۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
الكافية (في علم النحو) و الشافية (في علمي التصريف و الخط) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۳ آوریل ۲۰۱۹، ساعت ۱۱:۵۹
، ۲۳ آوریل ۲۰۱۹بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
شرح نقدى تحليلى مرحوم رضى‌الدين استرآبادى (متوفاى 686ق) بر دو كتاب كافيه و شافيه، حقا بسان نقطه عطفى در علم نحو و صرف در دوره ژرف‌نگرى محسوب مى‌شود و بر اهميت اين دو اثر افزوده است. نكاتى از اين دست، بيانگر اين نكته مى‌باشد كه جايگاه الكافيه، درخور تامل بوده و از رتبه علمى بالايى برخوردار است.<ref>همان</ref> | شرح نقدى تحليلى مرحوم رضى‌الدين استرآبادى (متوفاى 686ق) بر دو كتاب كافيه و شافيه، حقا بسان نقطه عطفى در علم نحو و صرف در دوره ژرف‌نگرى محسوب مى‌شود و بر اهميت اين دو اثر افزوده است. نكاتى از اين دست، بيانگر اين نكته مى‌باشد كه جايگاه الكافيه، درخور تامل بوده و از رتبه علمى بالايى برخوردار است.<ref>همان</ref> | ||
الكافيه و شروح آن، بارها به‌عنوان كتاب درسى زينت‌بخش محافل علمى بوده است.<ref>احمدى، آصفه و... ص104</ref> | الكافيه و شروح آن، بارها به‌عنوان كتاب درسى زينت‌بخش محافل علمى بوده است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/30005/104 احمدى، آصفه و... ص104]</ref> | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
مطالب، با تعريف كلمه و كلام آغاز و پس از تقسيم‌بندى انواع اعراب و توضيح غير منصرف، عناوين زير، مورد بحث قرار گرفته است: مرفوعات، منصوبات، مجرورات، مبنى، مضمر، نون وقايه، ضمير فصل، ضمير اشاره، موصول، اسماء افعال، اسماء اصوات، مركبات، كنايات، ظروف، معرفه و نكره، عدد، مذكر و مؤنث، مثنى، جمع، مصدر، اسم فاعل، اسم مفعول، صفت مشبهه، اسم تفضيل، افعال و حروف از جمله حروف جر، مشبهة بالفعل، عاطفه، تنبيه، نداء، ايجاب، تفسير، مصدر، تخصيص، توقع، استفهام، شرط و... | مطالب، با تعريف كلمه و كلام آغاز و پس از تقسيم‌بندى انواع اعراب و توضيح غير منصرف، عناوين زير، مورد بحث قرار گرفته است: مرفوعات، منصوبات، مجرورات، مبنى، مضمر، نون وقايه، ضمير فصل، ضمير اشاره، موصول، اسماء افعال، اسماء اصوات، مركبات، كنايات، ظروف، معرفه و نكره، عدد، مذكر و مؤنث، مثنى، جمع، مصدر، اسم فاعل، اسم مفعول، صفت مشبهه، اسم تفضيل، افعال و حروف از جمله حروف جر، مشبهة بالفعل، عاطفه، تنبيه، نداء، ايجاب، تفسير، مصدر، تخصيص، توقع، استفهام، شرط و... | ||
نویسنده، شهرت فراگير خويش را - خاصه در شرق - مديون اين كتاب مى‌باشد. اين اثر، از همان آغاز، در بيشتر كشورهاى اسلامى شهرت يافت و بسيارى از دانشمندان بخش شرقى سرزمين‌هاى اسلامى به شرح آن پرداختند؛ چنان‌كه امروز نسخه‌هاى بسيارى از آن به جاى مانده است؛ با وجود اين، نویسنده آن، صاحب مكتب نيست و او را بايد همچون ديگر نحويان قرن ششم هجرى به بعد، از شارحان و مفسران و مختصرنويسان نحو به شمار آورد.