۸۱٬۶۴۸
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ابن سینا، حسین بن عبدالله' به 'ابن سینا، حسین بن عبدالله') |
||
(۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
[[لطفی مظهر، عبدالحمید]] (محقق) | [[لطفی مظهر، عبدالحمید]] (محقق) | ||
[[ | [[ابن سینا، حسین بن عبدالله]] (نویسنده) | ||
| زبان =عربی | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =BBR 512 /م4 | | کد کنگره =BBR 512 /م4 | ||
خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
{{کاربردهای دیگر| الشفاء (ابهام زدایی)}} | {{کاربردهای دیگر| الشفاء (ابهام زدایی)}} | ||
'''الشفاء'''، تألیف [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|شيخ الرئيس ابوعلی سینا]]، كتابی است به زبان عربى و در موضوعات الهيات، طبیعیات، رياضيات و منطق. مىتوان اين كتاب را به عنوان جامعترين اثر بوعلى، به حساب آورد. وى، در مورد موضوعهاى ياد شده، در كتابهاى ديگرى نيز سخن گفته است كه به آنها اشاره خواهيم كرد، لكن چيزى كه در كتاب شفا با آن روبهرو هستيم، مجموعهاى است كامل و دقيق كه ترجمه يا تلخيص مطالب آن در كتابهاى ديگرش، همچون نجات و دانشنامهى علايى آمده است. | |||
'''الشفاء'''، تألیف [[ | |||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
خط ۶۰: | خط ۵۶: | ||
مقالهى سوم در مورد دايره است. [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سينا]]، مىگويد: در دايره تمام قطرها و نصف قطرها كه امروزه شعاع گفته مىشود، با همديگر مساوى هستند. به دست آوردن مركز دايره، نقطه مماس دو دايره و مطالبى از اين قبيل نيز در همين مقاله مطرح شدهاند. | مقالهى سوم در مورد دايره است. [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سينا]]، مىگويد: در دايره تمام قطرها و نصف قطرها كه امروزه شعاع گفته مىشود، با همديگر مساوى هستند. به دست آوردن مركز دايره، نقطه مماس دو دايره و مطالبى از اين قبيل نيز در همين مقاله مطرح شدهاند. | ||
مقالهى چهارم، در مورد عمليات مثلثها و دايرهها است. شكل محيط، اولین مبحث اين بخش مىباشد. مقالهى پنجم در مورد نسبت مىباشد. [[ | مقالهى چهارم، در مورد عمليات مثلثها و دايرهها است. شكل محيط، اولین مبحث اين بخش مىباشد. مقالهى پنجم در مورد نسبت مىباشد. [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|شيخ الرئيس]]، در اين بخش، جزء را به مقدار كوچكتر از مقدار بزرگتر معرفى مىكند و... | ||
سطوح متشابهه، عنوان مقاله ششم است. بوعلى سطوح متشابهه را به زواياى متساويه و اضلاع تناسبيهى آنها معنا مىكند و مىگويد: سطوح متكافئه، سطوحى هستند كه اضلاعشان بنا بر تقدم و تأخر با هم متناسب مىباشند. | سطوح متشابهه، عنوان مقاله ششم است. بوعلى سطوح متشابهه را به زواياى متساويه و اضلاع تناسبيهى آنها معنا مىكند و مىگويد: سطوح متكافئه، سطوحى هستند كه اضلاعشان بنا بر تقدم و تأخر با هم متناسب مىباشند. | ||
خط ۷۲: | خط ۶۸: | ||
مقاله دوازدهم، كثيرات السطوح نام دارد كه در واقع بحث از اشكالى است كه داراى چند سطح مختلف مىباشند. عناوين مقاله سيزدهم، چهاردهم و پانزدهم به ترتيب عبارت است از: «القسمة ذات الوسط و الطرفين و المضلعات المنتظمة»، «القسمة ذات الوسط و الطرفين و المجسمات المنتظمة» و «رسم مجسمات منتظمة داخل بعضها». | مقاله دوازدهم، كثيرات السطوح نام دارد كه در واقع بحث از اشكالى است كه داراى چند سطح مختلف مىباشند. عناوين مقاله سيزدهم، چهاردهم و پانزدهم به ترتيب عبارت است از: «القسمة ذات الوسط و الطرفين و المضلعات المنتظمة»، «القسمة ذات الوسط و الطرفين و المجسمات المنتظمة» و «رسم مجسمات منتظمة داخل بعضها». | ||
حساب: دومين بخش رياضيات، علم حساب است. [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سينا]]، اين بخش را در قالب چهار مقاله توضيح داده است كه مقاله اول، در خواص عدد؛ مقاله دوم، در احوال عدد از حيث اضافه شدنش به غير؛ مقاله سوم، در احوال عدد از حيث تأليفش از واحدها و مقاله چهارم، در متواليات | حساب: دومين بخش رياضيات، علم حساب است. [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سينا]]، اين بخش را در قالب چهار مقاله توضيح داده است كه مقاله اول، در خواص عدد؛ مقاله دوم، در احوال عدد از حيث اضافه شدنش به غير؛ مقاله سوم، در احوال عدد از حيث تأليفش از واحدها و مقاله چهارم، در متواليات دهگانه است. | ||
