العزلة «کتاب أدب و حکمة و موعظة»
العزلة، کتاب أدب و حکمة و موعظة، نوشته ابوسلیمان حمد بن محمد خطابی بُستی(388ق – 319ق) محدث، فقیه، لغت‌شناس و شاعر شافعی مذهب قرن چهارم هجری است که با تحقیق و پاورقی‌های یاسین محمد سواس چاپ شده است. کتاب العُزلة یا الاعتصام بالعزلة خطابی نشان‌دهنده تمایلات صوفیانۀ وی است. وی در این کتاب به بحث برتری گوشه‌نشینی پرداخته است.[۱]خطابی به منتقدی که بر رسم گوشه‌نشینی ایرادهایی گرفته، تصریح روشنی نکرده است، اما کتاب وی یکی از کهن‌ترین دفاع‌ها از سنّت خانقاه و رباط‌نشینی صوفیه است.[۲]
| العزلة «کتاب أدب و حکمة و موعظة» | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | بستی خطابی، حمد بن محمد (نویسنده) سواس، ياسین محمد (محقق) |
| ناشر | دار ابن کثير |
| مکان نشر | سوریه - دمشق لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1410ق. = 1990م. |
| چاپ | چاپ دوم |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | خ6ع4 / 249 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
خطابی در این کتاب معنای عزلت را جستجو کرده و فضیلت و احکام آن را بیان کرده است. او در این اثر بر آن است تا مفهوم عزلت‌گزینی را با سنّت اسلامی هم‌ساز کند. وی عزلت را ترک سخن گزاف و کنار گذاردن امور غیرضروری می‌داند نه حضورنداشتن در جامعه و ترک حقوق و مددرسانی مردم و کارهایی از این دست.[۳]
خطابی احتجاج‌های کسانی را که عزلت را نمی‌پذیرند می‌آورد. سپس آن را شرح و موضوع‌بندی کرده و تلاش می‌کند با آرامش و اعتدال، به نتیجه مطلوبش برسد. او به میانه‌روی میان عزلت از مردم و اختلاط با آنان باور دارد و عزلت را ویژۀ علمای عاقل دانسته و آن را برای نادانان آسیب زننده می‌انگارد. خطابی با جسارت، اخبار و داستان‌هایی را علیه برخی از اصحاب حدیث، قراء و متصوفه نسبت به رد ادعاهایشان در علم، زهد و ریاضت آورده است. وی در پایان کتاب -در باب صغیر- خلاصۀ رأیش را در بارۀ عزلت آورده است. العزلة کتابی تأثیرگذار بوده و در متون اخلاقی بکرّات از آن نقل قول شده است.[۴]
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه کتاب
- متن کتاب.
- احمد باتلی، «الامام الخطابی و آثاره الحدیثیه و منهجه فیها»، ج۱، ص۳۵۰ـ۳۵۲، ریاض، ۱۴۲۶ه/۲۰۰۵م.