /6 221).


و در جاى ديگر: ففي المبسوط و [[الخلاف]] مجتهد صرف و أصولي بحث، بل ربما سلك مسلك العمل بالقياس و الاستحسان في كثير من مسائلها. ([[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] /6 217، الكنى و الألقاب /2 395، فوائد رضويه 470).
و در جاى ديگر: ففي المبسوط و [[الخلاف]] مجتهد صرف و أصولی بحث، بل ربما سلك مسلك العمل بالقياس و الاستحسان في كثير من مسائلها. ([[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] /6 217، الكنى و الألقاب /2 395، فوائد رضويه 470).


و در جاى ديگر: و أول مصنفات الشيخ في الفقه كتاب «النهاية» و آخرها «المبسوط» كما يظهر من كلامه في خطبة هذا الكتاب... و كتاب «المبسوط» كتاب جليل عظيم الفقع و هو كما قال مصنّفه فيه و في «الفهرست» إنّه كتاب لم يصنف مثله و لا نظير له في كتب الأصحاب و لا في كتاب المخالفين. ([[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] ج /6 222، 223).
و در جاى ديگر: و أول مصنفات الشيخ في الفقه كتاب «النهاية» و آخرها «المبسوط» كما يظهر من كلامه في خطبة هذا الكتاب... و كتاب «المبسوط» كتاب جليل عظيم الفقع و هو كما قال مصنّفه فيه و في «الفهرست» إنّه كتاب لم يصنف مثله و لا نظير له في كتب الأصحاب و لا في كتاب المخالفين. ([[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] ج /6 222، 223).