العجاب في بيان الأسباب (أسباب نزول القرآن): تفاوت میان نسخه‌ها

[[مزيدي، احمد فريد]] (محقق)

| کتابخانۀ دیجیتال نور =38610

 

'''العُجاب في بيان الأسباب (أسباب نزول القرآن)'''، تألیف [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر عسقلانی]] (متوفی 582ق)، درباره شأن نزول آیات قرآن است که توسط احمد [[مزيدي، احمد فريد|فرید مزیدی]] مورد تحقیق قرار گرفته است.

[[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر عسقلانی]]، درباره آیات ابتدایی سوره «آل ‎عمران» می‌گوید: به‌خاطر اختلاف ‎نظری که بین نصاری و پیامبر(ص) درباره حضرت عیسی(ع) واقع شد، این آیات نازل گردید. سپس می‌گوید: آیه چهار این سوره: '''مِنْ قَبْلُ هُدىً لِلنّٰاسِ وَ أَنْزَلَ اَلْفُرْقٰانَ إِنَّ اَلَّذِينَ كفَرُوا بِآيٰاتِ اَللّٰهِ لَهُمْ عَذٰابٌ شَدِيدٌ وَ اَللّٰهُ عَزِيزٌ ذُو اِنْتِقٰامٍ''' (پیش ‎از این برای هدایت مردم فرستاد و فرقان را [که مایه جدایی حق از باطل است] نازل کرد. مسلماً کسانی که به آیات خدا کافر شدند، برای آنان [به کیفرِ کفرشان] عذابی سخت است و خدا توانای شکست‌ناپذیر و صاحب انتقام است)، با توجه به قول مقاتل بن سلیمان درباره یهود نازل شده؛ کسانی چون حیی و جدی و ابویاسر فرزندان اخطب و نیز کعب بن اشرف و کعب بن اسید و زید بن تابوت<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38610/1/240 ر.ک: همان، ص240]</ref>.

ایشان درباره این آیه از سوره نساء: '''وَ آتُوا اَلْيتٰامىٰ أَمْوٰالَهُمْ وَ لاٰ تَتَبَدَّلُوا اَلْخَبِيثَ بِالطَّيبِ وَ لاٰ تَأْكلُوا أَمْوٰالَهُمْ إِلىٰ أَمْوٰالِكمْ إِنَّهُ كٰانَ حُوباً كبِيراً''' (اموال یتیمان را [پس از رشدشان] به آنان بدهید و [اموال] پست و بی‌ارزش [خود] را با [اموالِ] مرغوب و باارزش [آنان] عوض نکنید و اموالشان را با ضمیمه کردن به اموال خود نخورید؛ زیرا آن گناهی بزرگ است) (نساء: 25)، می‌گوید: این آیه شریفه طبق آنچه واحدی از کلبی نقل کرده، درباره مردی از طایفه غطفان نازل شده است. او اموال فراوان فرزند برادر مرحومش را پیش خود نگه داشته بود و چون آن یتیم از او درخواست مالش را کرد، اجابت ننمود و به او پرداخت نکرد؛ پس آن دو اختلاف خود را به پیامبر عرضه کردند و چون این آیه نازل شد آن شخص (عمو) عرض کرد که دستور خداوند و پیامبرش را اطاعت می‌کنم و از آتش دوزخ به خداوند پناه می‌برم. نویسنده در ادامه می‌گوید: مقاتل نیز درباره شأن نزول این آیه، بر همین عقیده است و نام آن عمو را منذر بن رفاعه ذکر کرده است؛ ولی ابن ابی‎حاتم نام آن شخص و طایفه‌اش را ذکر نکرده است. البته نظر دیگری نیز درباره شأن نزول این آیه به نقل از طبری وجود دارد که چنین است: عقاید جاهلیت درباره ارث چنین بود که زنان و کودکان هیچ ارثی به آنان تعلق نمی‌گیرد و تمام آن اموال به بزرگ خانواده می‌رسد. این آیه در شأن و رد این عقیده نازل شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38610/1/336 ر.ک: همان، ص336]</ref>.