الرسالة الوعائية

الرسالة الوعائية، اثر احمد بن زین‎الدین احسایی، رساله‎ای است کوتاه و مختصر پیرامون ظروف سه‎گانه ابد، دهر و زمان که توسط صالح احمد دباب، تحقیق شده است.

الرسالة الوعائية
الرسالة الوعائية
پدیدآوراناحسائی، احمد بن زین‌الدین (نویسنده) دباب، صالح احمد (محقق)
ناشرموسسة شمس هجر
مکان نشرلبنان - بيروت
چاپ2
زبانعربي
تعداد جلد1
نورلایبمطالعه و دانلود pdf

ساختار

کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب بدون تبویب و فصل‎بندی، در موضوعات و عناوین متعدد و مختلف، سامان‎دهی شده است.

نویسنده در این کتاب، به بحث پیرامون سه مقوله ابد، دهر و زمان پرداخته و آنها را ابتدا از دیدگاه عامه مردم و سپس از نظر متکلمین بررسی نموده و در نهایت، قول حق در این‎باره را که همان قول اهل‎بیت(ع) می‎باشد، بیان نموده است.

گزارش محتوا

در مقدمه، زندگی‎نامه تقریبا مفصلی از نویسنده ذکر گردیده و به موضوع کتاب، اشاره شده است.[۱].

نویسنده در ابتدای کتاب، به این موضوع اشاره دارد که اوقات به قول مطلق در کلام عامه مردم، پنج بخش می‎باشد که عبارتند از: ازل، سرمد، ابد، دهر و زمان؛ اما در نزد متکلمین، سه مورد اول، ظرف زمان قدیم بوده و ازل اول است و ابد آخر و سرمد مابین این دو که نویسنده آن را قبول نداشته و آن را اشتباه می‎داند[۲].

وی در ادامه، با ذکر روایاتی، از جمله خطبه 65 نهج‌البلاغه: «لَمْ تَسْبِقْ لَهُ حَالٌ حَالًا فَيكونَ أَوَّلًا قَبْلَ أَنْ يكونَ آخِراً وَ يكونَ ظَاهِراً قَبْلَ أَنْ يكونَ بَاطِناً» (خداوندى را که پیشى نجسته است صفتى یا حالى از او، صفت یا حالى دیگر را. بدین معنى، که اول باشد پیش‎تر از آنکه آخر باشد و آشکار باشد پیش‎تر از آنکه نهان باشد)، به بیان نظریه حق در مسئله، که همان نظر اهل‎بیت(ع) می‎باشد، پرداخته است و «ازل» را خود ذات صرف و خالص که همان خود «ابد» است، دانسته و در ادامه به توضیح اصطلاحاتی همچون: «سرمد»، «دهر»، «لوح محفوظ»، «طبقات لوح محفوظ»، «قضاء و قدر» و «عالم ذر»، «علم»، «مشیت»، «اراده»، «علم متقدم بر مشیت»، «بداء»، «شقاوت و سعادت» و... همت نهاده است.[۳].

نویسنده مطالب کتاب را با بیان تعداد فرشتگان حامل عرش و سر چهار عدد بودن آنها، با اشاره به آیه شریفه 40 سوره روم: اللَّهُ الَّذِي خَلَقَكُمْ ثُمَّ رَزَقَكُمْ ثُمَّ يمِيتُكُمْ ثُمَّ يحْييكُمْ هَلْ مِنْ شُرَكَائِكُمْ مَنْ يفْعَلُ مِنْ ذٰلِكُمْ مِنْ شَي‎ءٍ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَى عَمَّا يشْرِكُونَ (خدا همان کسى است که شما را آفرید، سپس به شما روزى بخشید، آنگاه شما را مى‎میراند و پس از آن زنده مى‎گرداند. آیا در میان شریکان شما کسى هست که کارى از این [قبیل] کند. منزه است او و برتر است از آنچه [با وى] شریک مى‎گردانند) و نیز معرفت حقیقت نور سبز، به پایان برده است.[۴].

وضعیت کتاب

در متن کتاب، برخی اشتباهات تایپی و چاپی مشاهده می‎شود، از جمله آنکه در صفحه 24 کتاب، در ذکر فرازی از خطبه 65 نهج‌البلاغه، عبارت «و يكونَ ظَاهِراً قَبْلَ أَنْ يكونَ بَاطِناً»، اشتباها «و يكونَ بَاطِناً قَبْلَ أَنْ يكونَ ظَاهِراً» درج شده است.[۵].

فهارس کتاب در انتهای آن جای گرفته است که عبارتند از فهرست‎های: آیات؛ روایات؛ مصادر و منابع؛ مطالب کتاب و اقدامات محقق.

در پاورقی‎ها، علاوه بر ذکر منابع و اشاره به اختلاف نسخ، توضیحات جامع و مفصلی، پیرامون برخی از مطالب متن، ارائه گردیده است.

پانویس

منابع مقاله

  1. مقدمه و متن کتاب.
  2. سید رضی، «نهج‌البلاغه؛ خطبه‎ها، نامه‎ها و حکمت‎های امیر مؤمنان علی(ع)»، ترجمه حسین انصاریان، انتشارات پیام آزادی، چاپ چهاردهم، بهمن 1386.

وابسته‌ها