الفرق بين الضاد و الظاء في كتاب الله عزوجل و في المشهور من الكلام
| نام کتاب | الفرق بین الضاد و الظاء فی کتاب الله عزوجل و فی المشهور من الکلام |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | دانی، عثمان بن سعید (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | PJ 6137 /د2ف4 |
| موضوع | زبان عربی - تلفظ
زبان عربی - صرف |
| ناشر | دار البشائر |
| مکان نشر | دمشق - سوریه |
| سال نشر | 1428 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE11130AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
الفرق بين الضّاد و الظاء فى كتاب الله عزّ و جلّ و فى المشهور من الكلام اثر ابى عمرو
دانى(متوفاى 444 هجرى قمرى)مى‌باشد.
تعدادى از حروف عربى از تلفظ خاصى برخوردارند كه اگر در تلفظ آنها دقّت كافى نشود چه
بسا تبديل به حرف ديگرى شده و معنا و مفهوم كلمه عوض گردد،چون اين حروف به نوبه خود در
قرائت قرآن و نماز به كار گرفته مى‌شوند.بنابراين تلفظ صحيح آنها اهميّت بيشترى پيدا مى‌كند از جمله
اين حروف ضاد است كه برخى به اشتباه آن را ظاء نيز تلفظ نموده‌اند.و براى همين بعضى از
فقهاء مى‌گويند به كسى كه در نماز ضاد را به ظاء تبديل يا بين ضاد و ظاء تمييز قائل نشود اقتداء
كردن جايز نيست.»دانى مؤلف اين اثر بعد از اين ادامه ميدهد كه نياز دانش‌آموختگان براى
شناخت اين مسئله و ديدن غلط تلفظ قراء انگيزه شد كه در اين موضوع كتاب مستقلى
را به رشته تحرير درآورم.
ساختار كتاب و گزارش محتوا
بعد از بررسى اين دو حرف و اشتقاقات
آنها در قرآن كريم متوجّه شديم كه كلماتى كه حرف ضاد در آنها آمده هم از لحاظ ورود آن در قرآن و هم از
لحاظ اشتقاق زياد است، از آوردن تمام كلمات ضاد و معانى آنها صرف‌نظر و با آوردن تمام كلماتى كه
در آنها ظاء و اشتقاقات آن و بررسى معانى آنها زمينه را براى شناخت و تمييز بين اين دو حرف
را براى خواننده اين اثر مهيا نمودم.و در آخر هم علاوه بر قرآن كريم،آنچه از اشعار كهن هم از
لحاظ منظوم و هم از لحاظ نثر از افراد مشهور رسيده در اين اثر ضبط كردم.
مؤلف بعد از اين مقدمه، اوّل به بيان فرق بين اين دو حرف از لحاظ مخارج اين دو حرف و مشخص‌نمودن مخرج ضاد و ظاء از لحاظ علم تجويد مى‌پردازد.
ابى عمرو دانى، سپس در سى و دو فصل واژه‌هايى كه در آنها ظاء بكار رفته و در قرآن آمده مانند ظنّ،وعظ،
حظ،غيظ،نظر، انظار،ظلّ، انتظار،حفظ،كظم،ظلّ،ظلّه،ظلم،
ظلّمه، عظم، عظم،ظهر، اظهار،ظهار، مظاهرة،ظمأ،غلط،ظهر،
يقظه،ظعن،حظر،ظفر،ظفر،لفظ،فظ،شواظ و لظى و آنها كه داراى اشتقاقاتى
هستند گردآورى و به شرح معانى مختلف آنها مى‌پردازد و در آخر هم 54 كلام مشهور عرب
را در به غير از قرآن بيان مى‌كند.
وضعيت نسخه
اين اثر داراى دو نسخه:نسخه ازهريه و ديگرى نسخه مكتبة الوطنيه بدريد(طبعة كشك)
بوده و از آنجا كه نسخه ازهريه تام و كامل بوده بر آن اعتماد شده است و هرجا اختلافى بوده در
پاورقى با عنوان«المطبوع»ذكر شده است.و در اوّل كتاب،120 مورد اختلاف درج شده است.
اين اثر با كوشش و تحقيق حاتم ضامن چاپ شده است.
اين اثر،تقريبا در تمام صفحات داراى پاورقى مى‌باشد كه آدرس آيات، اختلاف نسخه و آدرس
مطالبى كه از آنها در متن استفاده شده آمده است.
در پايان كتاب فهرست‌هاى كامل كه عبارتند از:فهرست آيات قرآن، احاديث شريفه،فهرست اعلام،
اماكن،فرق،قبائل، امثال، اقوال،قافيه‌ها،فهرست لغات،فهرست موضوعات و فهرست مصادر گنجانده
شده است.