الطهور (قاسم بن سلام)

    از ویکی‌نور
    (تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
    الطهور(ابوعبید، قاسم بن سلام)
    الطهور (قاسم بن سلام)
    پدیدآورانابوعبید، قاسم بن سلام (نويسنده) سعدنی، مسعد (محقق)
    ناشردار الصحابة للتراث
    مکان نشرمصر - طنطا
    سال نشر1413ق - 1992م
    چاپ1
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    /و6الف2 117/25 BP
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    الطهور، نوشته ادیب، لغوی، محدّث و فقیه قرن سوم قمری، ابوعبید قاسم بن سلام خزاعى (157-224ق)، به توضیح آداب و احکام طهارت و به‌خصوص وضو برای عبادت می‌پردازد و نویسنده بر نقل احادیث تأکید دارد و کمتر به تحلیل و استنتاج می‌پردازد. پژوهشگر معاصر، مسعد عبدالحمید سعدنی این کتاب را تصحیح و تحقیق کرده و برای آن مقدمه‌ای ارزنده نوشته و نویسنده و کتابش و ویژگی‌های نسخه‌های خطی آن را شناسانده است.

    هدف و روش

    • ابوعبید قاسم بن سلام خزاعى برای کتاب خودش مقدمه‌ای ننوشته و انگیزه و اهداف و روش و چگونگی‌های این نگارش، پنهان مانده است. او با این عبارت کوتاه: (((این، ذکر فضیلت‌ها، ثواب و درجات طهور است)))، وارد بحث اصلی خود شده و به نقل روایات وضو پرداخته است[۱].
    • مسعد عبدالحمید سعدنی، اثر حاضر را ارزشمند دانسته و افزوده است: اسم این کتاب، طهور است و شامل احکام طهارت در اسلام می‌شود و آنگاه که در آن اندیشیدم دریافتم که از بزرگ‌ترین کتاب‌ها است؛ زیرا در آن، روایات پیامبر(ص) و منقولاتی از صحابه و تابعین بیان شده است و همچنین در آن، فقهی مشاهده می‌شود که کمتر در آثار مشابه می‌توان یافت[۲].
    • انتقاد: ویژگی نقل روایات در کتاب حاضر، غالب است و ابوعبید قاسم بن سلام خزاعى، در مورد بیشتر روایات، هیچ توضیحی ندارد و البته در مواردی، توضیحاتی فقهی بیان کرده است.

    ساختار و محتوا

    این اثر، در 53 باب سامان یافته است و در مجموع، شامل 438 روایت در باب وضو و مسائل مرتبط می‌شود. برخی از موضوعات مهمّ این اثر عبارت است از: فضیلت وضو و مغفرت بعد از نماز، ارزش و ثواب گفتن نام خدا در هنگام وضو، فضیلت وضو گرفتن قبل از خوابیدن، سنت استنشاق و مضمضه، وضو گرفتن با آب دریا.

    نمونه مباحث

    • با سند نقل کرده است که پیامبر اکرم(ص) گفت: «النائم الطاهر كالصائم القائم»[۳]؛ یعنی: کسی که بخوابد و با طهارت و پاک باشد (وضو گرفته باشد)، همانند روزه‌داری است که به عبادت قیام کرده است. ابوعبید گفته است: این روایت، یعنی چنین شخصی مانند صائم قائم در نماز است[۴].
    • ابوعبید قاسم بن سلام خزاعى، افزون بر آوردن روایات همراه با سند، در برخی موارد به تحلیل و استنتاج شرعی نیز پرداخته است. در این موارد، تعبیر «قال أبوعبيد» ذکر شده است[۵]. از جمله بعد از نقل روایاتی درباره وضو گرفتن با نبیذ (شراب یا شراب خرما یا کشمش)[۶]، در این کتاب آمده است: ابوعبید گفت: اهل عراق از اصحاب رأی در این مسئله اختلاف کرده و 3 قول مطرح کرده‌اند...[۷]. آنگاه ابوعبید خودش این‌گونه اظهار نظر کرده است: به نظر ما، با آن وضو گرفته می‌شود، ولی هرگز طهور نیست؛ زیرا خدای عزَّوجلَّ برای طهور دو شرط قرار داده و سومی برای آن قرار نداده است: آب و خاک. نبیذ، نه این است و نه آن[۸].

    پانویس

    1. ر.ک: متن کتاب، ص37
    2. ر.ک: مقدمه محقق، ص3
    3. ر.ک: متن کتاب، ص70
    4. ر.ک: متن کتاب، ص72
    5. به‌عنوان مثال، ر.ک: همان، ص118، 126 و 153-154
    6. ر.ک: همان، ص157- 158
    7. ر.ک: همان، ص158-159
    8. ر.ک: همان، ص159

    منابع مقاله

    مقدمه و متن کتاب.

    وابسته‌ها