<ref>بجنوردى، سيدكاظم و همكاران، ص297</ref> | نویسنده، شهرت فراگير خويش را - خاصه در شرق - مديون اين كتاب مى‌باشد. اين اثر، از همان آغاز، در بيشتر كشورهاى اسلامى شهرت يافت و بسيارى از دانشمندان بخش شرقى سرزمين‌هاى اسلامى به شرح آن پرداختند؛ چنان‌كه امروز نسخه‌هاى بسيارى از آن به جاى مانده است؛ با وجود اين، نویسنده آن، صاحب مكتب نيست و او را بايد همچون ديگر نحويان قرن ششم هجرى به بعد، از شارحان و مفسران و مختصرنويسان نحو به شمار آورد.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/1539 بجنوردى، سيدكاظم و همكاران، ص297]</ref> | ||
در روزگار او جدال ميان دو مكتب بصره و كوفه فروكش كرده بود و كسى نسبت به اين يا آن مكتب تعصبى به خرج نمى‌داد؛ به همين جهت وى به‌آسانى توانسته است معقول‌ترين و مقبول‌ترين ديدگاهها را - خواه از اين مكتب و خواه از آن - فراهم آورده و با هوشمندى و زبردستى، آن مجموعه را پيوستگى و انسجام بخشد و به مذاق دانش‌طلبان شيرين سازد. اين شيوه، در اثر حاضر، به‌نيكى آشكار است.<ref>همان</ref> | در روزگار او جدال ميان دو مكتب بصره و كوفه فروكش كرده بود و كسى نسبت به اين يا آن مكتب تعصبى به خرج نمى‌داد؛ به همين جهت وى به‌آسانى توانسته است معقول‌ترين و مقبول‌ترين ديدگاهها را - خواه از اين مكتب و خواه از آن - فراهم آورده و با هوشمندى و زبردستى، آن مجموعه را پيوستگى و انسجام بخشد و به مذاق دانش‌طلبان شيرين سازد. اين شيوه، در اثر حاضر، به‌نيكى آشكار است.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/1539 همان]</ref> | ||
«[[الـمفصل في صنعة الإعراب|المفصّل]]» [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] و تا حدودى «الايضاح» ابوعلى فارسی، در اين كتاب، با عباراتى فشرده و درعين‌حال نسبتا روشن، تنسيق و تركيبى تازه يافته و مجموعه‌اى پديد آورده‌اند كه نه به اين مكتب متعلق است و نه به آن. تنها تغييرى كه در مجموع ساختمان دستورى كتاب ابن حاجب ديده مى‌شود، اين است كه وى صرف و نحو را كه [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] در هم آميخته بود، دوباره از هم جدا كرد و به شيوه ابن جنّى و مازنى بازگشت.<ref>همان، ص298</ref> | «[[الـمفصل في صنعة الإعراب|المفصّل]]» [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] و تا حدودى «الايضاح» ابوعلى فارسی، در اين كتاب، با عباراتى فشرده و درعين‌حال نسبتا روشن، تنسيق و تركيبى تازه يافته و مجموعه‌اى پديد آورده‌اند كه نه به اين مكتب متعلق است و نه به آن. تنها تغييرى كه در مجموع ساختمان دستورى كتاب ابن حاجب ديده مى‌شود، اين است كه وى صرف و نحو را كه [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] در هم آميخته بود، دوباره از هم جدا كرد و به شيوه ابن جنّى و مازنى بازگشت.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/1539 همان، ص298]</ref> | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
| خط ۷۰: | خط ۷۰: | ||