مؤلف، در جاهاى ديگر همچون كتاب قاطيغورياس و... از ماهيت عدد و اقسام آن سخن گفته است. برخى از مسائل مطرح شده در اين مقاله عبارتند از: هر عددى نصف مجموع دو عدد زيرين و رويين خويش است، چنانكه پنج، نصف حاصل جمع شش و چهار مىباشد؛ مربع هر عددى مساوى است با حاصل ضرب دو عدد زيرين و رويين آن به اضافه يك، چنانكه مربع پنج، برابر است با حاصل ضرب شش در چهار به اضافه يك(بيست و پنج) و... | مؤلف، در جاهاى ديگر همچون كتاب قاطيغورياس و... از ماهيت عدد و اقسام آن سخن گفته است. برخى از مسائل مطرح شده در اين مقاله عبارتند از: هر عددى نصف مجموع دو عدد زيرين و رويين خويش است، چنانكه پنج، نصف حاصل جمع شش و چهار مىباشد؛ مربع هر عددى مساوى است با حاصل ضرب دو عدد زيرين و رويين آن به اضافه يك، چنانكه مربع پنج، برابر است با حاصل ضرب شش در چهار به اضافه يك(بيست و پنج) و... | ||
مقاله دوم، در باب احوال عدد است از جهت اضافه شدنش به غير. [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سينا]]، مىگويد: در باب عدد، دو نگاه به عدد ممكن است: اول، نگاه به عدد از باب اينكه في نفسه معتبر است و ديگرى از اين جهت كه اضافه به عددى ديگر مىگردد. احوال عدد از حيث کیفیت تأليفش از واحدها، عنوان مقاله سوم است. مقاله چهارم در متواليات | مقاله دوم، در باب احوال عدد است از جهت اضافه شدنش به غير. [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سينا]]، مىگويد: در باب عدد، دو نگاه به عدد ممكن است: اول، نگاه به عدد از باب اينكه في نفسه معتبر است و ديگرى از اين جهت كه اضافه به عددى ديگر مىگردد. احوال عدد از حيث کیفیت تأليفش از واحدها، عنوان مقاله سوم است. مقاله چهارم در متواليات دهگانه مىباشد كه در آن مناسبات و اصناف و خواص آن مطرح گرديده است. | ||
موسيقى: سومين بخش رياضيات، علم موسيقى است كه بوعلى، خود، آن را «جوامع علم الموسيقى» ناميده است. اين بخش، حاكى از تسلط قابل توجه مؤلف بر علم موسيقى است و البته اين تسلط در ديگر علما و دانشمندان زمان [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سينا]] نيز كم و بيش مشهود است. | موسيقى: سومين بخش رياضيات، علم موسيقى است كه بوعلى، خود، آن را «جوامع علم الموسيقى» ناميده است. اين بخش، حاكى از تسلط قابل توجه مؤلف بر علم موسيقى است و البته اين تسلط در ديگر علما و دانشمندان زمان [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سينا]] نيز كم و بيش مشهود است. | ||
خط ۱۳۰: | خط ۱۲۶: | ||
وجود هارمون را به معناى امروزى كلمه قائل است و مىگويد: صداها ممكن است با هم يا پى در پى نواخته شوند، چنانكه مىدانيم براى ساختن آهنگ، صداهایى به كار مىروند كه پى درپى دنبال هم واقع مىشوند. وقتى چندين صدا با هم نواخته شوند، در حكم يك صدامىگردند، ولى چنانچه اختلاط آنها با اصول صحيح باشد، باعث تقويت فكرى مىگردد... | وجود هارمون را به معناى امروزى كلمه قائل است و مىگويد: صداها ممكن است با هم يا پى در پى نواخته شوند، چنانكه مىدانيم براى ساختن آهنگ، صداهایى به كار مىروند كه پى درپى دنبال هم واقع مىشوند. وقتى چندين صدا با هم نواخته شوند، در حكم يك صدامىگردند، ولى چنانچه اختلاط آنها با اصول صحيح باشد، باعث تقويت فكرى مىگردد... | ||
در شرح عود و پردهبندى آن، دقت كامل به كار برده است و به خصوص روشى را به دست مىدهد كه فقط با تشخيص اكتاوهاى زير و بم، مىتوان تمام پردههاى عود را بست. بخشى از وسعت فكر و دقت علم مرحوم [[ | در شرح عود و پردهبندى آن، دقت كامل به كار برده است و به خصوص روشى را به دست مىدهد كه فقط با تشخيص اكتاوهاى زير و بم، مىتوان تمام پردههاى عود را بست. بخشى از وسعت فكر و دقت علم مرحوم [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|شيخ الرئيس]]، در مطالعات مباحث آواشناسى و موسيقى، با اين بيان مشخص گرديد. | ||
هيئت: بخش هيئت رياضيات شفا كه مفصلترين بخش اين كتاب را تشكيل مىدهد، حاوى سيزده مقاله است. مقاله اول، مانند دوازده مقاله بعدى، تلخيص كتاب بطلميوس(المجسطى) مىباشد. در فصول اول، دوم و سوم جايگاه زمين در ميان افلاك و چگونگى به وجود آمدن خسوف و كسوف مطرح گرديده است. ارصاد ستارگان، تشخيص ساعت ظهر و مغرب و زمان طلوع و... ديگر مطالبى است كه در اين مقاله آمده است. | هيئت: بخش هيئت رياضيات شفا كه مفصلترين بخش اين كتاب را تشكيل مىدهد، حاوى سيزده مقاله است. مقاله اول، مانند دوازده مقاله بعدى، تلخيص كتاب بطلميوس(المجسطى) مىباشد. در فصول اول، دوم و سوم جايگاه زمين در ميان افلاك و چگونگى به وجود آمدن خسوف و كسوف مطرح گرديده است. ارصاد ستارگان، تشخيص ساعت ظهر و مغرب و زمان طلوع و... ديگر مطالبى است كه در اين مقاله آمده است. |