الكواكب الدرية

الكواكب الدرية شرح علی متممة الأجرومية، اثر شیخ محمد بن احمد بن عبدالباری اهدل (از اعیان قرن سیزدهم هجری)، شرح و توضیح کتاب «متممة الأجرومية» تألیف محمد بن محمد بن عبدالرحمن بن حسن رعینی مغربی مکی، معروف به حطاب (902ق/954ق) می‎باشد که خود شرحی است بر کتاب گران‎سنگ «المقدمة الأجرومية في مبادئ علم العربية»، اثر محمد بن محمد بن داود صنهاجی، مشهور به ابن آجروم (673ق/723ق).

الكواكب الدرية
نام کتاب الكواكب الدرية
نام های دیگر کتاب متممه الاجروميه. شرح

الکواکب الدريه. شرح

آجروميه. شرح

منحه الواهب العليه: شرح شواهد الکواکب الدريه

شرح الشيخ محمد بن احمد بن عبد الباري الاهدل من اعيان القرن الثالث عشر علي متممه الاجروميه تاليف الشيخ محمد بن محمد الرعيني - الشهير بالحطاب رحمهما الله تعالي

پدیدآورندگان اهدل، محمد بن احمد (نويسنده)

ابن‌ آجروم‌، محمد بن‌ محمد (نويسنده)

شعبي، عبد الله يحيي (نويسنده)

حطاب، محمد بن محمد (نويسنده)

زبان عربي
کد کنگره ‏PJ‎‏ ‎‏6151‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ ‎‏آ‎‏30‎‏232
موضوع ابن آجروم، محمد بن محمد ، 672 - 723ق. الاجروميه في النحو - نقد و تفسير

حطاب، محمد بن محمد، 902 - 954ق. متممه الاجروميه - نقد و تفسير

زبان عربي - شواهد شعري

زبان عربي - نحو

ناشر مؤسسة الکتب الثقافية
مکان نشر لبنان - بيروت
سال نشر مجلد1: 2005م , 1426ق ,
کد اتوماسیون AUTOMATIONCODE33388AUTOMATIONCODE

به علت اهمیت فراوان کتاب «الأجرومية» در علم نحو، علمای بسیاری اقدام به شرح آن نموده‎اند که از جمله آن‎ها، شرح «متممة الأجرومية»، اثر شیخ حطاب است. این کتاب که نه‎تنها شرحی جامع و مفید بر «الأجرومية»، بلکه بسط و تکمیل مباحث آن می‎باشد، دارای ویژگی‎های فراوانی است که از جمله آن‎ها عبارتند از: استفاده شارح از شواهد قرآنی و شعریه مناسب، اشاره به اختلافات موجود در برخی از مسائل نحوی بین مکاتب بصره و کوفه از جهتی و تمیمیون و حجازیون از جهت دیگر (که البته این مطلب به دلیل رعایت حال خوانندگان مبتدی در تمام مسائل اختلافی انجام نشده، بلکه در بعضی مواضع صورت گرفته است) و همچنین اضافه شدن مطالبی به مباحث اصلی کتاب، از جمله: باب اشتغال؛ اسمائی که عمل فعل را انجام می‎دهند؛ تنازع در عمل؛ تعجب؛ عدد؛ وقف و...[۱].

کتاب حاضر (الكواكب الدرية) که شرحی بر این شرح (متممة الأجرومية) می‎باشد، در دو جلد تنظیم شده و در پایان آن، کتاب دیگری به نام «منحة الواهب العلية شرح شواهد الكواكب الدرية»، تألیف علامه عبدالله یحیی شعبی، آمده است.

«الكواكب الدرية»، با چند مقدمه از بزرگانی که «منحة الواهب العلية» را مطالعه کرده و اهمیت آن را دریافته‎اند، آغاز شده است. این افراد عبارتند از: احمد جابر جبران، محمد عبدالله مدنی، عبدالرحمن بن وشلی، علی بن محمد بن اسماعیل وشلی، احمد بن محمد بن احمد عمر عامر، محمد بن محمد بن عبدالرحمن قدیمی، معوض حسین دهموش، احمد واروی محمد احمد یحیی، محمد بن عوض منقش زبیدی و اسماعیل عثمان زین[۲].

در این شرح، ابتدا قسمتی از عبارت مصنف در بالای صفحه آمده و سپس قسمت‎هایی از آن انتخاب و به‎صورت مزجی شرح شده است.

فهرست مطالب و ابیات و شواهد، در انتهای جلد دوم آمده است.

پانویس

  1. ر.ک: قبول، عبدالکریم، ص14
  2. ر.ک: مقدمات کتاب، ج1، ص5-14

منابع مقاله

  1. مقدمه و متن کتاب.
  2. قبول، عبدالکریم، مقدمه کتاب «شرح العلامة الحطاب المالكي علی متن الأجرومية المسمی متممة الأجرومية»، اثر حطاب، محمد بن محمد، 1428ق، صیدا - ‎بیروت - ‎لبنان، المكتبة العصرية.

وابسته‌ها

پیوندها