# حل تركيب كافيه، تأليف برهان‌الدين بن شهاب‌الدينعبداللّه جانى، لكهنو، 1884م. | # حل تركيب كافيه، تأليف برهان‌الدين بن شهاب‌الدينعبداللّه جانى، لكهنو، 1884م. | ||
# لامع الغموض، نگارش ابن عبدالنبى بن على‌احمد نگرى، هند، 1881م و كانپور 1896م. | # لامع الغموض، نگارش ابن عبدالنبى بن على‌احمد نگرى، هند، 1881م و كانپور 1896م. | ||
# شرح محمد سعدى جعفرى كه در 1103ق، انجام يافت.<ref>احمدى، آصفه و... ص105</ref> | # شرح محمد سعدى جعفرى كه در 1103ق، انجام يافت.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/30005/105 احمدى، آصفه و... ص105]</ref> | ||
در اين ميان مرحوم سيدعلىخان مدنى با آگاهى از توانايى‌هاى فنى و علمى اين كتاب، آن را به‌صورتى جذاب، در مجموع 960 بيت به نظم درآورده است. نكته حائز اهميت اين است كه الفيه ايشان، ناظر به تمامى شروح و كتبى است كه تا آن زمان پيرامون كتاب الكافيه نوشته شده كه با توجه به شناختى كه از مرتبه علمى ايشان وجود دارد، چاره‌اى جز تصديق اين نكته نيست كه الفيه مذكور، از قدر و منزلت علمى بالايى برخوردار است.<ref>كتاب‌شناسى آثار ناشناخته سيدعلىخان مدنى(ره)، قسمت اول</ref> | در اين ميان مرحوم سيدعلىخان مدنى با آگاهى از توانايى‌هاى فنى و علمى اين كتاب، آن را به‌صورتى جذاب، در مجموع 960 بيت به نظم درآورده است. نكته حائز اهميت اين است كه الفيه ايشان، ناظر به تمامى شروح و كتبى است كه تا آن زمان پيرامون كتاب الكافيه نوشته شده كه با توجه به شناختى كه از مرتبه علمى ايشان وجود دارد، چاره‌اى جز تصديق اين نكته نيست كه الفيه مذكور، از قدر و منزلت علمى بالايى برخوردار است.<ref>كتاب‌شناسى آثار ناشناخته سيدعلىخان مدنى(ره)، قسمت اول</ref> | ||
| خط ۸۱: | خط ۸۱: | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
# مقدمه و متن كتاب. | # مقدمه و متن كتاب. | ||
# بجنوردى، سيدكاظم و همكاران (1377)، دائرةالمعارف بزرگ اسلامى (چاپ دوم)، تهران: مركز دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، ج 3، ص296 الى 298، ایران‌ناز كاشيان. | # [https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/1539 بجنوردى، سيدكاظم و همكاران (1377)، دائرةالمعارف بزرگ اسلامى (چاپ دوم)، تهران: مركز دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، ج 3، ص296 الى 298، ایران‌ناز كاشيان]. | ||
# احمدى، آصفه؛ افتخارى، طاهره؛ معدلى، هاجر؛ نافلى، مريم، «كتاب‌شناسى موضوعى: كتاب‌شناسى و نسخه‌شناسى الكافيه و الهدايه (1)»، مجله آينه پژوهش، آذر و دى 1388- شماره 119، (25 صفحه- از صفحه 103 تا 127). | #[[:noormags:562703|احمدى، آصفه؛ افتخارى، طاهره؛ معدلى، هاجر؛ نافلى، مريم، «كتاب‌شناسى موضوعى: كتاب‌شناسى و نسخه‌شناسى الكافيه و الهدايه (1)»، مجله آينه پژوهش، آذر و دى 1388- شماره 119، (25 صفحه- از صفحه 103 تا 127)]]. | ||
# «كتاب‌شناسى آثار ناشناخته سيدعلىخان مدنى(ره)، قسمت اول»، پايگاه اطلاع‌رسانى ادبستان، شنبه 30 ارديبهشت 1391ش. | # «كتاب‌شناسى آثار ناشناخته سيدعلىخان مدنى(ره)، قسمت اول»، پايگاه اطلاع‌رسانى ادبستان، شنبه 30 ارديبهشت 1391ش. | ||
| خط ۱۱۱: | خط ۱۱۱: | ||
[[رده:25 مهر الی 24 آبان]] | [[رده:25 مهر الی 24 آبان]] | ||
[[رده:25 فروردین الی 24 اردیبهشت(98)]] | |||