الفتوحات الإلهیة بتوضیح تفسیر الجلالین للدقائق الخفیة

الفتوحات الإلهية بتوضيح تفسير الجلالين للدقائق الخفية، تألیف سلیمان بن عمر عجیلی شافعی مشهور به شیخ جمل (متوفی 1204ق) شرح و توضیح «تفسیر جلالین» است. کتاب با تحقیق و تصحیح ابراهیم شمس‌الدین منتشر شده است.

الفتوحات الإلهیة بتوضیح تفسیر الجلالین للدقائق الخفیة
الفتوحات الإلهیة بتوضیح تفسیر الجلالین للدقائق الخفیة
پدیدآورانجمل، سلیمان بن عمر (نویسنده) شمس‌الدین، ابراهیم (مصحح)
ناشردار الکتب العلمیة
مکان نشرلبنان - بیروت
سال نشر1427ق. = 2006م.
چاپدوم
موضوعمحلی، محمد بن احمد، 791 - 864ق. تفسیر الجلالین - نقد و تفسیر، سیوطی، عبد الرحمن بن ابی بکر، 849 - 911ق. تفسیر الجلالین - نقد و تفسیر، تفاسیر اهل سنت - قرن 9ق.، تفاسیر اهل سنت - قرن 10ق.
زبانعربی
تعداد جلد8
کد کنگره
‏ ‎‏/‎‏م‎‏3‎‏ ‎‏ت‎‏7023‎‏ / 96 BP

تفسیر جلالین از تفاسیر بسیار مشهور و متداول جهان تفسیر است که به قلم دو تن از عالمان بزرگ اهل سنت یعنی: جلال‌الدین محلی (متوفی 864ق) و جلال‌الدین سیوطی (متوفی 911ق) نگاشته شده و مورد استقبال دانشمندان اسلامی از طوایف مختلف قرار گرفته است[۱]‏.

یکی از شروح و حواشی مفصل این تفسیر، الفتوحات الالهیة شیخ جمل است. شیخ جمل که از دانشمندان قرن سیزدهم مصر و ساکن قاهره بوده است، در طریق صوفیه قرار داشته و با همان مذاق و اندیشه به توضیح و تفسیر پرداخته است. گرچه جهت‌گیری تأویلی و صوفیانه، کمتر در این تفسیر مشاهده می‌شود. در آغاز تفسیر، پس از ذکر انگیزه خود در نگارش این شرح، با مقدمه‌ای در بیان معنای تفسیر، مبدأ نزول، کیفیت جمع قرآن و برخی دیگر از مباحث علوم قرآنی وارد تفسیر می‌شود. هدف و روش شیخ جمل در تفسیر، بیشتر، نقل قول دیگران در کتاب است و نه نقد و مقایسه بین اقوال. در بعد ادبی، شیخ جمل به اعراب، صرف و قرائات گوناگون توجه فراوان دارد؛ به‌ویژه که مسئله اختلاف قرائات را با توجیه‌های ادبی تبیین کرده و وجوه تفسیری را در همین زمینه مطرح می‌کند. روش نامبرده در نقل روایات، عموماً نقد و بررسی است؛ گرچه با معیارهای خود چنین سنجشی دارد، اما در باب اسرائیلیات، حساسیت نشان می‌دهد و طبق روال تفاسیر اثری متأخر، این اخبار را نقل و سپس رد می‌کند[۲]‏. شارح به شیوه رایج با لفظ «قوله» بخشی از عبارت تفسیر را ذکر کرده و سپس به شرح و توضیح آن پرداخته است.

پانویس

  1. ر.ک: ایازی، سید محمدعلی، ص213
  2. ر.ک: همان، ص214-213

منابع مقاله

ایازی، سید محمدعلی، «شناخت‌نامه تفاسیر»، قم، انتشارات کتاب مبین، چاپ اول، 1378.

وابسته‌ها